Bài 12. Ánh trăng

Chào mừng các thầy giáo , cô giáo
Về dự giờ lớp 9A
Trường THCS An Thượng - Hoài Đức
Giáo viên: Hoàng Thị Giang
�nh trang
Ngữ văn
Tiết 58: Văn bản.
Nguyễn Duy
- NguyÔn Duy tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ sinh năm 1948, quê ở Thanh Hoá, gia nhập quân đội năm 1966.

Ông là gương mặt tiêu biểu của lớp nhà thơ trẻ trong kháng chiến chống Mĩ.
- Tho ụng cú gi?ng di?u trong sỏng, h?n nhiờn, n?ng ch?t suy tu, tri?t lớ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Duy ?
I- Đọc - tìm hiểu chung.
1- Tác giả:
Nguyễn Duy
a. Hoàn cảnh sáng tác: sau hoà bình 3 năm (năm 1978).
b. Xuất xứ: rút trong tập thơ cùng tên.
c. Đọc – chia bố cục.
Bố cục gồm ba phần:
- Hai khổ đầu: Vầng trăng trong quá khứ.
- Hai khổ tiếp theo: Vầng trăng trong hiện tại.
- Hai khổ cuối: Vầng trăng trong cảm xúc và suy ngẫm của nhà thơ.
 Bài thơ mang dáng dấp một câu chuyện nhỏ, được kể theo trình tự thời gian: hồi nhỏ->hồi chiến tranh -> thời kì hòa bình.
d. Thể thơ: năm chữ.
Hướng dẫn cách đọc:
Cần đọc đúng ngữ điệu để cảm nhận được rõ tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ.
- Khổ 1,2,3: giọng kể đều đều, chậm rãi.
- Khổ 4: giọng thơ cất cao,nhấn mạnh ở các từ "thình lình", "bật tung", "đột ngột".
- Khổ 5, 6: giọng thơ thiết tha, trầm lắng cùng cảm xúc và suy tư
Phương thức biểu đạt chính: tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào ? Mốc thời gian ấy có ý nghĩa gỡ ?
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
1- Tác giả.
2- Tác phẩm.
Bài thơ chia ra làm mấy phần ? Giới hạn và nội dung chính của từng phần ?
1-Vầng trăng trong quá khứ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
1- Tác giả.
2- Tác phẩm.
II- Đọc - hiểu văn bản.


đồng
sông
bể
ở rừng
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
- Hồi nhỏ:
- Hồi chiến tranh:
đồng
sông
bể
ở rừng
Nghệ thuật: Điệp ngữ, nhân hóa ? Nhấn mạnh tình cảm gắn bó thân thiết giữa người và trăng.
Nguyễn Duy
Tình cảm của con người với vầng trăng được thể hiện trực tiếp qua câu thơ nào ?
1-Vầng trăng trong quá khứ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
1- Tác giả.
2- Tác phẩm.
II- Đọc - hiểu văn bản.
"Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa"
Theo em tại sao thuở ấy với con người, vầng trăng lại là vầng trăng tình nghĩa ?
- Trăng gắn bó với những kỷ niệm thời thơ ấu, thời đi lính. Trăng là trò chơi tuổi thơ, là ánh sáng trong đêm tối chiến tranh, là niềm vui bầu bạn của người lính.
Hôm nay vầng trăng tình nghĩa đã trở thành quá khứ, nhưng là quá khứ như thế nào, để con người không bao giờ quên ?
? Trăng tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, ân tình.
Nguyễn Duy
2- Vầng trăng trong hiện tại.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
- Nghệ thuật so sánh: vầng trăng - người dưng.
- Người dưng : người lạ, không quen biết.
- Người dưng qua đường: hoàn toàn là người xa lạ, không quen biết với mình
Cái gì đã làm cho người xa lạ với trăng ?
Em hiểu thế nào là người dưng và người dưng qua đường ?
như người dưng qua đường
vầng trăng đi qua ngõ
- Hoàn cảnh sống thay đổi:
+ không gian: làng quê - núi rừng - thành phố.
+ thời gian: tuổi thơ - người lính - công chức.
? Làm cho con người quên đi quá khứ, thay đổi tình cảm với nghĩa tình đã qua.
Nguyễn Duy
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung của sổ
đột ngột vầng trăng tròn
? Nh?n xột v? cỏch dựng t? v� bi?n phỏp ngh? thu?t trong kh? tho n�y?
2- Vầng trăng trong hiện tại.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
? Con người chỉ nhớ đến trăng trong tình huống nào?
Nguyễn Duy
2- Vầng trăng trong hiện tại.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn - đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Thình lình
đột ngột
Việc dùng các động từ, tính từ và biện pháp nghệ thuật như vậy có tác dụng gì ?
? Diễn tả sự bối rối, bất ngờ, khi gặp lại vầng trăng.
- Dùng động từ mạnh, tính từ gợi tả.
- Dùng đảo ngữ nghệ thuật.
? Vầng trăng xuất hiện trong hoàn cảnh bất ngờ, là bước ngoặt để nhà thơ nhớ lại quá khứ nghĩa tình.
Nguyễn Duy
3- Vầng trăng trong cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
2- Vầng trăng trong hiện tại.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
- Mặt (ngửa mặt): mặt người
- Mặt (nhìn mặt): mặt trăng -> hình ảnh ẩn dụ mới lạ độc đáo.
? người đối diện với vầng trăng cũng chính là đối diện với quá khứ, với chính mình.
? Tại sao tác giả viết "ngửa mặt lên nhìn mặt" mà không phải là "ngửa mặt lên nhìn trăng"?
Nguyễn Duy
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
rưng rưng
3- Vầng trăng trong cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
2- Vầng trăng trong hiện tại.
đồng
sông
rừng
bể
? Cảm xúc dâng trào khi gặp lại vầng trăng, làm nhà thơ nhớ lại những năm tháng gian lao, những hình ảnh thiên nhiên đất nước bình dị -> Quá khứ nghĩa tình.
Nguyễn Duy
3- Vầng trăng trong cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
2- Vầng trăng trong hiện tại.
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Đọc khổ thơ cuối và nhận xét về giọng thơ ?
- Giọng thơ trữ tình trầm lắng, thiết tha.
Trăng cứ tròn vành vạnh
ánh trăng im phăng phắc
? Hình ảnh vầng "trăng tròn vành vạnh" có ý nghĩa gì ?
? Hình ảnh "ánh trăng im phang ph?c" có ý nghĩa gì ?
- Trăng tròn vành vạnh tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ nguyên vẹn chẳng thể phai mờ.
- Trăng im phăng phắc: nhân chứng nghĩa tình mà nghiêm khắc ®ang nhắc nhở nhà thơ và cả mỗi chúng ta không được lãng quên quá khứ.
Thảo luận nhóm
Nguyễn Duy
3- Vầng trăng trong cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
1- Vầng trăng trong quá khứ.
2- Vầng trăng trong hiện tại.
Đối diện với vầng trăng ấy nhà thơ cảm thấy "giật mình". Em cảm nhận như thế nào về cái "giật mình" của nhà thơ ?
A- Cái giật mình tự vấn.
B- Cái giật mình nhớ lại.
C- Cái giật mình để con người tự hoàn thiện.
D- Cả 3 đáp án trên đều đúng.
? Cái giật mình của nhà thơ nhắc nhở chúng ta phải trân trọng, giữ gìn vẻ đẹp và những giá trị truyền thống. Đây cũng chính là đạo lí sống thủy chung "Uống nước nhớ nguồn" - một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Nguyễn Duy
THử TàI CủA BạN
áNH TRANG
CH?T CHẽ,
THEO M?CH C?M XúC
Đằm thắm, ngọt ngào
Điệp ngữ, nhân hoá, ẩn dụ
theo từng lời ru
Tâm tình, sâu lắng
HÃY CHỌN VÀ ĐIỀN TRONG CÁC TỪ SAU ĐÂY VÀO Ô TRỐNG SAO CHO ĐÚNG NHẤT:
năm chữ
áNH TRANG
CH?T CHẽ,
THEO M?CH C?M XúC
Điệp ngữ, nhân hoá, ẩn dụ
Tâm tình, sâu lắng
năm chữ
Nội dung
Lời nhắc nhở với mọi người về thái độ sống với quá khứ và với chính bản thân mình.
�nh trang
Tiết 58: Văn bản.
I- Đọc - tìm hiểu chung.
II- Đọc - hiểu văn bản.
III - Tổng kết.
Nguyễn Duy
Ghi nhớ

Với giọng điệu tâm tình tự nhiên hình ảnh giàu sức biểu cảm ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị hiền hậu.Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”,ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ .
1) Nhận định nào sau đây phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?
Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươi mát
Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống
Biểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ
Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình


IV. Luyện tập.
2- Theo em, những chữ đầu dòng không viết hoa là do:
A. Người biên soạn chủ ý sắp đặt.
B. Nhà thơ muốn tạo sự liền mạch về ý tưởng trong toàn bài thơ bằng giọng điệu tâm tình.
C. Nhà thơ muốn người đọc chú ý đến sự đặc biệt này khi đọc bài thơ.
D. Cả ba ý trên đều đúng.

IV. Luyện tập.
3) Bài thơ gửi đến chúng ta những bài học nào trong cuộc sống?

A. Uống nước nhớ nguồn
B. Nhà thơ trân trọng quá khứ tốt đẹp.
C. Ân nghĩa, thuỷ chung cùng quá khứ.
D. ánh trăng bao dung và nhân hậu


IV. Luyện tập.
Bài tập về nhà
1. Học thuộc lòng bài thơ, chú ý giọng đọc diễn cảm.
2. Viết đoạn văn nêu ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh ánh trăng trong bài thơ.
4. Soạn bài: Làng (Kim Lân)
Xin chân thành cảm Ơn
các thầy cô giáo
và
các em học sinh