Bài 12. Ánh trăng

NGỮ VĂN
9
Giáo viên: NGUYỄN THỊ MINH TÂM
Năm học: 2010 - 2011
Trường THCS Lâm Mộng Quang
ÁNH TRĂNG
Nguyễn Duy
Tiết 58
Văn bản
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
- là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
đạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ (1972-1973).
Nguyễn Duy (1948)

(Nguyễn Duy)
ánh trăng

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
2. Văn bản:
c. Thể loại:
- “Ánh trăng” viết năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh, in trong tập “Ánh trăng”- đạt giải A của Hội nhà văn Việt Nam (1984).
b. Đọc:
a. Xuất xứ:
- Thơ 5 tiếng, 4 câu / khổ
- Tự sự và trữ tình

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
d. Bố cục:
3 phần
* Phần 1: Khổ 1, 2, 3
* Phần 2: Khổ 4
* Phần 3: Khổ 5, 6
Quan hệ giữa tác giả với vầng trăng
Sự xuất hiện của vầng trăng
Cảm xúc và suy ngẫm lặng lẽ của tác giả

(Nguyễn Duy)
ánh trăng

Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện, cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện,cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
�NH TRANG
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN
1. Hình ảnh vầng trăng cùng cảm xúc của nhà thơ:
a. Vầng trăng là một hình ảnh thiên nhiên khoáng đạt, hồn nhiên, tươi mát
Trong quá khứ

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
- Tuổi thơ
với đồng
với bể
với sông
Gắn bó - gần gũi với thiên nhiên, với vầng trăng
- Chiến tranh
ở rừng
Vầng trăng
Tri kỉ
Tình nghĩa
Đẹp, bình dị, ẩn chứa tâm hồn quê hương
Vầng trăng có ý nghĩa vĩnh hằng (không bao giờ quên)
(trăng - người hiểu biết, yêu quý, thân thiết nhau)
(gắn bó suốt từ hồi nhỏ đến lúc ở chiến trường)

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
Trong hiện tại:
- Vầng trăng bị lãng quên (người dưng)
- Thay đổi cuộc sống
- Mất điện đột ngột
- Vội, bật, tung
hối hả, khẩn trương
- Vầng trăng xuất hiện
 Thức dậy biết bao cảm xúc và suy ngẫm của tác giả.

(Nguyễn Duy)
ánh trăng

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
Mặt nhìn mặt
Con người
Vầng trăng
- Cảm xúc dâng trào
- Đánh thức kỷ niệm quá khứ thân quen, gắn bó.
- Con người đối diện với vầng trăng
b. Vầng trăng còn có ý nghĩa biểu tượng:

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
- Trăng tròn vành vạnh
Vẻ đẹp nguyên vẹn, không phai mờ
- Nhân hóa: Trăng
Con người cụ thể
Một người bạn
Một nhân chứng
- Biểu tượng cho quá khứ tình nghĩa.
- Biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị và vĩnh hằng của đời sống.

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
Trăng: im phăng phắc
Con người: giật mình
Nhân vật trữ tình phải nhìn lại chính mình, tìm lại những điều lãng quên trong quá khứ nhất là quá khứ đẹp và bất diệt
Vầng trăng

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
2. Chủ đề và ý nghĩa khái quát của bài thơ:
- Là lời tự nhắc nhở thấm thía về thái độ tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa, đối với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu.
- Không chỉ là chuyện của một người mà có ý nghĩa với cả một thế hệ.
- Đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
III. TỔNG KẾT
Với giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm, Ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ.
Ghi nhớ:

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
IV. LUYỆN TẬP

5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Caâu 1: Tại sao aùnh trăng im phăng phắc lại laøm cho ta giật mình ?
Vì ta vốn hay giật mình.
Vì trăng đã gợi lại kỷ niệm xưa.
Vì ta đã không phải mà trăng thì rộng lượng.
Vì trăng rất cao và rất xa.

5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Sống ân nghĩa, thủy chung.
Bao dung và độ lượng.
Không được vô ơn, thay lòng đổi dạ.
Cả A, B, C đều đúng.
Câu 2: Bài thơ "A�nh trăng" đã để lại trong tâm hồn người đọc những bài học thấm thía nào về đạo lí?

5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
Từ trái nghĩa
Từ nhiều nghĩa
Từ đồng âm
Từ đồng nghĩa
Caâu 3. Từ mặt ở caâu thơ “ngửa mặt leân nhìn mặt” laø hiện tượng:

5
4
3
2
1
HẾT GIỜ
thế giới thiên nhiên hồn nhiên, tươi mát.
biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình, trọn vẹn.
Nhắc nhở đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
Cả A, B, C đều đúng.
Caâu 4: YÙ nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong baøi thơ laø:
CỦNG CỐ- LUYỆN TẬP.
Tại sao bài thơ có nhan đề là “ánh trăng” trong khi đó xuyên suốt các khổ thơ tác giả đều dùng từ “vầng trăng”?
- Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống đẹp, ánh trăng là ánh sáng của triết lí về cuộc sống. - Bài thơ có tên là “Ánh trăng”nhưng các khổ thơ tác giả đều viết “vầng trăng” đến khổ thơ cuối mới xuất hiện từ “ánh trăng”. “Ánh trăng” chính là sự quy tụ, kết tinh đẹp nhất của vầng trăng tạo nên chiều sâu tư tưởng của ý thơ đồng thời nâng vẻ đẹp của bài thơ lên đến đỉnh điểm.
Hướng dẫn chuẩn bị ở nhà:
Đọc và tìm hiểu văn bản.
Đọc thuộc và diễn cảm bài thơ.
Chuẩn bị: Đọc-soạn văn bản “Làng” (Kim Lân).

MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện,cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
�NH TRANG
Nhận xét về bố cục và sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình:
- Bài thơ là câu chuyện nhỏ, kể theo trình tự thời gian.
- Dòng cảm nghĩ trữ tình men theo dòng tự sự mà bộc lộ.
- Khổ thứ 4 chính là bước ngoặc để tác giả bộc lộ cảm xúc, thể hiện chủ đề của tác phẩm.

(Nguyễn Duy)
ánh trăng
THẢO LUẬN NHÓM:
Theo em vì sao vầng trăng và con người trở nên xa lạ, cách biệt như thế?
- Thời gian cách biệt (tuổi thơ-người lính-công chức)
Không gian khác biệt (làng quê-rừng núi-thành phố)
- Điều kiện sống cách biệt ở đô thị (khép kín, chật hẹp, phương tiện hiện đại)