Bài 12. Ánh trăng

Giáo viên thực hiện: Phan Hong Mai
1) Vì sao bếp lửa được coi là kì lạ và thiêng liêng?
A. Vì bếp lửa nồng đượm ấm áp bao kỉ niệm bà cháu.
B. Vì bếp lửa nhóm niềm yêu thương, nhóm tâm tình tuổi nhỏ
C. Vì bếp lửa nhóm niềm tin tưởng bền bỉ
D. Cả ba lí do trên
E. A và C đúng
2) Hình tượng bếp lửa có ý nghĩa tượng trưng là:
A. Hình ảnh thật của bếp lửa mà ngày ngày người bà nhen lửa nấu cơm.
B. Ngọn lửa tình yêu, ngọn lửa niềm tin, ngọn lửa bất diệt của tình bà cháu, tình quê hương đất nước.
C. Nơi bà nhóm lên tình cảm khát vọng cho người cháu.
D. Bao gồm B và C

Tiết 58
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58:

I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
- Tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ(1948)
- Quê: Thanh Hoá
- Là nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Ông đạt giải nhất cuộc thi thơ trên báo Văn nghệ ( 1972 - 1973)
- Sau năm 1975, ông về sống và làm việc ở thành phố Hồ Chí Minh

? Em hãy nêu những nét cơ bản về tác giả Nguyễn Duy?
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
- Sáng tác năm 1978 ( 3 năm sau ngày giải phóng).
- In trong tập thơ cùng tên của ông.
- Tác phẩm đạt giải A của hội nhà văn Việt Nam (1984)

? Bài thơ ánh trăng ra đời vào thời điểm nào?
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
Tiết 58
Tiết 58
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

Ngửa mặt lên nhìn mặt
thấy cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạch
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình

Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lìnhđèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
người dưng
buyn-đinh
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
tri kỉ
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
- Tri kỉ: trăng và người trở thành đôi bạn thân thiết.
- Người dưng: người không quen biết.
- buyn-đinh: toà nhà cao, nhiều tầng, hiện đại
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
2) Bố cục
- Chia ba phần
? Em có thể chia bài thơ thành mấy phần? Nêu ý chính của mỗi phần?
1. Cảm nghĩ vầng trăng trong quá khứ
Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể
Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi giữa thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa.
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
2) Bố cục
- Chia ba phần
Cảm nghĩ vầng trăng hiện tại
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
1) Tác giả
2) Tác phẩm
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu chú thích
2) Bố cục
- Chia ba phần
Những suy tư của tác giả
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ trong vành vạnh
kể chi người vô tình
vầng trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu hiểu chú thích
2) Bố cục
3) Phân tích
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ


Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
? Vầng trăng xuất hiện ở đâu và vào những thời điểm nào trong quá khứ?
Hồi nhỏ sống với đồng

hồi chiến tranh ở rừng

vầng trăng thành tri kỉ
? Vầng trăng thành tri kỉ là vầng trăng như thế nào?
? Nhận xét về biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn thơ này?
với
với
với
? Điệp từ
? ViÖc dïng ®iÖp tõ nh­ vËy cã t¸c dông g×?
? Nhấn mạnh tình cảm gắn bó sâu sắc giữa con người và vầng trăng

sông
bể
TRƯỜNG THPT ĐỊNH THÀNH
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu hiểu chú thích
2) Bố cục
3) Phân tích
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ


- Hồi nhỏ: đồng, sông, bể
- Hồi chiến tranh: rừng
? Em có nhận xét gì về sự có mặt của vầng trăng ở những thời điểm này?
Vầng trăng đã có mặt trong những thời điểm khó quên của đời người
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu hiểu chú thích
2) Bố cục
3) Phân tích
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ.

? Tình cảm của con người với vầng trăng được thể hiện trực tiếp qua câu thơ nào?
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
? Vì sao khi đó con người có tình nghĩa với vầng trăng? và cảm thấy trăng có tình nghĩa với mình?
- Con người sống giản dị, thanh cao, chân thật hoà hợp với thiên nhiên trong lành.
- Trăng gắn liền với những trò chơi tuổi thơ và theo cùng những ước mơ trong sáng.
- Trăng là ánh sáng trong đêm tối của chiến tranh, là niềm vui bầu bạn của người lính trong gian lao của cuộc chiến.
Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø


? điệp ngữ
? Nhấn mạnh tình cảm gắn bó sâu sắc giữa con người và vầng trăng




? Vậy, vầng trăng tượng trưng cho điều gì trong quá khứ của con người?
* Vầng trăng tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ và ân tình, gắn với gian lao, hạnh phúc của mỗi người và đất nước.
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
I. Giới thiệu chung
II. Đọc - hiểu văn bản
1) Đọc và tìm hiểu hiểu chú thích
2) Bố cục
3) Phân tích
a. Cảm nghĩ về vầng trăng trong quá khứ.
b. Cảm nghĩ về vầng trăng hiện tại


Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
? Em hiÓu thÕ nµo lµ ng­êi d­ng qua ®­êng?
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58:
Nguyễn Duy
Thảo luận
Trăng vẫn là trăng ấy nhưng người không còn như người xưa. Vậy thì trăng không quen biết người hay ngừơi không quen biết trăng?
Người xa lạ với trăng vì thế cả trăng và
người đều tự thấy xa lạ với nhau
? Theo em, vì sao có sự xa lạ và cách biệt này?
Vì không gian cách biệt: làng quê - núi rừng thành phố
Vì thời gian cách biệt: tuổi thơ - người lính công chức
Vì điều kiện sống cách biệt ở đô thị: khép kín, chật hẹp
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58:
Nguyễn Duy
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc – hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø.
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i

Thỡnh lỡnh dốn di?n t?t
phũng buyn-dinh t?i om
? Con người chỉ nhớ đến trăng trong tình huống nào?
v?i b?t tung c?a s?
d?t ng?t v?ng trang trũn
? Nhận xét về cách dùng từ và biện pháp nghệ thuật trong khổ thơ này?
Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i

Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Dùng động từ mạnh, tính từ gợi tả .
Dùng đảo ngữ nghệ thuật
? Diễn tả sự bất ngờ, đột ngột của con người khi gặp lại vầng trăng

Thình lình
đột ngột
? ViÖc dïng c¸c ®éng tõ, tÝnh tõ vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ vËy cã t¸c dông g×??
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i

Thảo luận
Theo em, có phải tác giả
chủ động mở cửa để đón
vầng trăng không?
- Mất điện chỉ là tình huống bất ngờ nên hành động " vội bật tung cửa sổ" diễn tả sự khó chịu và hành động khẩn trương, hối hả để tìm nguồn sáng.
- Vầng trăng hiện ra đột ngột chính là cái nút để khơi gợi tâm trạng nhà thơ.
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i

* Vầng trăng tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người và đất nước.
* Cuộc sống hiện đại dễ khiến người ta lãng quên những giá trị cao đẹp trong quá khứ.
? Theo em, từ sự xa lạ giữa người và trăng ấy, nhà thơ muốn nói với chúng ta điều gì?
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
- Mặt ( ngửa mặt): mặt người
- Mặt ( nhìn mặt): mặt trăng
? người đối diện với vầng trăng cũng chính là đối diện với quá khứ
? Tại sao tác giả viết " ngửa mặt lên nhìn mặt" mà không phải là " ngửa mặt lên nhìn trăng"?
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i
c. Suy t­ cña t¸c gi¶

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
có cái gì rưng rưng
? Cảm xúc rưng rưng cho thấy điều gì đang diễn ra trong tâm hồn con người?
Cảm xúc xao xuyến, gợi nhớ,
gợi thương về những kỉ niệm
quá khứ tốt đẹp, về một thời
gian khó đã qua
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i
c. Suy t­ cña t¸c gi¶

Thảo luận
1) Vầng trăng cứ tròn vành vạnh, im phăng phắc, mặc cho người vô tình. Em hiểu ý nghĩa câu thơ này như thế nào?
- Vầng trăng luôn tròn trịa, thuỷ chung, tình nghĩa, không oán trách, không nhắc nhở mọi người dù họ có lãng quên. Đó là sự im lặng bao dung nhân hậu.
2) Đối diện với sự im lặng bao dung ấy, con người bỗng giật mình. Theo em vì sao con người lại có cảm giác giật mình?
Giật mình vì chợt nhớ lại kỉ niệm.
Giật mình vì tự vấn lương tâm mình.
Giật mình để tự hoàn thiện mình hơn khi đối diện với quá khứ.
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i
c. Suy t­ cña t¸c gi¶
4) Ghi nhí

* Quá khứ đẹp đẽ, ân tình, gắn với hạnh phúc, gian lao của mỗi con người và đất nước.
* Cuộc sống hiện đại dễ khiến người ta lãng quên những giá trị cao đẹp trong quá khứ.
* Mỗi chúng ta hãy biết trân trọng, giữ gìn những vẻ đẹp, những giá trị truyền thống. Lãng quên quá khứ là con người phản bội lại chính mình.
? Vậy, trong sự suy tư của mình, tác giả muốn nói với chúng ta ý nghĩa nào?
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
1) Nhận định nào sau đây phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?
Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươi mát
Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống
Biểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ
Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình


2) Theo em, những chữ đầu dòng không viết hoa là do:
A. Người biên soạn chủ ý sắp đặt.
B. Nhà thơ muốn tạo sự liền mạch về ý tưởng trong toàn bài thơ bằng giọng điệu tâm tình.
C. Nhà thơ muốn người đọc chú ý đến sự đặc biệt này khi đọc bài thơ.
D. Cả ba ý trên đều đúng.



3) Bài thơ gửi đến chúng ta những bài học nào trong cuộc sống?

A. Uống nước nhớ nguồn
B. Nhà thơ trân trọng quá khứ tốt đẹp.
C. Ân nghĩa, thuỷ chung cùng quá khứ.
D. ánh trăng bao dung và nhân hậu


Tiết 58
I. Giíi thiÖu chung
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n
1) §äc vµ t×m hiÓu hiÓu chó thÝch
2) Bè côc
3) Ph©n tÝch
a. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng trong qu¸ khø
b. C¶m nghÜ vÒ vÇng tr¨ng hiÖn t¹i
c. Suy t­ cña t¸c gi¶
4) Ghi nhí

Với giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm, ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống " uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ.
Ghi nhớ
Thứ tu ngày 03 tháng 11 năm 2010
1. Học thuộc lòng bài thơ, chú ý giọng đọc diễn cảm.
2. Nắm chắc nội dung.
3. Viết đoạn văn nêu ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh ánh trăng trong bài thơ.
4. Soạn bài: Làng ( Kim Lân)