Bài 12. Ánh trăng

Môn : Ngữ văn 9
Đơn vị: Trường trung học cơ sở Minh Tân
Giáo viên thực hiện: Bùi Thị Toan
1. Tác giả:
- Tác phẩm chính: Cát trắng (thơ, 1973); ánh trăng (thơ, 1984); Khoảng cách (tiểu thuyết, 1985); Nhìn ra bể rộng trời cao (bút kí, 1985); Đường xa (thơ, 1989).
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
- Nguyễn Duy Nhuệ (1948) , tại Thanh Hoá
Là gương mặt tiêu biểu trong lớp nhà thơ trẻ thời chống Mỹ
Phong cách: Chất giọng ca dao đậm đà, thân thuộc
Giàu triết lý, thiên về chiều sâu nội tâm
với những trăn trở, day dứt
2. Tác phẩm:
1. Tác giả:
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
a) Đọc
Khổ 1, 2, 3: Giọng kể, nhịp thơ trôi chảy
Khổ 4: Giọng đột ngột cất cao, ngỡ ngàng
Khổ 5, 6: Giọng thiết tha trầm lắng, suy tư,
b) Xuất xứ:
-1978 ( 3 năm sau khi nước nhà thống nhất)
-In trong tập "ánh trăng", tác phẩm được tặng giải A của Hội Nhà văn Việt Nam(1985)
c,Thể thơ, bố cục:
- Ngũ ngôn
ánh trăng,Tuổi thơ, ông già sộng Hậu, Nghe tắc kè kêu trong thành phố,G?i Hu?, Lời của cây, Sông Thao, Đà lạt một lần trăng...
2. Tác phẩm:
1. Tác giả:
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
a) Đọc
b) Xuất xứ.
c)Thể thơ, bố cục:
- Ngũ ngôn
- 3 phần:
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện , cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
* 3 khổ đầu: Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng.
* Khổ 4: Tình huống gặp lại vầng trăng
* Hai khổ cuối: Suy tư của nhà thơ
Như một câu chuyện nhỏ kể theo trình tự thời gian
d) Giải thích từ khó.
I. Đọc -Hiểu khái quát văn bản
II. Đọc -Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a) Quá khứ (Khổ:1,2)
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
Nghệ thuật: Điệp từ, liệt kê, nhân hóa
Gian lao, vô tư, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng: Tri kỉ, nghĩa tình.
Biểu tượng: Vẻ đẹp của thiên nhiên, quá khứ nghĩa tình, người bạn tri kỉ
Không bao giờ quên
đồng
sông
bể
rừng
vầng trăng
tri kỉ
tình nghĩa
I. Đọc -Hiểu khái quát văn bản
II. Đọc -Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a) Quá khứ (Khổ:1,2)
b) Hiện tại (Khổ:3)
- Gian lao, vô tư, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng: Tri kỉ, nghĩa tình.
Không bao giờ quên
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện , cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường
Hiện đại, sung túc: ánh điện, cửa gương
Vầng trăng: Người dưng
Nghệ thuật so sánh, nhân hóa
Sự thay đổi tình cảm:
Con người quên trăng, quên quá khứ nghĩa tình
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II. Đọc - Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a) Quá khứ
b) Hiện tại
- Gian lao, vô tư, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng: Tri kỉ, nghĩa tình.

Không bao giờ quên
Hiện đại, sung túc: ánh điện, cửa gương
Vầng trăng: Người dưng
Con người quên trăng, quên quá khứ nghĩa tình
Cuộc sống thay đổi, con người dễ quên quá khứ
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II. Đọc -Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a) Quá khứ
b) Hiện tại
- Gian lao, vô tư, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên.
Vầng trăng: Tri kỉ, nghĩa tình.
Không bao giờ quên
Hiện đại, sung túc: ánh điện, cửa gương
- Vầng trăng: Người dưng
Con người quên trăng, quên quá khứ nghĩa tình
2/ Tình huống gặp lại vầng trăng
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn
Bất ngờ, éo le.
Nghệ thuật: đảo ngữ, dùng động từ mạnh, tính từ có giá trị biểu cảm.
vội: lo âu, cuống quýt.
đột ngột : ngỡ ngàng.
Tạo sự chuyển biến trong mạch cảm xúc, đánh thức tâm hồn nhà thơ
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II. Đọc - Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a) Quá khứ (Khổ:1,2)
b) Hiện tại (Khổ:3)
2/ Tình huống gặp lại vầng trăng (Khổ:4)
3/ Suy tư của nhà thơ: (Khổ: 5,6)
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
- Nghệ thuật: Hình ảnh thơ đối xứng, nhân hóa, hoán dụ.
Rưng rưng:
xúc động nghẹn ngào.
Xao xuyến nhớ về quá khứ
- Trăng tròn vành vạnh
- Trăng im phăng phắc
Nhân hóa ẩn dụ
Biểu tượng: Quá khứ thiên nhiên vẫn tròn đầy, thủy chung, bao dung bất diệt
- giật mình
Hối hận, ăn năn
Tự trách bản thân
Tự nhắc mình không được quên quá khứ

II/ Đọc - Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a, Quá kh?: Gian lao, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên
-vầng trăng: tri kỉ, nghĩa tình-> Ngỡ không bao giờ quên
b, Hiện tại : hiện đại, sung túc: ánh điện ,cửa gương
-vầng trăng: người dưng -> quên trăng, quên quá khứ nghĩa tình
2. Tình huống gặp lại vầng trăng: mất điện, phòng tối om-> Bất ngờ, éo le
- lo âu, cuống quýt-> ngỡ ngàng ->đánh thức tâm hồn
3. Suy tư của nhà thơ:
- rưng rưng: xúc động nghẹn ngào, nhớ về quá khứ
giật mình: hối hận, ăn năn, tự trách , tự nhắc bản thân không bao giờ quên, không
bao giờ phản bội quá khứ
*ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh : ánh trăng
- Là thiên nhiên hồn nhiên tươi mát.
- Là tuổi thơ, người bạn tri kỉ ,nghĩa tình
- Là quá khứ thủy chung, bao dung, nhân hậu.
- Là vẻ đẹp bình dị mà vĩnh hằng của đời sống
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản

II/ Đọc - Hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng
a, Quá kh?: Gian lao, hồn nhiên, gần gũi với thiên nhiên
-vầng trăng: tri kỉ, nghĩa tình-> Ngỡ không bao giờ quên
b, Hiện tại : hiện đại, sung túc: ánh điện ,cửa gương
-vầng trăng: người dưng -> quên trăng, quên quá khứ nghĩa tình
2. Tình huống gặp lại vầng trăng: mất điện, phòng tối om-> Bất ngờ, éo le
- lo âu, cuống quýt-> ngỡ ngàng ->đánh thức tâm hồn
3. Suy tư của nhà thơ:
- rưng rưng: xúc động nghẹn ngào, nhớ về quá khứ
giật mình: hối hận, ăn năn, tự trách , tự nhắc bản thân không quên, không
bao giờ phản bội quá khứ
III/ Tổng kết
1/ Nghệ thuật:
Bài thơ kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình làm cho trữ tình trở nên tự nhiên mà cũng rất sâu nặng.
Giọng thơ tâm tình, tự nhiên, lời thơ giản dị nhưng gợi cảm.
Sáng tạo hình ảnh thơ bình dị nhưng mang nhiều tầng ý nghĩa : ánh trăng
2/ Nội dung:
Bài thơ như lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với
thiên nhiên, đất nước bình dị hiền hậu.
Đồng thời bài thơ gợi nhắc, củng cố người đọc về thái độ sống "uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thuỷ
chung cùng quá khứ.
I. Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II/ Đọc - Tìm hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng :
2/ Tình huống gặp lại vầng trăng :
3/ Suy tư của nhà thơ:
III/ Tổng kết
IV/ Luyện tập:
1/ Nhận định nào nói đúng nhất những vấn đề về tháI độ của con người mà bài thơ đặt ra ?
A/ Thái độ đối với quá khứ.
B/ Thái độ đối với những người đã khuất
C/ Thái độ đối với chính mình.
D/ Cả A; B; C đều đúng.
I/ Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II/ Đọc - Tìm hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng :
2/ Tình huống gặp lại vầng trăng :
3/ Suy tư của nhà thơ:
III/ Tổng kết
IV/ Luyện tập:
2/ Tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ này là gì ?
A/ Con người có thể vô tình lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên, nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy bất diệt.
B/ Thiên nhiên, vạn vật thì vô hạn, tuần hoàn còn cuộc đời con người thì hữu hạn.
C/ Thiên nhiên luôn bên cạnh con người, là người bạn thân thiết của con người.
D/ Cuộc sống vật chất dù đầy đủ rồi cũng sẽ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt.

I/ Đọc - Hiểu khái quát văn bản
II/ Đọc - Tìm hiểu chi tiết văn bản.
1/ Tình cảm của nhà thơ với vầng trăng :
2/ Tình huống gặp lại vầng trăng :
3/ Suy tư của nhà thơ:
III/ Tổng kết
IV/ Luyện tập:
I/ Đọc - Hiểu khái quát văn bản
V/ Củng cố -dặn dò
Trăng
Người
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nước nhớ nguồn"
V/ Củng cố - dò