Bài 12. Ánh trăng

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH !
Tiết 58: Văn bản
Ánh trăng

Nguyễn Duy





I. Gi?i thi?u chung:
1.Tỏc gi?: Nguy?n Duy (7/12/1948)

- Tên thật: Nguyễn Duy Nhuệ
Quê : Thanh Hóa
Là nhà thơ, chiến sĩ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ
Thơ ông có giọng điệu trong sáng, tự nhiên, đậm chất triết lí
2.Tác phẩm:
a.Xuất xứ:
Bài thơ được viết năm 1978, rút trong tập “Ánh trăng” được tặng giải A của hội nhà văn Việt Nam
b. Thể thơ: 5 chữ ( 4 câu/khổ thơ)
Bài thơ “Ánh trăng”
II. D?c - Hi?u van b?n:
1.Đọc – Chú thích:
(Nhịp thơ 2/3; 2/1/2; 3/2 , đọc với giọng tha thiết chú ý các khổ thơ)
2. Bố cục:
+ Khổ 1-2 -3 : Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
+ Khổ 4: Tình huống tình cờ gặp lại vầng trăng
+ Khổ 5,6 : Suy ngẫm - triết lí của nhà thơ
3 phần
3.Phõn tớch:
a.Hình ảnh vầng trăng và cảm xúc của tác giả :
* Trong quá khứ:
- Hồi nhỏ: Trăng gắn với: đồng, sông, bể
-> Trăng: người bạn đồng hành vô tư
- Hồi chiến tranh :Trăng gắn với rừng, trần trụi với thiên nhiên, hồn nhiên
->Trăng: người bạn tri kỉ, tình nghiã
=> Giọng kể, tự sự kết hợp với trữ tình: trăng gắn với nhiều kỉ niệm đẹp, ân tình
* Trong hiện tại

- Con người về thành phố :
quen ánh điện,
cửa gương tiện nghi hiện đại
- Vầng trăng : như người dưng qua đường
=>Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, đối lập:
Trăng bị lãng quên (Thay đổi hoàn cảnh, người ta dễ dàng lãng quên quá khứ)
b.Tình huống gặp lại vầng trăng
- Thình lình điện tắt: phòng tối, mở cửa
- Đột ngột gặp lại vầng trăng tròn
Vội
Bật Động từ
Tung
-> Tình huống bất ngờ, tâm trạng bàng hoàng, thảng thốt

=> Vầng trăng tròn gợi nhớ quá khứ


Khổ thơ 5
Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

c. Suy ngẫm và triết lí của tác giả:
* Cảm xúc khi hội ngộ:
Ngẩng mặt lên nhìn mặt -> nhân hóa
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể So sánh, liệt kê
Như là sông là rừng ẩn dụ, điệp ngữ

=> Tâm trạng day dứt với bao cảm xúc, hoài niệm thiết tha

Khổ thơ cuối
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Thảo luận nhóm(3 phút)
Hình tượng ánh trăng trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào?
Ý nghĩa cụ thể: vầng trăng của thiên nhiên (Trăng cứ tròn vành vạnh )
Ý nghĩa biểu tượng: Vẻ đẹp của đất nước, của quá khứ sâu nặng, của sự bao dung độ lượng
-> Vẻ đẹp ấy khiến con người ăn năn, xót xa, nhận ra lỗi lầm, tự hoàn thiện mình (ánh trăng im phăng phắc. đủ cho ta giật mình.)
c. Suy ngẫm và triết lí của tác giả:
*Trăng : * Người
“Tròn vành vạnh” “ Vô tình”
“ Im phăng phắc” “ Giật mình”
=>Tròn đầy, trong sáng =>Thức tỉnh, suy
Thủy chung, nghĩa tình ngẫm về lẽ sống
Sự im lặng nghiêm khắc
bao dung
=> Con người có thể vô tình, lãng quên, nhưng thiên nhiên nghĩa tình, quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt
Nghệ thuật
đối lập,
ẩn dụ
III.TỔNG KẾT:
1.Về nghệ thuật:

- Tự sự kết hợp trữ tình hài hoà
- Ngôn ngữ thơ tự nhiên trong sáng, hàm súc , các biện pháp tu từ đặc sắc


2. Nội dung:
Từ một câu chuyện riêng, bài thơ cất lên lời tự nhắc nhở thấm thía về thái độ tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa, đối với thiên nhiên đất nước bình dị, hiền hậu.
Ánh trăng không chỉ là chuyện của riêng nhà thơ, mà là chuyện có ý nghĩa đối với cả một thế hệ.
Ánh trăng gợi lên đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Củng cố: Nhìn vào sơ đồ khái quát nội dung bài thơ?
Nhà thơ với
vầng trăng
Hiện tại
vô tình lãng quên
Quá khứ
Tri kỉ tình nghĩa
Suy ngẫm về
lẽ sống

IV. Luyện tập:
So sánh hình ảnh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí’ và “Ánh trăng”?

Giống nhau : hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên để khai thác xây dựng hình ảnh thơ
Khác nhau:
Đồng chí
Ánh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp
Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiến
Ánh trăng
- Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ
- Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ : “Uống nước nhớ nguồn”
Dặn dò:
HS làm phần luyện tập
Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa vầng trăng?
Soạn và chuẩn bị “Làng”- Kim Lâm ( Chú ý phân tích tâm trạng ông Hai khi nghe làng Chợ Dầu theo giặc)