Bài 12. Ánh trăng

Thiết kế bài học: Ngữ văn 9: Nguyễn Thị Chí
Trường THCS Lê Quý Đôn – thành phố Lào Cai
B�i 12, ti?t 59: �NH TRANG
Nguy?n Duy
Kể tên những bài thơ viết về ánh trăng mà em biết? Cảm nhận của em về vẻ đẹp của ánh trăng?

?Nguyễn Duy là người lính thuộc lớp nhà thơ trẻ tiêu biểu, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cưú nước.
 1. T¸c gi¶
 2. Bµi th¬
? Nêu hoàn cảnh ra đời - Chỉ ra thể thơ và phương thức biểu đạt của bài thơ? Tác dụng của PT đó?
- Hoàn cảnh: Ra đời năm 1978
Thể thơ: 5 chữ
Phương thức biểu đạt: Tự sự, bỡnh lu?n xen trữ tình.

? Thảo luận câu hỏi 4 (SGK trang 157)
- Chủ đề: Từ một câu chuyện riêng, bài thơ cất lên lời tự nhắc nhở thấm thía về thái độ, t/c đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa đối với thiên nhiên,đất nước bình dị, hiền hậu.

3. Chú thích khác
tri kỉ;
người dưng;
buyn đinh;
- Ánh trăng nằm trong mạch cảm xúc “Uống nước nhớ nguồn”, gợi lên đạo lí sống thủy chung đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc VN ta.

? Tìm mạch cảm xúc của bài thơ?
? II. B? c?c v� m?ch c?m xỳc: 3 Phần
1. Kh? 1-2 -3: C?m xỳc tru?c v?ng trang trong quỏ kh? v� hi?n t?i
2. Kh? 4: Tỡnh hu?ng g?p l?i trang
3. Kh? 5-6: Suy ng?m - tri?t lớ c?a nh� tho
? có dáng dấp một câu chuyện nhỏ đơn giản qua đó tác giả trình bày theo mạch c?m xỳc men theo dòng tự sự: V?ng trang v� con ngu?i trong quỏ kh?, hi?n t?i ?Tỡnh hu?ng g?p l?i trang? suy ng?m c?a nh� tho d? t? dú nh?c nh? ngu?i d?c v? thỏi d? s?ng.
 1.Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ và hiện tại
 *Trong qu¸ khø
Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ

Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa
? DiÔn xu«i néi dung hai khæ th¬ trªn?

- Nêu nhận xét của em về giọng điệu và nghệ thuật sử dụng ngôn từ - chỉ ra tác dụng trong việc thể hiện cảm xúc ở 2 khổ thơ trên?



Hồi nhỏ sống với đồng
với sông rồi với bể
hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ
Trần trụi với thiên nhiên
hồn nhiên như cây cỏ
ngỡ không bao giờ quên
cái vầng trăng tình nghĩa

 - Lời thơ tâm tình, thủ thỉ
 điệp từ,
từ ngữ giản dị,
HA so sánh



* HiÖn t¹i
Từ ngày về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường




Em cã NX g× vÒ giäng ®iÖu (chó ý vÒ PTB§) ? Thái độ của con người với vầng trăng ở khổ thơ thứ ba có gì khác so với 2 khổ đầu?



 - Giäng kÓ, xen biÓu c¶m;

? Theo em, tình huống ấy có thường xảy ra trong
cuộc sống thực không? Và ý nghĩa của khổ thơ có dừng
lại ở việc lãng quên vầng trăng tri kỉ ấy không?




 Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn- đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn


? Nhận xét về cách dùng từ ngữ vµ giäng ®iÖu ở khổ thơ thứ 5 trong bài?

 2.Tình huống gặp lại trăng
? Từ láy, các ĐT với thanh trắc liên tiếp nhau giọng điệu vút cao.
Theo em đây có phải là bước ngoặt để từ đó con người thay đổi thái độ đối với trăng không? Tại sao
Th¶o luËn nhãm 2 em –TG: 1 phót.
 Tình huống bất ngờ mµ hîp lÝ.

 Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Tg ®· sö dông NT g× ? Nêu cảm nhận của em về khổ thơ thứ 5 ? (chó ý t­ thÕ ngöa mÆt lªn nh×n mÆt vµ tr¹ng th¸i r­ng r­ng cña t¸c gi¶ ?)
 3. C¶m xóc vµ suy ngẫm của nhà thơ
- Suy tư, hồi tưởng qua phÐp so s¸nh tù nhiªn
 Trăng cứ trßn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
Có ý kiến cho rằng khổ thơ cuối cùng trong bài mang nhiều ý nghĩa, tập trung nhất tư tưởng chủ đề của bài thơ.Theo em ý kiến đó có đúng không? Tại sao ?
(Thảo luận theo KÜ thuËt §¾p b«ng tuyÕt, TG: 03’)
 Ý nghĩa cụ thể: vầng trăng của thiên nhiên
 Ý nghĩa biểu tượng: Vẻ đẹp của đất nước, của quá khứ sâu nặng, của sự bao dung độ lượng; Vẻ đẹp ấy khiến con người ăn năn, xót xa, nhận ra lỗi lầm, tự hoàn thiện mình
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình.
IV.TỔNG KẾT
1.Nghệ thuật
Bài thơ có những nét đặc sắc nào về nghệ thuật?
Tự sự kết hợp Bình luận, trữ tình hài hoà
Ngôn ngữ thơ tự nhiên trong sáng, hàm súc , các biện pháp tu từ đặc sắc
2.Nội dung
- Gợi nhắc năm tháng gian lao của người lính gắn bó với thiên nhiên
- Thái độ sống uống nước nhớ nguồn, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ.
 H­íng dÉn häc bµi
Học thuộc và phân tích được nghệ thụât và nội dung của bài thơ.
Viết 1 đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em về 2 khổ cuối?
Soạn bài L�ng c?a nh� van Kim Lõn (cõu 1, 2)
+ Tỡm thêm tư liệu về tác giả và ý nghĩa của hoàn cảnh sáng tác bài thơ.