Bài 12. Ánh trăng

GV: Nguyễn Thị Mỹ Hạnh
Tổ: Văn – Sử - GDCD
Trường: THCS Hoài Tân
Kiểm tra bài cũ:
H1: Hình ảnh vầng trăng ở quá khứ cho đến hiện tại xuất hiện trong bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy như thế nào?
H2: Vì sao ở hiện tại con người lại lãng quên hình ảnh vầng trăng ở quá khứ?
TL:
a. Vầng trăng ở quá khứ:
+ hồi nhỏ (sống với đồng, với sông, với bể),
+ hồi chiến tranh (ở rừng)
=> người lính gắn bó thân thiết với vầng trăng: vầng trăng là tri kỉ, là tình nghĩa.
b. Vầng trăng ở hiện tại:
+ hồi về thành phố: ánh điện, cửa gương
=> Con người xem trăng như người dưng, xa lạ, không hề quen biết.
TL:
Vì: Không gian đã khác biệt : Sông, bể, rừng- thành phố.
Thời gian trôi qua cách biệt: tuổi thơ, nguười lính- công chức.
Điều kiện sống thay đổi: Truước kia nhà nhỏ, hầm sâu- Nay đô thị, phòng khép kín, với các phuương tiện hiện đại.
Thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung cửa sổ
đột ngột vầng trăng tròn





-> Tác giả khẩn trương, hối hả tìm nguồn sáng -> bất ngờ gặp ánh trăng -> vui sướng, ngỡ ngàng.
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
2. Vầng trăng xuất hiện đột ngột khi điện tắt:
- Tình huống:
điện tắt, tối om
Từ : vội, bật, tung, đột ngột, tròn:
-> Động từ, tính từ biểu cảm
=> Vầng trăng là vật chiếu sáng thay thế khi thành phố mất điện
Thình lình:
Sự bất ngờ, không báo trước
Vội bật tung:
Sự khó chịu và hành động khẩn trương, nhanh để tìm nguồn sáng.
Đột ngột:
Gợi sự ngạc nhiên, ngỡ ngàng.
/tròn/ -> sự vẹn toàn thủy chung, tình nghĩa.
Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng
3.Suy ngẫm của nhà thơ về ánh trăng:
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
- Hình ảnh thiên nhiên:
đồng, bể, sông, rừng
- Tư thế: “mặt đối mặt”:
-> nhìn lại những giá trị con người lãng quên, bội bạc, vô tình.
- Tâm trạng: rưng rưng
-> Xúc động.
/so sánh, điệp ngữ/
-> Nhấn mạnh, khắc sâu những hình ảnh của quá khứ.
/Từ láy/
/nhân hóa/
Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình
THẢO LUẬN (4 phút)
NHÓM 1,2,3
NHÓM 4,5,6
Có ý kiến cho rằng :
“Khổ thơ cuối cùng trong bài thơ thể hiện tập trung nhất ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh vầng trăng, chiều sâu tư tưởng mang tính triết lí của tác phẩm.”
Theo em đúng hay sai? Tại sao?

- Đặt bài thơ vào hoàn cảnh ra đời (1978) theo em qua bài thơ, qua sự “giật mình” của nhân vật trữ tình nhà thơ muốn tự nhắc nhở mình và nhắn nhủ mọi người điều gì ?
- Điều ấy có liên quan gì đến đạo lí, lẽ sống của con người Việt Nam ta ?
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
3.Suy ngẫm của nhà thơ về ánh trăng:
NHÓM 1,2,3
“Trăng cứ tròn vành vạnh”
/Từ láy/
+ Nghĩa đen: ánh trăng rất tròn;
+ Nghĩa tượng trưng: vẻ đẹp của nghĩa tình, quá khứ đầy đặn, thuỷ chung… của thiên nhiên, của cuộc đời con người, đất nước vẫn còn nguyên vẹn.
- “ánh trăng im phăng phắc”
/Nhân hoá, từ láy/
=>Nghiêm khắc nhắc nhở, có gì đó không vui, sự trách móc trong im lặng, sự tự vấn lương tâm, con người có thể lãng quên quá khứ nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy, bất diệt.
NHÓM 4,5,6
- Cái giật mình khi tác giả :
+ Chợt nhận ra sự vô tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình .
+ Sự ăn năn, tự trách, tự thấy phải thay đổi cách sống .
+ Nhắc nhở bản thân đừng làm người phản bội quá khứ, phản bội thiên nhiên .
- Ánh trăng nằm trong mạch cảm xúc “ Uống nước nhớ nguồn” gợi lên đạo lí sống nghĩa tình thuỷ chung đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc và con người Việt Nam
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
3.Suy ngẫm của nhà thơ về ánh trăng:
“Trăng cứ tròn vành vạnh”
/ Từ láy/
=> vẻ đẹp nghĩa tình, quá khứ đầy đặn, thuỷ chung, nguyên vẹn.
- “ánh trăng im phăng phắc”
/Nhân hoá, từ láy/
=> Nghiêm khắc, nhắc nhở, sự tự vấn lương tâm, con người có thể lãng quên quá khứ nhưng thiên nhiên nghĩa tình thì luôn tròn đầy, bất diệt.
- Cái giật mình khi tác giả :
+ Chợt nhận ra sự vô tình, bạc bẽo, sự nông nổi trong cách sống của mình .
+ Sự ăn năn, tự trách, tự thấy phải thay đổi cách sống .
+ Nhắc nhở bản thân đừng làm người phản bội quá khứ, phản bội thiên nhiên .
- Gợi nhắc truyền thống: “ Uống nước nhớ nguồn”
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
3.Suy ngẫm của nhà thơ về ánh trăng:
Trăng
- Tròn vành vạnh
- Im phăng phắc
><
Người
Vô tình
giật mình
I- Tìm hiểu chung
II - Tìm hi?u chi ti?t:
III - Tổng kết
**/ Nghệ thuật
**/ Nội dung
- Phuong thức biểu đạt tự sự kết hợp với trữ tình và các biện pháp: so sánh, nhân hóa, điệp ngữ.
- Giọng thơ chân tình, sâu lắng.
- Kết cấu chặt chẽ theo mạch cảm xúc, hình ảnh vầng trăng - "ánh trăng" mang nhiều tầng ý nghĩa.
- Bài thơ là một lời tự nhắc nhở của tác giả về những năm tháng gian lao của cuộc đời nguười lính gắn bó với thiên nhiên đất nưuớc bình dị, hiền hậu .
- Gợi nhắc,củng cố ở người đọc thái độ sống "uống nuước nhớ nguồn"- ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ .
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
Trăng
NGƯờI
Tự nhắc nhở mình và củng cố ở người đọc thái độ sống
"uống nước nhớ nguồn"
Quan hệ giữa trăng và người
1/ “Ánh trăng” được viết vào thời điểm nào ? A . Trước cách mạng tháng Tám . B . Trong kháng chiến chống thực dân Pháp . C . Trong kháng chiến chống Mĩ . D . Sau khi thống nhất đất nước . 2 / Thể thơ sử dụng trong bài thơ là gì ? A . Thơ Lục bát .. B . Thơ năm chữ C . Thơ bảy chữ . D . Thơ song thất lục bát 3/Những nơi nào tác giả coi trăng là tri kỉ? A.Đồng,sông,bể,rừng B.Đồng,sông,bãi,rừng C.Đồng,sông,biển,rừng D.Bãi,đồng,sông,bể . 4 / “Tri kỉ” được hiểu là gì ?
A . Người bạn bình thường.
B . Người bạn đồng hương .
C . Người bạn thân thiết, gắn bó.
D . Tất cả đều đúng . 5 .Vì sao tác giả coi vầng trăng như “người dưng” qua đường ?
A . Vì bị mất trí nhớ trong chiến tranh B .Vì vầng trăng không còn tình nghĩa
C . Vì mắt kém không nhìn ra bạn cũ. D . Vì quen lối sống mới, quên mất quá khứ gian lao. 6 6/ Tác giả gặp lại vầng trăng trong tình huống nào ? A . Đi ra ngoại ô chơi . B . Đèn điện tắt thình lình . C . Ra đứng ở ban công . D . Ngắm trăng tết trung thu . 7 / Khi đối mặt với vầng trăng, tác giả cảm giác như thế nào ? A . Rưng rưng cảm động . B . Ngại ngùng bẽn lẽn . C . Lạnh lùng vô cảm . D . Hồi hộp lo âu . 8 . Tại sao tác giả lại “ giật mình” ?
A . Nhận ra sự vô tình, bạc bẽo ,nông nỗi trong cách sống của mình.
B . Sự ăn năn, hối lỗi, tự trách .
C . Nhắc nhở bản thân đừng làm người phản bội quá khứ.
D . Tất cả đều đúng .
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
III. Luyện tập
BT1: So sánh ý nghĩa của hình ảnh ánh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu và “Ánh trăng” của Nguyễn Duy ?
Giống nhau
Khác nhau
Hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên -ánh trăng - để khai thác, xây dựng hình ảnh thơ
- Ánh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp.
- Là hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiến.

- Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ.
- Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ: “uống nước nhớ nguồn”

Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
III. LUYỆN TẬP.
BT2: Tại sao bài thơ có nhan đề là “ánh trăng” trong khi đó xuyên suốt các khổ thơ tác giả đều dùng từ “vầng trăng”?
Trả lời: Vầng trăng là biểu tượng của cuộc sống đẹp, ánh trăng là ánh sáng của triết lí về cuộc sống đúng (ánh trăng im phăng phắc). Bài thơ có tên là “ánh trăng” nhưng các khổ thơ trên tác giả đều viết “vầng trăng” đến khổ thơ cuối mới xuất hiện từ “ánh trăng”. “Ánh trăng” chính là sự quy tụ, kết tinh đẹp nhất của vầng trăng tạo nên chiều sâu tư tưởng của thi tứ đồng thời nâng vẻ đẹp của bài thơ lên đến đỉnh điểm.
Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
4. dặn dò HS chuẩn bị cho tiết học tiếp theo
* Ra bài tập về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ, những ý đã phân tích, ghi nhớ SGK.
- Viết một đoạn văn tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong Ánh trăng, em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một lời tâm sự ngắn.
* Chuẩn bị bài mới:
Đọc văn bản, chú thích và soạn bài “Làng” của Kim Lân theo câu hỏi SGK
Soạn bài: “Tổng kết từ vựng” (TT)

Tiết 58b: ÁNH TRĂNG (Nguyễn Duy)
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH SỨC KHOẺ !