Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

Nhiệt liệt chào đón các thầy,
cô giáo tới dự giờ lớp 9A
Ki?m tra b�i cu
Hãy cho biết, trường hợp sau đây là hiện tượng từ nhiều nghĩa hay hiện tượng từ đồng âm? Vì sao?
- Khi chiếc lá xa cành
Lá không còn màu xanh
Mà sao em xa anh
Đời vẫn xanh rời rợi.
(Hồ Ngọc Sơn – Gửi em dưới quê làng)
- Công viên là lá phổi của thành phố.
Ki?m tra b�i cu
lá xa cành: quá trình quang hợp, trao đổi khí, hút khí cac-bo-nic và thải khí o-xi (nghĩa gốc).
lá phổi: quá trình hô hấp, trao đổi khí, nhận khí o-xi, thải khí cac-bo-nic (nghĩa chuyển).
=> Từ lá là từ nhiều nghĩa. Vì nghĩa của từ lá trong lá phổi có thể coi là kết quả chuyển nghĩa của từ lá trong lá xa cành.











Các cách
phát triển từ vựng
Phát triển
nghĩa của từ
Phát triển
số lượng từ ngữ
Tạo từ ngữ
mới
Mượn từ ngữ
nước ngoài
Phương thức ẩn dụ
Phương thức hoán dụ
Chị em … chơi xuân.
Ngày xuân em hãy còn dài … (Tr. Kiều)
… khăn hồng trao tay.
… tay buôn người.
(Truyện Kiều)
du lịch sinh thái.
sách đỏ, c¬m bôi
sơ mi, in-tơ-nét ...
âm nhạc, thủy cung …
Chọn nhận định đúng trong những nhận định sau:
D. Ngày nay, vốn từ tiếng Việt rất dồi dào và phong phú, vì vậy không cần vay mượn từ ngữ tiếng nước ngoài nữa.
B. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của các ngôn ngữ khác là do sự ép buộc của nước ngoài.
C. Tiếng Việt vay mượn nhiều từ ngữ của các ngôn ngữ khác là để đáp ứng nhu cầu giao tiếp của người Việt.
A. Chỉ một số ít ngôn ngữ trên thế giới phải vay mượn từ ngữ.

Theo cảm nhận của em thì những từ mượn như: săm, lốp, (bếp) ga, xăng, phanh… có gì khác so với những từ mượn như: a-xít, ra-đi-ô, vi-ta-min?
Chọn quan niệm đúng trong những quan niệm sau:
D. Dùng nhiều từ Hán Việt là việc làm cần phê phán.
B. Từ Hán Việt là bộ phận quan trọng của lớp từ mượn gốc Hán.
C. Từ Hán Việt không phải là một bộ phận của vốn từ tiếng Việt.
A. Từ Hán Việt chiếm một tỉ lệ không đáng kể trong vốn từ tiếng Việt.

THẢO LUẬN NHÓM BÀN TRONG THỜI GIAN 3 PHÚT
Cho nhóm từ sau:
ẩn dụ, phân số, lực, xâm thực, a-xít, hoán dụ, thụ phấn.
ngỗng, học vẹt, học tủ, trứng, ghi đông, học gạo.
Hoàng thượng, Thiên tử (vua), thần, khanh, bề tôi.
? Em thường gặp nhóm từ a ở các văn bản nào? Đó là những từ gì? Nêu khái niệm và đặc điểm của nhóm từ ấy? Vai trò của nó trong đời sống
? Nhóm từ b, c ai hay dùng? Nói về việc gì

* Nhóm a là thuật ngữ.
- Thuật ngữ là những từ biểu thị khái niệm khoa học công nghệ và thường được dùng trong các văn bản khoa học công nghệ.
- Đặc điểm của thuật ngữ:
+ Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị một khái niệm và ngược lại.
+ Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
- Chúng ta đang sống trong thời đại khoa học công nghệ phát triển hết sức mạnh mẽ và ảnh hưởng to lớn đến đời sống con người. Nhu cầu giao tiếp về khoa học công nghệ ngày một tăng lên. Trình độ dân trí ngày càng cao. Do đó, thuật ngữ đóng vai trò vô cùng quan trọng.
* Nhóm b,c là biệt ngữ xã hội
- Nhóm b tầng lớp học sinh, sinh viên thường dùng.
- Nhóm c tầng lớp quan lại thời phong kiến thường dùng.
=> Biệt ngữ xã hội được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định.
(chính sách) bảo vệ sản xuất trong nước chống lại sự cạnh tranh của hàng hoá nước ngoài trên thị trường nước mình.
2. văn bản mới ở dạng dự kiến, phác thảo, cần phải đưa ra một hội nghị của những người có thẩm quyền để thông qua.
3. cơ quan đại diện chính thức và toàn diện của một nhà nước ở nước ngoài, do một đại sứ đặc mệnh toàn quyền đứng đầu.
con cháu của người đã chết.
môi trường sống của sinh vật.
bảo hộ mậu dịch:
dự thảo:
đại sứ quán:
hậu duệ:
môi sinh:
Tổng kết về từ vựng

Lĩnh vực kinh doanh béo bổ này đã thu hút sự đầu tư của nhiều công ti lớn trên thế giới.
b. Ngày xưa Dương Lễ đối xử đạm bạc với Lưu Bình là để cho Lưu Bình thấy xấu hổ mà quyết chí học hành, lập thân.
c. Báo chí đã tấp nập đưa tin về sự kiện SEA Games 22 được tổ chức tại Việt Nam.
béo bở
tệ bạc
tới tấp
Tổng kết về từ vựng
Từ vựng
Cấu tạo
Tính chất
Nguồn gốc
Mở rộng
Nghĩa
Tổng kết về từ vựng
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ VÀ CHUẨN BỊ BÀI MỚI
- Chỉ ra từ Hán Việt, thuật ngữ, từ mượn (Hán, Anh, Nga) trong một văn bản cụ thể và giải thích vì sao những từ này lại được sử dụng trong các văn bản đó?
+ Nắm nội dung kiến thức vừa được hệ thống hóa.
+ Xem lại các bài tập vừa làm và làm thêm một số bài tập có liên quan.
- Chuẩn bị bài mới: Đoàn thuyền đánh cá
+ Tìm hiểu về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm.
+ Phân tích ND, nghệ thuật và rút ra ý nghĩa của VB.
+ Là công dân Quảng Ninh em làm gì để Vịnh Hạ Long trở thành điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách Việt Nam và thế giới?
+ Môi trường biển đang bị ô nhiễm, em có biện pháp gì để bảo vệ?
CHÚC CÁC EM VUI KHOẺ, HỌC GIỎI
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO ĐÃ THAM DỰ
Chân thành cảm ơn các thầy cô !