Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

HỘI GIẢNG
Năm học: 2011 -2012
MÔN : Ng? Van
Giáo viên: Ph?m Nguy�n Thi�n Kim
Đơn vị: TRU?NG THCS TƠN D?C TH?NG
Kính chào quí thầy cô giáo về dự Hội giảng
Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi
Kiểm tra bài cũ .
Hãy nhắc lại những đơn vị kiến thức về từ vựng đã tổng kết ?
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Ào ào
Ngu ngốc
Ngật ngưỡng
Lanh lảnh
Lảo đảo
Lắc lư
Choe chóe
Gập ghềnh
Mệt mỏi
Ư ử
Rũ rượi
Nước non
Hừ hừ
Loảng xoảng
Lướt thướt
Râu ria
Nấu nướng
Khấp khểnh
Từ ghép đẳng lập
Mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con người
Gợi tả hình ảnh, hoạt động, trạng thái của sự vật
Tìm từ tượng thanh và từ tượng hình rồi sắp xếp chúng vào bảng
Thế nào là từ tượng thanh và từ tượng hình ?
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
1. Điền từ thớch h?p v�o ch? tr?ng:
* Trống trường............................. ra chơi.
Đồng hồ .................... không ngơi tháng ngày.
Lễ đài .................... cờ bay.
................... nói chuyện riêng tu tâm tình.
Con tàu ............... lao nhanh.
Tiếng gà ............... bình minh ửng hồng.
Nghé ọ trâu bước ra đồng.
Đàn lợn.......................trong chuồng đòi ăn.
Thác đổ ..................quanh năm.
Khi chạy.................................. quanh sân nhà trường.

* Nhà ở làng đồi................ Những mái nhà lợp ngói, ............. sau những vườn cây xanh................ Con đường đất đỏ ....................... uốn lượn như kéo dài ra, như đón chào, như vẫy gọi.
tùng tùng,
phần phật,
thỏ thẻ,
vun vút,
eo óc,
ủn ỉn,
ầm ầm,
huỳnh huỵch,
lưa thưa,
lấp ló,
rậm rạp,
khúc khuỷu,
thu?t tha,
tùng tùng
ủn ỉn
eo óc
phần phật
Thỏ thẻ
ầm ầm
huỳnh huỵch
tớch t?c,
tớch t?c
vun vút
thập thò
lưa thưa
lấp ló
rậm rạp
khúc khuỷu
2. Điền từ thớch h?p v�o ch? tr?ng:
Tác dụng của từ tượng thanh : gợi âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
Tác dụng của từ tượng h×nh: gợi hình ảnh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Bài tập
Nghe âm thanh đoán tên loài vật ?
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Bài tập
Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh khác ?
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Bài tập
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
Bài tập 3: Tìm từ tượng hình – tác dụng của nó trong đoạn văn
Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
(T« Hoµi)
lốm đốm
lê thê
loáng thoáng
lồ lộ
Xác định từ tượng hình trong đoạn văn trên?
So sánh hai đoạn văn sau, em có nhận xét gì?
1. Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
2. Đám mây lấm chấm, chỗ đen chỗ trắng, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, kéo dài dai dẳng đi mãi, bây giờ cứ thưa thớt, lúc có lúc không nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã hiện rõ đằng xa một bức vách trắng toát.
Đoạn văn 1, hình ảnh đám mây hiện lên
cụ thể và sống động
? Giá trị gợi hình gợi cảm của từ tượng hình
Bài tập 3
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Bài tập
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
Bài tập 3: Tìm từ tượng hình – tác dụng của nó trong đoạn văn .
lốm đốm, lê thê, loáng thoáng, lồ lộ .
Đoạn văn 1 , hình ảnh đám mây hiện lên cụ thể và sống động .
Giá trị gợi hình gợi cảm của từ tượng hình
Trình bày miệng đoạn văn ngắn miêu tả trận mưa rào, trong đó có sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh.
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
Bài tập 3: Tìm từ tượng hình – tác dụng của nó trong đoạn văn .
lốm đốm, lê thê, loáng thoáng, lồ lộ .
Đoạn văn 1 , hình ảnh đám mây hiện lên cụ thể và sống động .
Giá trị gợi hình gợi cảm của từ tượng hình
II: Các phép tu từ từ vựng :
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên và con người .
Từ tượng hình gợi tả hình ảnh , hoạt động, trạng thái của sự vật .
Bài tập 2: Tên loài vật là từ tượng thanh
Con mèo
con bò,
con quạ,
con chích chòe,
con tu hú,
con tắc kè .
Bài tập 3: Tìm từ tượng hình – tác dụng của nó trong đoạn văn .
lốm đốm, lê thê, loáng thoáng, lồ lộ .
Đoạn văn 1 , hình ảnh đám mây hiện lên cụ thể và sống động .
Giá trị gợi hình gợi cảm của từ tượng hình
II: Các phép tu từ từ vựng :
Khái niệm .
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo :
Phân tích nét độc đáo của những câu thơ sau ( Trích từ “Truyện Kiều” của Nguyễn Du )
Bài tập.2b
Trong nh­ tiÕng h¹c bay qua
§ôc nh­ tiÕng suèi míi sa nöa vêi
TiÕng trong nh­ giã tho¶ng ngoµi,
TiÕng mau sÇm sËp nh­ trêi ®æ m­a
Bài tập 2 c
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Mội hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai.
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
Phân tích nét độc đáo của những câu thơ sau:
trời đổ mưa
như
Đục
Tiếng khoan
Tiếng mau sầm sập
như
như
như
Trong
tiếng hạc bay qua
tiếng suối mới sa nửa vời
gió thoảng ngoài,
 trong trẻo, vút bay, thảng thốt.
 trầm, lắng đọng, bối rối, suy tư
 nhẹ nhàng, đến mơ màng
 như hối thúc, giục giã, dồn dập
Lấy thơ  tả nhạc
Lấy nhạc  tả tình
 tả ngón đàn tuyệt kỹ của Kiều.
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
(tt)
Phân tích nét độc đáo của những câu thơ sau:
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai.
ẩn dụ
Nhân hoá
Nói quá
Hoa ghen
nét xuân sơn
Làn thu thuỷ
liễu hờn
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
tài sắc tuyệt trần, vẻ đẹp vượt ngưỡng,
không một khuôn mẫu nào có thể ôm trùm.
(tt)
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
Tiết 53
Bài tập trắc nghiệm
Câu 3. Câu thơ sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Viễn Phương

Nói quá
Nói giảm nói tránh
Cả A, B đều đúng
Cả A, B đều sai
thăm
Bài tập trắc nghiệm
Câu 4. Câu thơ sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Làm trai cho đáng nên trai
Khom lưng gắng sức gánh hai hạt vừng.
(Ca dao)

Nói quá
Nói giảm nói tránh
Chơi chữ
Điệp ngữ
Bài tập trắc nghiệm
Câu 5. Câu van sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Con sông Đà tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi người Mèo đốt nương xuân. (Nguyễn Tuân)

So sánh
Nhân hoá
ẩn dụ
Hoán dụ
Thảo luận nhóm
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong bài thơ Cảnh khuya (Hồ Chí Minh)

Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong bài thơ Cảnh khuya
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Tiếng suối trong
tiếng hát xa
lồng
lồng
chưa ngủ
Chưa ngủ
So sánh
Điệp từ
Điệp ngữ chuyờ?n tiờ?p
tiếng suối , tiếng hát? tiếng suối gần gũi với con người, có sức sống trẻ trung ? Trong thơ có nhạc
gợi vẻ đẹp của bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét, hình khối của cảnh trăng rừng? Trong thơ có hoạ
nối 2 câu thơ như 1 bản lề khép mở 2 phía tâm trạng: niềm say mê cảnh thiên nhiên và nỗi lo việc nước ? tâm hồn thi sĩ và chất chiến sĩ.
Từ so sánh: như
lồng
Chưa ngủ
Cho câu chủ đề: "Khổ cuối bài thơ "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" (Phạm Tiến Duật) đã hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời của chiến sĩ vận tải Trường Sơn trong những năm tháng chống Mĩ cứu nước"
Viết đoạn văn diễn dịch khoảng 7 câu phân tích giá trị biểu đạt của phép tu từ trong khổ thơ để làm sáng tỏ ý kiến trên.
Không có kính rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Định hướng:
1. Xuất xứ:
2. Xác định phép tu từ: điệp ngữ (không có), hoán dụ (trái tim)
3. Tác dụng: + Nhấn mạnh sự thiếu thốn đến trần trụi của những chiếc xe
? mức độ ác liệt của chiến trường.
Không có
Không có
không có
trái tim
+ Bom đạn có thể làm biến dạng xe nhưng không đè bẹp được ý chí chiến đấu của những chiến sĩ lái xe.
+ Đối lập cái không có là cái có: trái tim- sức mạnh người lính.
4. Viết đoạn: Hình thức: đoạn văn diễn dịch 7câu, đánh số câu.
Nội dung: phân tích giá trị biểu cảm của phép tu từ
Tổng kết về từ vựng
Từ tượng thanh
Từ tượng hình
Các biện pháp tu từ từ vựng
đặc điểm
Đặc điểm
Công dụng
Công dụng
- Vận dụng kiến thức để xác định được giá trị sử dụng của từ, phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong đoạn trích hoặc trong văn bản
? Tạo lập văn bản.
Ôn tập lại từ tượng thanh, từ tượng hình và các biện pháp tu từ từ vựng
Làm bài tập 2 (câu a, d, e);
bài tập 3 (a, b)
3. Soạn bài :
Tõ?p la`m tho ta?m chu~
+ Na?m da?c diờ?m cu?a tho ta?m chu~
+ Tõ?p sa?ng ta?c mụ?t doa?n (ba`i) vo?i chu? dờ` : Mu`ng nga`y nha` gia?o Viờ?t Nam 20-11
Về nhà
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô!
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô!