Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

Từ đơn
Từ phức
Từ nhiều nghĩa
Hiện tượng
chuyển nghĩa
của từ
Từ đồng âm
Từ đồng nghĩa
Từ trái nghĩa
Cấp độ khái
quát của nghĩa
từ ngữ
Sự phát triển
của từ vựng
T?ng k?t t? v?ng
Trau d?i v?n t?
Em hóy nh?c l?i nh?ng don v? ki?n th?c v? t? v?ng dó t?ng k?t?
B�I:11 TI?T: 53
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
I. T? TU?NG HèNH, T? TU?NG THANH
Ào ào
Ngu ngốc
Ngật ngưỡng
Lanh lảnh
Lảo đảo
Lắc lư
Choe chóe
Gập ghềnh
Mệt mỏi
Ư ử
Rũ rượi
Nước non
Hừ hừ
Loảng xoảng
Lướt thướt
Râu ria
Nấu nướng
Khấp khểnh
T? ng? d?a phuong
Mụ ph?ng õm thanh c?a t? nhiờn,con ngu?i.
G?i t? hỡnh ?nh, ho?t d?ng, tr?ng thỏi c?a s? v?t.
Tỡm t? tu?ng thanh v� t? tu?ng hỡnh r?i s?p x?p chỳng v�o b?ng sau:
1. Di?n t? thớch h?p v�o ch? tr?ng:
* Tr?ng tru?ng.......ra choi
D?ng h? ......khụng ngoi thỏng ng�y.
L? d�i.........c? bay
................... núi chuy?n riờng tõy tõm tỡnh
Con t�u ............... lao nhanh
Ti?ng g�.......bỡnh minh ?ng h?ng
Nghộ ? trõu bu?c ra d?ng
D�n l?n .....trong chu?ng dũi an.
Thỏc d?......quanh nam
Khi ch?y........quanh sõn nh� tru?ng.

* Nhà ở làng đồi................ Những mái nhà lợp gồi, ............. sau những vườn cây xanh................ Con đường đất đỏ ....................... uốn lượn như kéo dài ra, như đón chào, như vẫy gọi.
tựng tựng,
ph?n ph?t,
th? th?,
vun vỳt,
ề ú o,
?n ?n,
?m ?m,
hu?nh hu?ch,
lưa thưa,
lấp ló,
rậm rạp,
khúc khuỷu,
Vui
Di?n
T?
thu?t tha,
tựng tựng
?n ?n
ề ú o
ph?n ph?t
Th? th?
?m ?m
hu?nh hu?ch
tớch t?c,
tớch t?c
Vun vỳt
thập thò
lưa thưa
lấp ló
rậm rạp
khúc khuỷu
2. Di?n t? thớch h?p v�o ch? tr?ng::
Tác dụng của từ tượng thanh : gợi âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
Tác dụng của từ tượng hình: có giá trị gợi hình ảnh, sinh động.
Nghe âm thanh đoán tên loài vật
Tên loài vật là từ tượng thanh
Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh khác?
Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
(Tô Hoài)
lốm đốm
lê thê
loáng thoáng
lồ lộ
Xỏc d?nh t? tu?ng hỡnh trong do?n van trờn?
So sỏnh hai do?n van sau, em cú nh?n xột gỡ?
1. Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
2. Đám mây lấm chấm, chỗ đen chỗ trắng, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, kéo dài dai dẳng đi mãi, bây giờ cứ thưa thớt, lúc có lúc không nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã hiện rõ đằng xa một bức vách trắng toát.
Do?n van 1 hỡnh ?nh dỏm mõy hi?n lờn
c? th? v� sinh d?ng.
? Giỏ tr? g?i hỡnh g?i, c?m c?a t? tu?ng hỡnh.
Trình bày miệng đoạn văn ngắn miêu tả trận mưa rào, trong đó có sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh.
(1) Trời đang nắng, bỗng tối sầm lại... (2) Sấm ùng oàng, chớp loang loáng, những đám mây nặng nề trở nước từ đâu hối hả bay về. (3) Mưa xuống... (4) Lúc đầu còn tí tách, tí tách, sau nặng hạt dần... (5) Mưa rèo rèo trên sàn, gõ lộp độp trên phên nứa, mái giại, đập lùng tùng, liên miên vào tàu lá chuối. (6)Tiếng giọt gianh đổ ồ ồ, xói lên những rãnh nước sâu.
Âm thanh cuộc sống
I. T? tu?ng thanh v� t? tu?ng hỡnh.
II. Cỏc phộp tu t? t? v?ng.


Học đi đôi với hành
Phõn tớch nột d?c dỏo c?a nh?ng cõu tho sau:(Truy?n Ki?u- Nguy?n Du)
B�i t?p:2b
Trong nhu ti?ng h?c bay qua,
D?c nhu ti?ng su?i m?i xa n?a v?i.
Ti?ng khoan nhu giú tho?ng ngo�i,
Ti?ng mau s?m s?p nhu tr?i d? mua.
B�i t?p:2c
L�n thu th?y nột xuõn son,
Hoa ghen thua th?m li?u h?n kộm xanh.
M?t hai nghiờng nu?c nghiờng th�nh,
S?c d�nh dũi m?t t�i d�nh h?a hai.


Học đi đôi với hành
Phõn tớch nột d?c dỏo c?a nh?ng cõu tho sau:
nhu tr?i d? mua
Trong nhu
Ti?ng khoan
Ti?ng mau s?m s?p
D?cnhu
ti?ng h?c bay qua
ti?ng su?i m?i sa n?a v?i
nhu giú tho?ng ngo�i
 trong trẻo, vút bay, thảng thốt.
 trầm, lắng đọng, bối rối,suy tư
 nhẹ nhàng, đến mơ màng
 như hối thúc, giục giã,
dồn dập
Lấy thơ  tả nhạc
Lấy nhạc  tả tình
 tả ngón đàn tuyệt kỹ của Kiều.


Học đi đôi với hành
Phõn tớch nột d?c dỏo trong cõu tho sau:
L�n thu th?y, nột xuõn son
Hoa ghen thua th?m li?u h?n kộm xanh.
M?t hai nghiờng nu?c nghiờng th�nh
S?c d�nh dũi m?t t�i d�nh h?a hai.
?n d?
Nhõn húaá
Núi quỏ
Hoa ghen
nột xuõn son
L�n thu th?y
li?u h?n
M?t hai nghiờng nu?c nghiờng th�nh
t�i s?c tuy?t tr?n,v? d?p vu?t ngu?ng, khụng m?t
khuụn m?u n�o cú th? bao trựm.
ẩn dụ
Câu 1. Câu thơ sau của Nguyễn Khoa Điềm (Trích "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ") có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.
Nhân hoá
Hoán dụ.
So sánh
A
B
C
D
Bài tập trắc nghiệm
Mặt trời
? Con là niềm tin, vừa gần gũi, vừa thiêng liêng, vừa bé bỏng, vừa to lớn, cao đẹp.
Chơi chữ
Câu 2. Câu thơ sau của Bà Huyện Thanh Quan (Trích "Qua Đèo Ngang) có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
Điệp từ
Không phải các phương án trên
ẩn dụ
A
B
C
D
Bài tập trắc nghiệm
quốc quốc
gia gia
? Kín đáo bộc lộ tâm trạng "nhớ nước", "thương nhà" cũng như niềm hoài cổ da diết trong lòng mình.
B�i t?p tr?c nghi?m
Cõu 1: cõu tho sau dó s? d?ng bi?n phỏp tu t? n�o?

Con ? mi?n Nam ra tham lang Bỏc
Dó th?y trong suong h�ng tre bỏt ngỏt.
Vi?n Phuong

Núi quỏ
Núi gi?m núi trỏnh
C? A v� B d?u dỳng
C? A v� B d?u sai
tham
B�i t?p tr?c nghi?m
Cõu 2:Cõu tho sau cú s? d?ng bi?n phỏp tu t? n�o?
L�m trai cho dỏng nờn trai
Khom lung g?ng s?c gỏnh hai h?t v?ng.
(Ca dao)

Núi quỏ
Núi gi?m núi trỏnh
Choi ch?
Di?p ng?
Bài tập trắc nghiệm
Câu 5. Câu van sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Con sông Đà tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi người Mèo đốt nương xuân. (Nguyễn Tuân)

So sánh
Nhân hoá
ẩn dụ
Hoán dụ
Th?o lu?n nhúm
phõn tớch nột ngh? thu?t d?c dỏo trong b�i tho" C?nh khuya"(H? Chớ Minh"

Ti?ng su?i trong nhu ti?ng hỏt xa
Trang l?ng c? th? búng l?ng hoa
C?nh khuya nhu v? ngu?i chua ng?
Chua ng? vỡ lo n?i nu?c nh�.
H? Chớ Minh
Phõn tớch nột ngh? thu?t d?c dỏo trong b�i tho `C?nh khuya"
Ti?ng su?i trong nhu ti?ng hỏt xa
Trang l?ng c? th? búng l?ng hoa
C?nh khuya nhu v? ngu?i chua ng?
Chua ng? vỡ lo n?i nu?c nh�.
Ti?ng su?i trong
ti?ng hỏt xa
l?ng
l?ng
chua ng?
Chua ng?
So sỏnh
Di?p t?
Di?p ng? liờn ho�n
Ti?ng su?i nhu ti?ng hỏt ti?ng su?i g?n gui v?i con ngu?i, cú s?c s?ng tr? trung trong tho cú nh?c.
G?i v? d?p c?a b?c tranh nhi?u t?ng l?p, du?ng nột, hỡnh kh?i c?a c?nh trang r?ng? Trong tho cú h?a
N?i hai cõu tho nhu m?t b?n l? khộp m? hai tõm tr?ng: ni?m sai mờ c?nh thiờn nhiờn v� n?i lo vi?c nu?c ? tõm h?n thi si v� ch?t chi?n si
T? so sỏnh`nhu"
L?ng
Chua ng?
Cho câu chủ đề: "Khổ cuối bài thơ "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" (Phạm Tiến Duật) đã hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời của chiến sĩ vận tải Trường Sơn trong những năm tháng chống Mĩ cứu nước"
Viết đoạn văn diễn dịch khoảng 7 câu phân tích giá trị biểu đạt của phép tu từ trong khổ thơ để làm sáng tỏ ý kiến trên.
Không có kính rồi xe không có đèn,
Không có mui xe, thùng xe có xước,
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Định hướng:
1. Xuất xứ:
2. Xác định phép tu từ: điệp ngữ (không có), hoán dụ (trái tim)
3. Tác dụng: + Nhấn mạnh sự thiếu thốn đến trần trụi của những chiếc xe
? mức độ ác liệt của chiến trường.
Không có
Không có
không có
trái tim
+ Bom đạn có thể làm biến dạng xe nhưng không đè bẹp được ý chí chiến đấu của những chiến sĩ lái xe.
+ Đối lập cái không có là cái có: trái tim- sức mạnh người lính.
4. Viết đoạn: Hình thức: đoạn văn diễn dịch - 7câu, đánh số câu.
Nội dung: phân tích giá trị biểu cảm của phép tu từ
(1)Khổ cuối bài thơ "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" (Phạm Tiến Duật) đã hoàn thiện bức chân dung tuyệt vời của chiến sĩ vận tải Trường Sơn trong những năm tháng chống Mĩ cứu nước. (2) Bốn dòng thơ dựng hai hình ảnh đối lập đầy bất ngờ thú vị. (3) Hai câu đầu, điệp ngữ "không có" lặp lại ba lần như nhân lên ba lần thử thách khốc liệt. (4) Nhưng bom đạn chỉ có thể làm biến dạng xe chứ không thể đè bẹp được ý chí của người chiến sĩ lái xe. (5) Toả sáng ngời cả đoạn thơ là hình ảnh hoán dụ "trái tim" - cội nguồn sức mạnh người lính. (6) Trái tim yêu thương, trái tim can trường đã trở thành nhãn tự toàn bài, cô đúc ý, hội tụ vẻ đẹp người lính và để lại cảm xúc sâu lắng trong lòng người đọc. (7) Trái tim ấy toả sáng mãi muôn thế hệ mai sau khiến ta không thể quên được một thế hệ thời chống Mĩ oanh liệt.
T?ng k?t t? v?ng
T? tu?ng thanh
T? tu?ng hỡnh
Cỏc bi?n phỏp tu t? t? v?ng
D?c di?m
D?c di?m
Cụng d?ng
Cụng d?ng
- V?n d?ng ki?n th?c d? xỏc d?nh du?c giỏ tr? s? d?ng c?a t?, phõn tớch nột ngh? thu?t trong do?n trớch ho?c van b?n ? T?o l?p van b?n.
ễn l?i t? tu?ng hỡnh, t? tu?ng thanh v� cỏc bi?n phỏp tu t?.
L�m b�i t?p 2 cõu a,d,e
b�i t?p 3 cõu a, b
3. So?n b�i :
- T?ng k?t t? v?ng
(Luy?n t?p t?ng h?p)
Hướng dẫn tự học
Chỳc cỏc em h?c gi?i
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ!