Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

12/14/2013 1:25 AM
1
Bài 11 - Tiết 53
TỔNG KẾT TỪ VỰNG (TIẾP)
12/14/2013 1:25 AM
2
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
12/14/2013 1:25 AM
3
I. Từ tượng thanh và tượng hình
1. Khái niệm :
- Từ tượng thanh : - Từ tượng hình :
Mô phỏng các âm
thanh của tự nhiên,
con người…
Gợi tả hình ảnh, dáng
vẻ, trạng thái của sự
vật.
12/14/2013 1:25 AM
4
Xác định từ tượng thanh và từ tượng hình trong nhóm các từ sau :
Ào ào
Linh tinh
Ngật ngưỡng
Lanh lảnh
Lui tới
Lảo đảo
Từ tượng thanh
Lắc lư
Choe chóe
Tuần tự
Gập ghềnh
Lắt nhắt
Ư ử
Rũ rượi
Vụn vặt
Hừ hừ
Choang choang
Lướt thướt
Từ tượng hình
12/14/2013 1:25 AM
5
2. Bài tập :

Mèo
Bò
Quạ
Ve
Chích chòe
Tu hú
Tắc kè...
Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh.
12/14/2013 1:25 AM
6
3. Bài tập
Lốm đốm
Lê thê
Loáng thoáng
Lồ lộ...
Xác định từ tượng hình và giá trị sử dụng của chúng trong đoạn trích sau :
Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi, bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức trắng toát.
Miêu tả đám mây một cách cụ thể, sinh động.
12/14/2013 1:25 AM
7
1. Khái niệm :
So sánh : Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng, để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm.
Ẩn dụ : Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Nhân hóa : Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật... bằng những từ ngữ vốn được dùng cho con người; làm cho thế giới loài vật, đồ vật... trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
II. MỘT SỐ PHÉP TU TỪ TỪ VỰNG :
12/14/2013 1:25 AM
8

Hoán dụ : Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Nói quá : Phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Nói giảm, nói tránh : Dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự.
12/14/2013 1:25 AM
9

Điệp ngữ : Lặp lại từ ngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
Chơi chữ : Là sử dụng các đặc sắc về âm thanh, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…làm cho câu căn, câu thơ hấp dẫn, thú vị.
12/14/2013 1:25 AM
10

2. Bài tập :

Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu thơ sau (Trích từ “Truyện Kiều” của Nguyễn Du) :
12/14/2013 1:25 AM
11
Thà rằng liều một thân con
Hoa dù rã cánh lá còn xanh cây
Ẩn dụ
Thúy Kiều
Gia đình Thúy Kiều
Thúy Kiều bán mình để cứu gia đình.
Câu (a)
12/14/2013 1:25 AM
12
Câu (b)
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
So sánh
Tiếng đàn của Thúy Kiều
So sánh tiếng đàn của Thúy Kiều với tiếng hạc, tiếng suối, tiếng gió thoảng, tiếng trời đổ mưa.
12/14/2013 1:25 AM
13
Câu (C)
Làn thu thủy nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
Nói quá
Tài sắc của Thúy Kiều
Nhờ biện pháp nói quá, Nguyễn Du đã thể hiện đầy ấn tượng một nhân vật tài sắc vẹn toàn.
12/14/2013 1:25 AM
14
Câu (d)
Gác kinh viện sách đôi nơi,
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
Nói quá
Sự ngăn cách giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh
Bằng lối nói quá, Nguyễn Du
tả sự xa cách về thân phận,
cảnh ngộ giữa Thúc Sinh và
Thúy Kiều.
12/14/2013 1:25 AM
15
Câu (e)
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Chơi chữ
Điệp ngữ
Tài năng và tai họa nhiều lúc đi liền với nhau
12/14/2013 1:25 AM
16

3. Bài tập :

Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong những câu, đoạn sau :
12/14/2013 1:25 AM
17
Câu (a)
Còn trời còn nước còn non,
Còn cô bán rượu anh còn say sưa.
Điệp ngữ, chơi chữ
Thể hiện tình cảm mạnh mẽ, kín đáo.
12/14/2013 1:25 AM
18
Câu (b)
Gươm mài đá, núi cũng mòn.
Voi uống nước, nước sông phải cạn.
Nói quá
Sức mạnh của nghĩa quân Lam Sơn.
12/14/2013 1:25 AM
19
Câu (c)
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
So sánh
Âm thanh, cảnh vật dưới đêm trăng.
12/14/2013 1:25 AM
20
Câu (d)
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
Nhân hóa
Trăng – người bạn tri âm, tri kỉ.
12/14/2013 1:25 AM
21
Câu (e)
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.
Ẩn dụ
Sự gắn bó của con với mẹ
12/14/2013 1:25 AM
22
Mô phỏng các âm
thanh của tự nhiên,
con người…
Tổng kết
Từ tượng thanh :




- Từ tượng hình :
Gợi tả hình ảnh, dáng
vẻ, trạng thái của sự
vật.
12/14/2013 1:25 AM
23
Tu từ
Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng, để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm.
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật... bằng những từ ngữ vốn được dùng cho con người; làm cho thế giới loài vật, đồ vật... trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Lặp lại từ ngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
Lợi dụng tính đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước... làm câu văn hấp dẫn và thú vị.

24
12/14/2013 1:25 AM
Học và chuẩn bị bài
Nắm vững những kiến thức về từ vựng nói chung và từ tượng thanh, tượng hình, các phép tu từ nói riêng.
Chuẩn bị bài “Tập làm thơ tám chữ”.
+ Ôn tập các thể thơ đã học.
+ Nhận diện thể thơ tám chữ.
+ Chuẩn bị các bài tập.
25
12/14/2013 1:25 AM
Chân thành cảm ơn các thầy cô và các em!