Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

Nhiệt liệt Chào mừng quý thầy cô giáo
GV: NGUYỄN THỊ TÚ
VỀ DỰ GIỜ MÔN NGỮ VĂN LỚP 9A2
KIỂM TRA MIỆNG
1. Em hãy nhắc lại những kiến thức về từ vựng đã học và tổng kết ? ( 6 điểm )
2. Tiết học này chúng ta tiếp tục tổng kết về những kiến thức từ vựng nào ? ( 2 điểm )
3. Kiểm tra vở ghi, vở bài tập ( 2 điểm )
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
1. Khái niệm

Tiết 46
Tổng kết về từ vựng
(Tiếp theo)
Từ tượng thanh
Từ tượng hình
mô phỏng âm thanh
của tự nhiên, con người

gợi tả hình ảnh, dáng vẻ,trạng thái của sự vật.
Sắp xếp các từ sau vào hai cột thích hợp :









leng keng
ha hả

sầm sập
lấp lánh
thướt tha
gập ghềnh
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
1. Khái niệm

Tiết 46
Tổng kết về từ vựng
(Tiếp theo)
- Từ tượng thanh : mô phỏng âm thanh của tự nhiên,
con người
- Từ tượng hình: gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái
của sự vật.
2. Bài tập
Nghe âm thanh đoán tên loài vật
Bài tập 2:Tên loài vật là từ tượng thanh

Quan sát hình ảnh và tìm từ tượng thanh
đùng đùng
lộp độp
rào rào
tí tách
Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
(T« Hoµi)
lốm đốm
lê thê
loáng thoáng
lồ lộ
Xác định từ tượng hình trong đoạn văn trên?
So sánh 2 đoạn văn sau :
1. Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi , bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
2. Đám mây chỗ đen chỗ trắng, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, kéo dài mãi, bây giờ cứ nhạt dần, lúc có lúc không, thỉnh thoảng đứt quãng, và hiện rõ đằng xa một bức vách trắng toát.
- Đoạn 1 : Sử dụng từ tượng hình – hình ảnh đám
mây được miêu tả cụ thể và sống động.
- Đoạn 2 : Không sử dụng từ tượng hình.
Bài tập 3
Tác dụng của việc sử dụng từ tượng hình trong
đoạn văn miêu tả : Làm cho sự vật được miêu tả một
cách cụ thể và sống động hơn.
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
II. Moọt soỏ pheựp tu tửứ tửứ vửùng
1. Khái niệm

Tiết 46
Tổng kết về từ vựng
(Tiếp theo)
So sánh
Ẩn dụ
Nói giảm
nói tránh
Nói quá
Hoán dụ
Nhân hóa
Điệp ngữ
Chơi chữ
Tổng kết về từ vựng
I. Từ tượng thanh và từ tượng hình
1. Khái niệm
2. Bài tập
Tiết 46
II. Một số phép tu từ từ vựng
1. Khái niệm
2. Bài tập
(Tiếp theo)
Phân tích nét nghệ thuật độc đáo của những câu thơ sau:
(Trích từ "Truyện Kiều" của Nguyễn Du)
B�i t?p 2 :
Thà rằng liều một thân con
Hoa dù rã cánh lá còn xanh cây
ẩn dụ
Hoa, cánh: chỉ Thuý Kiều và cuộc đời của nàng.
Cây, lá: chỉ gia đình Thuý Kiều và cuộc sống của họ.
Làm nổi bật tấm lòng hiếu thuận, giàu đức hi sinh của nàng. Đồng thời khắc sâu nỗi bất hạnh của Thuý Kiều. Kiều đã tự nguyện bán mình chuộc cha.
a
Bài tập 2 ( b )
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
 So sánh
 Tiếng đàn được miêu tả có lúc trong trẻo, vút bay, thảng thốt, trầm lắng, suy tư , có lúc nhẹ nhàng đến mơ màng , lúc hối thúc, giục giã, dồn dập.
 Tả ngón đàn tuyệt kỹ của Kiều.
Làn thu thuỷ, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành
Sắc đành đòi một tài đành họa hai.
ẩn dụ
Nhân hoá
Nói quá
Hoa ghen
nét xuân sơn
Làn thu thuỷ
liễu hờn
Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Chân dung Thuý Kiều hiện lên thật ấn tượng. Đó là
vẻ đẹp của một tuyệt thế giai nhân, tài sắc vẹn toàn,
với một trí tuệ tinh anh, một tâm hồn đầy sức sống.

Bài tập 2 ( c )

Gác kinh viện sách đôi nơi,
Trong gang tấc lại gấp mười quan san.
Nói quá
Nguyễn Du cực tả sự xa cách giữa thân phận, cảnh ngộ của Thúy Kiều và Thúc Sinh
Bài tập 2 ( d )
Có tài mà cậy chi tài,
Chữ tài liền với chữ tai một vần.
Chơi chữ
Tài năng và tai họa nhiều lúc đi liền với nhau
Bài tập 2 ( e )
B�i t?p 3 :
Thảo luận nhóm ( 5 phỳt )
Vận dụng kiến thức đã học về một số phép tu từ từ vựng để phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong những câu thơ sau :
Nhóm 1 : Câu a
Nhóm 2 : Câu b
Nhóm 3 : Câu d
Nhóm 4 : Câu e
Nhóm 1
Nhóm 2
Điệp ngữ ( T? cũn )
Tình cảm mạnh mẽ và kín đáo của chàng trai đối với cô gái.
Còn trời còn nước còn non,
Còn cô bán rượu anh còn say sưa.
Gươm mài đá, đá núi cũng mòn,
Voi uống nước, nước sông phải cạn.
Nói quá
Sự lớn mạnh của nghĩa quân Lam Sơn.
B�i t?p 3 :
Nhóm 3
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
Nhân hóa
Trăng trở thành người bạn tri âm, tri kỉ.
B�i t?p 3 :
Nhóm 4
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.
Ẩn dụ
Thể hiện sự gắn bó của đứa con với người mẹ, con là nguồn sống, nguồn nuôi dưỡng niềm tin của mẹ vào ngày mai
? Đem lại cho lời nói hàng ngày cũng như trong văn chương những hình ảnh giàu cảm xúc, tạo ấn tượng mạnh cho người đọc , người nghe.
Qua phân tích các ví dụ ở bài tập, em hãy cho biết tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng ?
Bài tập trắc nghiệm
* Câu thơ sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?

Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
( Viễn Phương )

Nói quá
Nói giảm nói tránh
Cả A, B đều đúng
thăm
Bài tập trắc nghiệm
* Câu thơ sau có sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?
Làm trai cho đáng nên trai
Khom lưng gắng sức gánh hai hạt vừng.
(Ca dao)

Nói quá
Nói giảm nói tránh
Chơi chữ
Điệp ngữ
Từ tượng hình
Từ tượng thanh
Các biện pháp
tu từ từ vựng
Vận dụng kiến thức ủaừ hoùc để xác định được giá trị sử dụng
của từ vửùng, phân tích nét nghệ thuật độc đáo trong đoạn
trích hoặc trong văn bản, bieỏt taùo lập văn bản.
Tổng kết từ vựng
So sánh
Nhân hoá
điệp ngữ
Hoán dụ
ẩn dụ
Chơi chữ
Nói giảm
nói tránh
Nói quá
Hướng dẫn học ở nhà:
* Đối với bài học ở tiết này :
Tập viết đoạn văn có sử dụng từ tượng thanh, tượng hình.
Tập viết đoạn văn có sử dụng một trong số các biện pháp tu từ đã học.
Hoàn thành các bài tập còn lại vào vở bài tập Ngữ Văn.
* Đối với bài học ở tiết tiếp theo:
Chuẩn bị bài : Tập làm thơ tám chữ
+ Tìm hiểu đặc điểm của thể thơ tám chữ
+ Sưu tầm một số bài thơ tám chữ
Chúc quý thầy cô nhiều sức khỏe
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi !