Bài 11. Tổng kết về từ vựng (Từ tượng thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng)

Nhiệt liệt chào mừng
quý thầy, cô giáo về dự giờ, thăm lớp!
PHÒNG GD & ĐT BÙ GIA MẬP
TRƯỜNG THCS LÝ TỰ TRỌNG
Nhắc lại khái quát những đơn vị kiến thức về trường từ vựng đã ôn tập?
Từ đơn
Từ phức
Từ nhiều nghĩa
Hiện tượng
chuyển nghĩa
của từ
Từ đồng âm
Từ đồng nghĩa
Từ trái nghĩa
Cấp độ khái
quát của nghĩa
từ ngữ
Sự phát triển
của từ vựng
Tổng kết về từ vựng
Tiết 52: Tiếng Việt:
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
(tiếp theo)
Tìm từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái, mô phỏng âm thanh trong các ví dụ sau:
a) “Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nhốn nháo ở bên nhà lão Hạc. Tôi mải mốt chạy sang. Mấy người hàng xóm đến trước tôi đang xôn xao ở trong nhà. Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc”.
b) Lão hu hu khóc.
c) Gió thổi ào ào nhưng vẫn nghe rõ tiếng cành cây khô gãy
lắc rắc.
nhốn
xôn
xồng xộc
vật vã
rũ rượi
xao
xộc xệch
sòng sọc
hu hu
ào ào
lắc rắc
nháo
(Lão Hạc – Nam Cao)
- xồng xộc
- vật vã, rũ rượi, xộc xệch, sòng sọc==>Làm nổi bật cái chết đau đớn, dữ dội, đáng thương của lão Hạc.
- hu hu
- ào ào, lắc rắc
- nhốn nháo, xôn xao
Từ tượng hình
Từ tượng thanh
==>Làm nổi bật cái chết đau đớn, dữ dội, đáng thương của lão Hạc.
==>gợi dáng đi vội vã, hoảng hốt của nhân vật tôi.
-->dân làng sửng sốt, ngạc nhiên, bàn tán về cái chết đột ngột, bất ngờ của lão Hạc.
--> mô phỏng tiếng khóc đau khổ của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng.
-->mô phỏng âm thanh của tiếng gió, tiếng cành cây gãy.
“Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nhốn nháo ở bên nhà lão Hạc. Tôi mải mốt chạy sang. Mấy người hàng xóm đến trước tôi đang xôn xao ở trong nhà. Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc”.
Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nói ở bên nhà lão Hạc. Tôi mải mốt chạy sang. Mấy người hàng xóm đến trước tôi đang nói ở trong nhà. Tôi chạy vào. Lão Hạc đang ở trên giường, đầu tóc xòa ra, quần áo không gọn, hai mắt long lên.
Cách 1:
Cách 2:
“Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nhốn nháo ở bên nhà lão Hạc. Tôi mải mốt chạy sang. Mấy người hàng xóm đến trước tôi đang xôn xao ở trong nhà. Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc”.
Cách 1:
 Đoạn văn mô phỏng về những lời bàn tán của dân làng, gợi tả được hình ảnh, dáng vẻ vội vã của ông giáo, trạng thái đau đớn của lão Hạc ==>Tính biểu cảm cao.
1. Lựa chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống:
Trống trường ra chơi,
Đồng hồ không ngơi tháng ngày.
Lễ đài cờ bay,
nói chuyện riêng tây tâm tình.
Con tàu lao nhanh,
Tiếng gà eo óc bình minh ửng hồng.
Nghé ọ trâu bước ra đồng,
Đàn lợn trong chuồng đòi ăn.

tùng tùng,
phần phật.
thỏ thẻ,
vun vút,
ủn ỉn,
Vui
điền
từ
tùng tùng
ủn ỉn
phần phật
Thỏ thẻ
tích tắc,
tích tắc
vun vút
Từ tượng thanh: gợi âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
Từ tượng hình: gợi hình ảnh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.
Nhà ở làng đồi................ Những mái nhà lợp gồi, ............. sau những vườn cây xanh................ Con đường đất đỏ ....................... uốn lượn như kéo dài ra, như đón chào, như vẫy gọi.
lưa thưa,
lấp ló,
rậm rạp,
khúc khuỷu,
thập thò,
lưa thưa,
lấp ló,
rậm rạp,
khúc khuỷu,
2. Diền từ thớch h?p v�o ch? tr?ng:
lưa thưa
lấp ló
rậm rạp
khúc khuỷu
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Nối nội dung ở cột A với một nội dung thích hợp ở cột B cho thích hợp.
CỘT A

Trầm ngâm

2. Long lanh
3. Ha ha

4. Mủm mỉm
CỘT B

a- có ánh sáng phản chiếu trên vật trong suốt.
b- cười to, tỏ ý sảng khoái.
c- cười không nghe tiếng, môi hơi hé và cử động nhẹ.
d- có dáng vẻ suy nghĩ.
NỐI
1 – d
2 – a
3 – b
4 – c
Tìm các từ láy tượng hình trong các đoạn thơ sau:

a. Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
     Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo
…
b.  Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao,
     Cần trúc lơ phơ gió hắt hiu
…
c. Năm gian nhà cỏ thấp le te
     Ngõ tối, đêm sâu, đóm lập loè
(Nguyễn Khuyến)
tẻo teo
hắt hiu
lơ phơ
le te
lập loè
Nghe âm thanh đoán tên loài vật:
Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh khác?
Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi, bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
lốm đốm
lê thê
loáng thoáng
lồ lộ
(T« Hoµi)
So sánh hai đoạn văn sau:
1. Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi, bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát.
2. Đám mây chấm, chỗ đen chỗ trắng, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, kéo dài đi mãi, bây giờ cứ thưa, lúc có lúc không nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã hiện rõ đằng xa một bức vách trắng toát.
Đoạn văn 1: gợi tả hình ảnh đám mây hiện lên vừa cụ thể vừa sống động Gợi hình, gợi cảm.
Viết một đoạn văn ngắn miêu tả trận mưa rào, trong đó có sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh.

Trời đang nắng, bỗng tối sầm lại... Sấm đùng đoàng, chớp loang loáng, những đám mây nặng nề trở nước từ đâu hối hả bay về. Mưa xuống... Lúc đầu còn tí tách, tí tách, sau nặng hạt dần... Mưa rào rào trên sàn, gõ lộp độp trên mái tôn.
Trời đang nắng, bỗng tối sầm lại... Sấm đùng đoàng, chớp loang loáng, những đám mây nặng nề trở nước từ đâu hối hả bay về. Mưa xuống... Lúc đầu còn tí tách, tí tách, sau nặng hạt dần... Mưa rào rào trên sàn, gõ lộp độp trên mái tôn.
rào rào
loang loáng
tí tách, tí tách
hối hả
lộp độp
đùng
đoàng
Nắm các nội dung đã ôn tập.
Sưu tầm các bài thơ, đoạn văn có sử dụng từ tượng hình, từ tượng thanh và chỉ ra tác dụng.
Soạn phần tiếp theo: ôn tập các biện pháp tu từ, làm trước các bài tập sgk.
HưUớng dẫn về nhà
22
Xin chân thành cảm ơn
quý thầy, cô giáo
và các em học sinh!