Bài 11. Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

1
2
3
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐOÀN THỊ ĐiỂM
4
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản lần đầu tiên được đưa vào chương trình Tập Làm Văn Trung học cơ sở. Đây là loại văn bản thông dụng, có phạm vi sử dụng rất phổ biến rộng rãi, ngành nghề nào cũng cần đến.
5
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
I- VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐiỂM CHUNG CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH :
1-Văn bản thuyết minh trong đời sống con người :
Đọc các văn bản :
a) Cây dừa Bình Định .
b) Tại sao lá cây có màu xanh lục ?
c) Huế .
6
7
Lá cây có màu xanh lục vì các tế bào của lá cây có chứa nhiều lục lạp. Một mi- li- mét lá chứa bốn mươi vạn lục lạp. Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá. Ánh sáng trắng của mặt trời gồm bảy màu: tím. chàm, lam, lục, vàng, cam, đỏ.Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác,nhất là màu đỏ và màu lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu này, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục. Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng màu đỏ, chất này sẽ thu nhận tất cả các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để phản chiếu lại, nên kết quả ta nhìn vào lá cây chỉ thấy một màu đen sì …Như vậy lá cây có màu xanh là do chất diệp lục trong lá cây.
(Theo Vũ Văn Chuyên, Hỏi đáp về thực vật)
TẠI SAO LÁ CÂY CÓ MÀU XANH LỤC ?
8
9
Các văn bản trên trình bày, giải thích, giới thiệu điều gì ?


10
Thân cây làm máng.
Cọng lá làm vách- làm chổi.
Lá làm nhà tranh.
Nước dừa để uống, để làm thức ăn, bánh kẹo.
…mang nhiều lợi ích và gắn bó với cuộc sống.
11
Trình bày những lợi ích
của cây dừa (Bình Định).
12
Văn bản “Tại sao lá cây có màu xanh lục?” giải thích điều gì?
13
Chất diệp lục trong lá cây có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác nhưng không thu nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu nầy, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục.
14
Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng nguồn
sáng màu đỏ, chất nầy sẽ thu nhận các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để
phản chiếu lại, nên ta nhìn vào lá cây chỉ thấy một
màu đen sì.
15



A! Em,
hiểu rồi.




Giải thích lá cây có màu xanh
lục là do chất diệp lục có trong
lá cây.
16
Sông núi hài hòa
Công trình văn hóa nghệ thuật nổi tiếng
17

Văn bản HUẾ
Cơm hến
bánh bèo Huế
bún bò Huế
Món ăn đặc sản Huế
Sản phẩm - nón lá Huế
18
Truyền thống đấu tranh kiên cường
19
Giới thiệu HUẾ là một trung tâm văn
hóa nghệ thuật lớn của ViỆT NAM.
20
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
I- VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐiỂM CHUNG CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH :
1-Văn bản thuyết minh trong đời sống con người :
Đọc các văn bản :
a) Cây dừa Bình Định .
b) Tại sao lá cây có màu xanh lục ?
c) Huế .
21
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
I- VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐiỂM CHUNG CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH :
1-Văn bản thuyết minh trong đời sống con người :

2-Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh :

a) Trao đổi nhóm : Các văn bản trên có thể xem
là văn bản tự sự (hay miêu tả, biểu cảm, nghị luận)
không? Tại sao? Chúng khác với các văn bản ấy ở
chỗ nào?
22
Hãy phân biệt văn bản thuyết minh với các loại văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm,nghị luận.
- Văn bản tự sự: trình bày sự việc, diễn biến, nhân vật.
- Văn bản miêu tả: trình bày chi tiết cụ thể cho ta cảm nhận được sự vật con người.
- Văn bản nghị luận: trình bày ý kiến luận điểm.
- Văn bản thuyết minh: trình bày, giải thích, giới thiệu những con người, sự vật, hiện tượng… trong đời sống.
23
-Văn bản biểu cảm: bộc lộ cảm xúc chủ quan của người viết về đối tượng…
PHÂN BIỆT VĂN BẢN THUYẾT MINH
VỚI CÁC THỂ LOẠI VĂN BẢN KHÁC
- Trình bày chi tiết cụ thể giúp người đọc hình dung ra sự vật, con người, .

- Bộc lộ cảm xúc chủ quan của người viết về đối tượng...


- Trình bày ý kiến, luận điểm.
- Thể hiện quan điểm của người viết bằng suy luận và lí lẽ...
-Trình bày
đặc điểm,
tính chất,
nguyên
nhân .của
các hiện
tượng, sự
vật trong
tự nhiên
xã hội.
- Trình bày sự việc, diễn biến, nhân vật. Có cốt truyện..


24
GHI NHỚ
1- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông
dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp
tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,…
của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã
hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải
thích.




25
GHI NHỚ
1- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông
dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp
tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,…
của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã
hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải
thích.
2- Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi
khách quan, xác thực, hữu ích cho con người.



25
GHI NHỚ
1- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông
dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp
tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,…
của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã
hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải
thích.
2- Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi
khách quan, xác thực, hữu ích cho con người.
3- Văn bản thuyết minh cần được trình bày
chính xác,rõ ràng, chặt chẽ và hấp dẫn.



25
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN THUYẾT MINH
II- LUYỆN TẬP :
Bài tập 1: Các văn bản sau đây có phải
là văn bản thuyết minh không? Vì sao?
a) Khởi nghĩa Nông Văn Vân.
b) Con giun đất.

28

KHỞI NGHĨA NÔNG VĂN VÂN
(1833_1835)
Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc(Cao Bằng). Không chịu nổi sự chèn ép của triều đình nhà Nguyễn, Nông Văn Vân cùng một số tù trưởng tập hợp dân chúng nổi dậy(…).
Cuộc khởi nghĩa lan khắp miền núi Việt Bắc và một số làng người Mường, người Việt ở trung du. Nhà Nguyễn đã hai lần cử những đạo quân lớn kéo lên đàn áp, nhưng không hiệu quả. Lần thứ ba( năm 1835), quân triều đình tấn công dữ dội từ nhiều phía và bao vây đốt rừng. Nông Văn Vân chết trong rừng. Cuộc khởi nghĩa bị dập tắt.
(Lịch sử 7)

29
CÁC TRI THỨC VỀ
LỊCH SỬ- KHỞI NGHĨA
30

CON GIUN ĐẤT
Giun đất là động vật có đốt, gồm khoảng 2500 loài, chuyên sống ở vùng đất ẩm, Đầu giun đất có cơ phát triển và trơn để chui vào trong đất. Mình giun đất có chất nhờn để da luôn ướt, giảm ma sát khi chui trong đất . Giun đất có màu nâu khi ở trong lòng đất, có màu rêu trên lưng khi sống trong rêu. Giun đất có sức sống mạnh, dù bị chặt đứt , nó vẫn có thể tái sinh.
Giun đất có tác dụng đào bới làm xốp đất. Phân giun đất là thứ phân bón rất tốt cho thực vật. Giun đất được dùng làm phương tiện xử lý rác, làm sạch môi trường.
Giun đất dùng để chăn nuôi gia súc. Người cũng thể ăn giun đất vì nó có 70% lượng đạm trong cơ thể. Giun đất có thể dùng làm thuốc chữa bệnh. Giun đất là giống vật có ích.
( Theo Bách khoa tri thức thế kỉ XXI)
31
CÁC TRI THỨC VỀ
KHOA HỌC
Đời sống và lợi ich của con giun đất.
32
Bài tập 2: Em hãy viết một đoạn văn thuyết minh ngắn từ đoạn video sau đây :
35
Bến Ninh Kiều là một thắng cảnh đẹp của thành phố Cần Thơ. Nằm ở vị trí ngã ba sông nên không khí BNK luôn trong lành, gió mát quanh năm. Trong công viên trồng nhiều cây xanh và hoa đẹp, có tượng Bác Hồ cao lớn và trang nghiêm. Dưới sông có du thuyền, bến tàu cao tốc, xuồng ghe qua lại tấp nập. Xung quanh BNK còn có Chùa Ông, khách sạn nhà hàng, nhà lồng chợ cổ, có cả chợ hoa trong những ngày áp tết nên thu hút khách tham quan du lịch rất đông. BNK còn là nơi tổ chức nhiều chương trình của lễ hội “ Năm du lịch quốc gia Mê Kông-Cần Thơ năm 2008”.
Bài tập củng cố
Câu 1: văn bản thuyết minh có tính chất gì?
Chủ quan, giàu tình cảm, cảm xúc.
Mang tính thời sự nóng bỏng.
Uyên bác, chọn lọc.
Tri thức chuẩn xác, khách quan, hữu ích.
34
Câu 2 : Những hình
ảnh sau đây giới thiệu
điều gì ?
Giới thiệu Chùa Ông,
một danh lam nổi tiếng
của TP Cần Thơ.
33
1- Bài tập : Các văn bản khác như tự sự, nghị
luận, biểu cảm, miêu tả có cần yếu
tố thuyết minh không? Tại sao?
Nêu một văn bản mà em biết.

2- Xem trước: Bài Phương pháp thuyết minh.
36
37