Bài 11. Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo
về dự giờ thăm lớp!
Giáo viên: Phạm Thị Thịnh
Trường THCS Hợp Tiến
Kiểm tra bài cũ
Chúc mừng bạn đã chọn đúng
Bạn đã chọn sai!
Bạn đã chọn sai!
Bạn đã chọn sai!
D. Phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
C.Tái hiện giúp người đọc hình dung được
sự vật, sự việc.
B.Bộc lộ tình cảm, cảm xúc của con người .
A. Là giải thích sự việc, con người.
Thế nào là văn bản tự sự?
?
Tìm hiểu chung về
văn bản thuyết minh
Ngữ văn 8
1,Bài tập
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi?
Đoạn văn mẫu
A, Cây dừa Bình Định
Cây dừa gắn bó với người dân Bình Định chặt chẽ như cây tre đối với người dân miền Bắc. Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm,...Cùi dừa ăn sống với bánh đa, làm mứt, làm bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp, để ăn, để chải đầu, nấu xà phòng. Sọ dừa làm khuy áo, làm gáo, làm muôi. vỏ dừa bện dây rất tốt đối với người đánh cá vì nó mềm,dẻo, dai, chịu mưa, chịu nắng. Cây dừa gắn bó với đời sống hằng ngày là như thế đấy.
Dân Bình Định có câu ca dao:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung
ở Bình Định, dừa là chủ yếu, dừa là tất cả. Dừa ở đây như rừng, dừa mọc ven sông , men bờ ruộng, leo sườn đồi, rải theo bờ biển. Trên những chặng đường dài suốt 50, 60 km chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè , quả tròn, nước ngọt, dừa nếp lơ lửng giữa trời, quả vàng xanh mơn mởn, dừa lửa lá đỏ, vỏ hồng,...
(Theo Hoàng Văn Huyền, Những mẩu chuyện địa lí)

Văn bản (A) trình bày vấn đề gì?
Sự vật được trình bày có những đặc điểm gì?
I / Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

- Văn bản (A): Trình bày ích lợi của cây dừa. Lợi ích này gắn với đặc điểm cây dừa mà cây khác không có và sự gắn bó của cây dừa với người dân Bình Định.
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
1,Bài tập
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi?
a, Đoạn văn mẫu
? Hiện thực của sự vật (cây) trong tự nhiên
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
1,Bài tập
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi?
, Đoạn văn mẫu
b)Tại sao lá cây có màu xanh lục?
Lá cây có màu xanh lục là vì các tế bào của lá chứa nhiều lục lạp. Một mi-li- mét lá chứa bốn mươi vạn lục lạp. Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá. ánh sáng trắng của mặt trời gồm bảy màu: tím, chàm, lam, lục, vàng, cam, đỏ. Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác, nhất là màu đỏ và màu lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục, và lại phản chiếu màu này, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục. Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng màu đỏ, chất này sẽ thu nhận tất cả các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để phản chiếu lại, nên kết quả ta nhìn vào lá cây chỉ thấy một màu đen sì...
Như vậy lá cây có màu xanh là do chất diệp lục trong lá cây
(Theo Vũ Văn Chuyên, Hỏi đáp về thực vật)

Văn bản (B) giải thích vấn đề gì?
Nêu nguyên nhân?
- Văn bản (b): Giải thích vì sao lá cây có màu xanh lục. Vì nguyên nhân lá có chứa chất gọi là diệp lục.
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
1,Bài tập

tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
C/Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của thơ. Huế đẹp của những con người sáng tạo, anh dũng.
Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển. Chúng ta có thể lên núi Bạch Mã để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe tiếng sóng biển rì rào. Từ đây buổi sáng chúng ta có thể lên Trường Sơn, buổi chiều tắm biển Thuận An và ban đêm ngủ thuyền trên sông Hương.
Huế đẹp với cảnh sắc sông núi. Sông Hương đẹp như một dải lụa xanh bay lượn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bình như cái yên ngựa nỏi bật trên nền trời trong xanh của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng lướt trên dòng nước hiền dịu của sông Hương. Những mái chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay lượn trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà, phượng vĩ.
Huế có những công trình kiến trúc nổi tiếng được Liên hợp quốc xếp vào hàng di sản văn hoá thế giới. Huế nổi tiếng với các lăng tẩm của các vua Nguyễn, với chùa thiên mụ, chùa chúc lâm, với đài Vọng Cảnh, điện Hòn chén, chợ Đông Ba,.
Huế được yêu vì những sản phẩm đặc biệt của mình. Huế là thành phố của những mảnh vườn xinh đẹp. Những vườn hoa, cây cảnh, những vườn chè,vườn cây ăn quảcủa Huế xanh mướt như những viên ngọc. Những chiếc nón Huế càng làm cho các cô gái Huế đẹp hơn.
Huế còn nổi tiếng với những món ăn chỉ riêng Huế mới có.
Huế còn là thành phố đấu tranh kiên cường. Tháng Tám 1945, Huế đã đứng lên cùng cả nước, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ dưới chân thành Huế.
Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.
Địa danh đó
có gì nổi bật?
Văn bản(c) giới thiệu địa danh nào?
- Văn bản (C): Giới thiệu Huế như là một trung tâm văn hoá nghệ thuật lớn của Việt Nam với những đặc điểm tiêu biểu riêng của Huế:






tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

- Văn bản (A): Trình bày ích lợi của cây dừa. Lợi ích này gắn với đặc điểm cây dừa mà cây khác không có và sự gắn bó của cây dừa với người dân Bình Định
- Văn bản (b): Giải thích vì sao lá cây có màu xanh lục. Vì nguyên nhân lá có chứa chất gọi là diệp lục.

tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết minh
1,Bài tập

2 Bài học
Em thường gặp văn bản
đó ở đâu?
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
* Đoạn văn mẫu
*Nhận xét:
- Là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống
- Mục đích: Để cung cấp kiến thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội.
Bằng phương thức trình bày, giải thích và giới thiệu.
* Kết luận:
Ghi nhớ (1):Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức (kiến thức) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,.của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.





Qua việc tìm hiểu ba văn bản trên, em thấy mục đích chung của ba văn bản trên là gì?
Ba văn bản trên đã dùng phương thức nào để nêu vấn đề?
Em hiểu thế nào là văn bản thuyết minh?

tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

2 Bài học
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
b, §Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n thuyÕt minh.
Thảo luận nhóm: Các văn bản trên có thể xem là văn bản tự sự (hay miêu tả, nghị luận, biểu cảm ) không? Tại sao? Chúng khác với các văn bản ấy ở chỗ nào?
Các văn bản trên:
-Không là văn bản tự sự: Vì không có cốt truyện, sự việc, nhân vật.

-Không là văn bản miêu tả: Vì không miêu tả tỉ mỉ, chi tiết cụ thể đặc điểm
của sự vật.

-Không là văn bản biểu cảm: Vì không hoàn toàn bộc lộ cảm xúc.

- Không là văn bản nghị luận: Vì không có luận điểm, luận cứ, luận chứng


Các văn bản trên xem có đặc điểm chung nào để cho nó trở thành kiểu riêng?
-Trình bày đặc điểm tiêu biểu của sự vật, hiện tượng
Chúc mừng bạn đã chọn đúng
Bạn đã chọn sai!
Bạn đã chọn sai!
Bạn đã chọn sai!
D. Có tính chính xác , cô đọng chặt chẽ, sinh độngvà hấp dẫn.
C. Có tính cá thể giàu hình ảnh
B. Có tính đa nghĩa và giàu cảm xúc.
A. Tính hình tượng giàu cảm xúc
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

2 Bài học
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
b, Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh.

-Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña sù vËt, hiÖn t­îng

Tri thức trong văn bản trên cần đạt tới yêu cầu gì?
..
Ngôn ngữ của văn bản thuyết minh có đặc điểm gì?
- Cung cấp tri thức khách quan, xác thực và hữu ích


Th¶o luËn nhãm: Cã ý kiÕn ®­a ra lµ v¨n b¶n thuyÕt minh cã kÕt hîp ®­îc víi c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c nh­ tù sù, miªu t¶,biÓu c¶m, nghÞ luËn.
Nh­ng1 nhãm b¹n cho lµ ®óng,1 nhãm b¹n cho lµ sai.
Nªu ý kiÕn cña nhãm em ?
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

2 Bài học
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
b, Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh.

-

Huế đẹp với cảnh sắc sông núi.

Sông Hương đẹp như một dải lụa xanh
bay lượn trong tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bình như cái yên ngựa nổi bật
trên nền trời trong xanh của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ
nhẹ nhàng lướt trên dòng nước hiền dịu của Sông Hương. Những mái
chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay lượn trên mặt
sóng, trên những ngọn cây thanh trà, phượng vĩ.
=> Văn bản thuyết minh có kết hợp được với các phương thức biểu đạt khác như tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận.
C¸c v¨n b¶n kh¸c nh­ tù sù, nghÞ luËn, biÓu c¶m, miªu t¶ cã cÇn yÕu tè thuyÕt minh kh«ng? V× sao?
=>Các văn bản khác như tự sự, nghị luận, biểu cảm,
miêu tả có cần yếu tố thuyết minh
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

2 Bài học
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
b, Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh.

-

+ Tự sự: giới thiệu sự việc, sự vật.
+ Miêu tả: giới thiệu cảnh vật, con người, thời gian, không gian.
+ Biểu cảm: giới thiệu đối tượng gây cảm xúc là con người hay sự vật.
+ Nghị luận: giới thiệu luận điểm, luận cứ , luận chứng
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I/ Vai trò và đặc điểm chung của văn bản thuyết
1,Bài tập

2 Bài học
a, Thế nào là văn bản thuyết minh?
b, Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh.

*Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức (kiến thức) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,.của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
*Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi khách quan, xác thực, hữu ích cho con người.
* Văn bản thuyết minh cần được trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ và hấp dẫn.
Ghi nhớ
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Bài 1 (trang 117- SGK) những văn bản nàolà văn bản thuyết minh?
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
A. Văn bản a và văn bản b.
B. Văn bản a
C. Văn bản b
A. Văn bản a và văn bản b..
Câu 1:
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Nội dung nào sau đây không phù hợp
với bản thuyết minh?
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
Câu 2:
Cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất , nguyên nhân của các sự vật và hiện tượng trong tự nhiên và xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
Văn bản được trình bày chính xác, rõ ràng và chặt chẽ.
Bộc lộ cảm xúc của người viết
Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi khách quan, xác thực và hữu ích

đúng
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
ý nào là phương thức được sử dụng trong văn bản thuyết minh?
Câu 3:
A. Bộc lộ tình cảm, cảm xúc
B . Trình bày, giới thiệu, giải thích
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
Cho biết văn bản "Thông tin về ngày trái đất năm 2000 " thuộc loại văn bản nào? Phần thuyết minh trong văn bản có tác dụng gì?
Câu 4:
Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000" thuộc loại văn bản nghị luận, đề xuất một hành động tích cực để bảo vệ môi trường nhưng đã sử dụng yếu tố thuyết minh để nói rõ tác hại của bao bì nylon làm cho lời đề nghị có sức thuyết phục cao.


tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
"
Chinh
Phục
đỉnh
EVEREST
Củng cố
Viết một đoạn văn thuyết minh ?
Câu 5:
Thanh Tịnh (1911- 1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh , quê ở xóm Gia Lạc, ven sông hương ngoại ô thành phố Huế . Năm 1933 ông đi làm ở các sở tư rồi vào nghề dạy học và bắt đầu viết văn, làm thơ. Sáng tác của Thanh Tịnh đằm thắm, trong trẻo.Tác phẩm chính: Hậu chiến trường (tập thơ), Quê mẹ, Ngậm ngải tìm trầm (tập truyện ngắn).
.
tiết 44 tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
DẶN DÒ
+ Nắm chắc phần khái niệm và đặc điểm
của văn thuyết minh.
+ Sưu tầm thêm những văn bản
thuyết minh trong đời sống.
+ Chuẩn bị bài
"Ôn dịch thuốc lá".
học sinh lớp 8 trường thcs Hợp Tiến thi đua học tốt
chào mừng CáC THàY CÔ nhân ngày nhà giáo việt nam 20-11
giáo viên: phạm thị thịnh
thcs hợp tiến