Bài 11. Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh

Kính chào quý thầy cô
CÂY DỪA BÌNH ĐỊNH
7
Lá cây có màu xanh lục vì các tế bào của lá có chứa nhiều lục lạp. Một mi- li- mét lá chứa bốn mươi vạn lục lạp. Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá. Ánh sáng trắng của mặt trời gồm bảy màu: tím. chàm, lam, lục, vàng, cam, đỏ.Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác,nhất là màu đỏ và màu lam, nhưng không thu nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu này, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục. Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng màu đỏ, chất này sẽ thu nhận tất cả các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để phản chiếu lại, nên kết quả ta nhìn vào lá cây chỉ thấy một màu đen sì …Như vậy lá cây có màu xanh là do chất diệp lục trong lá cây.
(Theo Vũ Văn Chuyên, Hỏi đáp về thực vật)
TẠI SAO LÁ CÂY CÓ MÀU XANH LỤC ?
8
HUẾ
9
Thân cây làm máng.
Cọng lá làm chổi.
Lá làm nhà tranh.
Nước dừa để uống, để làm thức ăn, bánh kẹo.
…mang nhiều lợi ích và gắn bó với cuộc sống.
11
Trình bày những lợi ích
của cây dừa (Bình Định).
12
Văn bản “Tại sao lá cây có màu xanh lục?” giải thích điều gì?
13
Chất diệp lục trong lá cây có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác nhưng không thu nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu nầy, do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục.
14
Nếu ta chiếu chất diệp lục của lá cây bằng nguồn
sáng màu đỏ, chất nầy sẽ thu nhận các tia màu đỏ, nhưng vì không có tia sáng màu xanh lục để
phản chiếu lại, nên ta nhìn vào lá cây chỉ thấy một
màu đen sì.
15


Giải thích lá cây có màu xanh
lục là do chất diệp lục có trong
lá cây.
16
Sông núi hài hòa
Công trình văn hóa nghệ thuật nổi tiếng
17

Văn bản HUẾ
Cơm hến
bánh bèo Huế
bún bò Huế
Món ăn đặc sản Huế
Sản phẩm - nón lá Huế
18
Giới thiệu HUẾ là một trung tâm văn
hóa nghệ thuật lớn của ViỆT NAM.
20
Một số văn bản cùng loại:
-Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh:
Vịnh Hạ Long
- Trình bày tiểu sử của một danh nhân :
Hồ Chí Minh.
- Giới thiệu một đồ vật:
Cây bút bi.
Thảo luận nhóm ( 2 phút )
Câu 1 : Các văn bản trên có thể xem là văn bản tự sự ( hay miêu tả, nghị luận, biểu cảm) không ? Tại sao ? Chúng khác với các văn bản ấy ở chỗ nào ?
Câu 2 : Các văn bản trên có những đặc điểm chung nào làm chúng trở thành một kiểu riêng ?
Câu 3 : Các văn bản trên đã thuyết minh về đối tượng bằng những phương thức nào ?
Câu 4 : Ngôn ngữ của văn bản trên có đặc điểm gì ?
PHÂN BIỆT VĂN BẢN THUYẾT MINH
VỚI CÁC THỂ LOẠI VĂN BẢN KHÁC
- Trình bày chi tiết cụ thể giúp người đọc hình dung ra sự vật, con người, .
- Bộc lộ cảm xúc chủ quan của người viết về đối tượng...

- Trình bày ý kiến, luận điểm.
- Thể hiện quan điểm của người viết bằng suy luận và lí lẽ...
-Trình bày
đặc điểm,
tính chất,
nguyên
nhân .của
các hiện
tượng, sự
vật trong
tự nhiên
xã hội.
- Trình bày sự việc, diễn biến, nhân vật. Có cốt truyện..

24
Câu 1: Các văn bản trên không thể xem là văn bản tự sự ( Hay miêu tả, nghị luận , biểu cảm ) Vì :
- Văn bản tự sự có cốt truyện , sự việc , diễn biến , nhân vật.
- Văn bản miêu tả : Miêu tả cụ thể sinh động giúp cho người đọc cảm thấy.
- Văn bản biểu cảm:Bộc lộ cảm xúc cá nhân.
- Văn bản nghị luận : Trình bày luận điểm , luận cứ.
Câu 2 : Văn bản trên có những đặc điểm chung : Trình bày đặc điểm tiêu biểu của sự vật , hiện tượng.
Câu 3 : Các văn bản trên đã thuyết minh đối tượng bằng phương thức : Trình bày, giải thích, giới thiệu .
Câu 4 : Ngôn ngữ của các văn bản trên có đặc điểm: Chính xác , rõ ràng, dễ hiểu.

- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức ( kiến thức ) về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân ,. của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu,giảithích.
- Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi khách quan, xác thực , hữu ích cho con người.
- Văn bản thuyết minh cần được trình bày chính xác , rõ ràng, chặt chẽ và hầp dẫn.
Ghi nhớ
Luyện tập
Bài tập 1: Các văn bản sau đây có phải là văn bản thuyết minh không? Vì sao?
a) Khởi nghĩa Nông Văn Vân.
b) Con giun đất.

28

KHỞI NGHĨA NÔNG VĂN VÂN
(1833_1835)
Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc(Cao Bằng). Không chịu nổi sự chèn ép của triều đình nhà Nguyễn, Nông Văn Vân cùng một số tù trưởng tập hợp dân chúng nổi dậy(…).
Cuộc khởi nghĩa lan khắp miền núi Việt Bắc và một số làng người Mường, người Việt ở trung du. Nhà Nguyễn đã hai lần cử những đạo quân lớn kéo lên đàn áp, nhưng không hiệu quả. Lần thứ ba( năm 1835), quân triều đình tấn công dữ dội từ nhiều phía và bao vây đốt rừng. Nông Văn Vân chết trong rừng. Cuộc khởi nghĩa bị dập tắt.
(Lịch sử 7)
29

CON GIUN ĐẤT
Giun đất là động vật có đốt, gồm khoảng 2500 loài, chuyên sống ở vùng đất ẩm, Đầu giun đất có cơ phát triển và trơn để chui vào trong đất. Mình giun đất có chất nhờn để da luôn ướt, giảm ma sát khi chui trong đất . Giun đất có màu nâu khi ở trong lòng đất, có màu rêu trên lưng khi sống trong rêu. Giun đất có sức sống mạnh, dù bị chặt đứt , nó vẫn có thể tái sinh.
Giun đất có tác dụng đào bới làm xốp đất. Phân giun đất là thứ phân bón rất tốt cho thực vật. Giun đất được dùng làm phương tiện xử lý rác, làm sạch môi trường.
Giun đất dùng để chăn nuôi gia súc. Người cũng thể ăn giun đất vì nó có 70% lượng đạm trong cơ thể. Giun đất có thể dùng làm thuốc chữa bệnh. Giun đất là giống vật có ích.
( Theo Bách khoa tri thức thế kỉ XXI)
31
CÁC TRI THỨC VỀ
KHOA HỌC
32
BT 2 :Văn bản " Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000" Thuộc văn bản nghị luận nhưng sử dụng yếu tố thuyết minh nói rõ tác hại của bao bì ni lông làm cho đề nghị có sức thuyết phục cao.

BT 3 : Các văn bản khác như tự sự, nghị luận , biểu cảm , miêu tả cần yếu tố thuyết minh như một phương tiện diễn đạt rất có hiệu quả.

Câu 2 : Những hình
ảnh sau đây giới thiệu
điều gì ?
Giới thiệu đền thờ anh hùng dân tộc tổng lãnh binh NGUYỄN VĂN TiẾN
33
Hướng dẫn chuẩn bị bài ở nhà :

- Soạn bài : Phương pháp thuyết minh :
+ Đọc trước các đoạn văn trang 126 đến trang 128 và em hãy viết một đoạn văn ( đề tài tự chọn ) có sử dụng yếu tố thuyết minh và cho biết em đã sử dụng các phương pháp nào ?

- Về học ghi nhớ và làm tất cả các bài tập.

Bài học đến đây là kết thúc.
Tạm biệt các em!