Bài 11. Tập làm thơ tám chữ

Chào mừng đến với lớp học của chúng tôi!
TẬP LÀM THƠ 8 CHỮ
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Nắm được đặc điểm , khả năng miêu tả, biểu hiện phong phú của thể thơ 8 chữ. Một thể thơ mà các nhà thơ hiện đại ưa dùng.
Qua hoạt động tập làm thơ phát huy tinh thần sáng tạo , năng lực cảm thụ thơ ca.
5 bước
để có thể làm được thơ 8 chữ.
Phải nhận diện được thể thơ 8 chữ.
Điền từ cho câu thơ.
Điền một câu cho khổ thơ.
Điền 2 câu cho khổ thơ.
Viết một bài thơ ( tối thiểu 4 câu)
Vần thơ: là những từ ở những câu thơ khác nhau chứa vần giống nhau ( hoặc gần giống nhau) có tác dụng kết nối, tạo nhịp điệu cho bài thơ.
Vần chân: nằm ở từ cuối cùng của câu thơ.
Vần lưng: giữa câu thơ.
Vần liên tiếp ( vần liền): vần có ở hai câu thơ liên tiếp nhau.
Vần gián cách (vần cách): vần có ở những câu thơ cách nhau bởi những câu thơ không chứa vần.
I. NHẬN DIỆN THỂ THƠ TÁM CHỮ
1. Ngữ liệu: (đọc các ví dụ trang 148 – SGK ).
VD a.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phuơng ngàn
Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca và giấc ngủ ta tưng bừng
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
- Than ôi!Thời oanh liệt nay còn đâu?
( Thế Lữ, Nhớ rừng)
Ví dụ b.
Mẹ cùng cha bận công tác không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?
( Bằng Việt, Bếp lửa)
Ví dụ C

Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!

( Tố Hữu, Mùa thu mới)
Thang âm vần
e – ê
en – ên
en – eng,
an – ân- ang – âng
on – ong
ôn – ông.
ôi - ơi
Cách ngắt nhịp;
Bước tới /đèo ngang /bóng xế tà
Cỏ cây /chen đá /lá chen hoa
(Bà huyện Thanh Quan, Qua đèo Ngang ).
Hỡi cô /tát nước /bên đàng
Sao cô/ múc ánh/ trăng vàng/ đổ đi
( ca dao)
Nào đâu/ những đêm vàng/ bên bờ suối
Ta say mồi /đứng uống /ánh trăng tan?
Đâu những ngày/ mưa chuyển/ bốn phuơng ngàn
Ta lặng ngắm/ giang san/ ta đổi mới?
( Thế Lữ, Nhớ rừng)
2. Nhận xét;
Mỗi dòng thơ có 8 tiếng ( 8 chữ).
Xác định vần:
+ VD a: gieo vần liền: tan- ngàn, mới - gội, bừng- rừng, gắt - mật.
+ VD b: về-nghe, học nhọc, bà – xa.
+ VD c : gieo vần cách: ngát – hát, non – son, đứng - dựng, tiên – nhiên...
Ngắt nhịp: tự do, thoải mái, phong phú.
VD c: chia khổ ( có thể chia khổ hoặc ko chia)
Rút ra nhận xét
Mỗi dòng có 8 chữ ( tiếng) .
Ngắt nhịp đa dạng.
Có thể chia khổ ( một khổ thường 4 dòng)
Gieo vần: vần liền, vần cách, chủ yếu vần chân, thỉnh thoảng có vần lưng.
=> đọc mục ghi nhớ trang 150.

II/ LUYỆN TẬP NHẬN DIỆN THỂ THƠ TÁM CHỮ
Điền các từ: ca hát, bát ngát, ngày qua, muôn hoa vào chỗ trống cho phù hợp:

Hãy cắt đứt những giây đàn....
Những sắc tàn vị nhạt của...
Nâng đón lấy màu xanh hương....
Của ngày mai muôn thuở với ....
( Tố Hữu, tháp đổ)
ca hát
ngày qua
bát ngát
muôn hoa.
ĐIền các từ cũng mất, đất trời, tuần hoàn
vào chỗ trống sao cho phù hợp :

Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng ...
Lòng tôi rộng, những lượng đời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn.....
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả ....
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt.
( Xuân Diệu - Vội vàng )
cũng mất
tuần hoàn
đất trời
Trong bài tựu trường cua Huy Cận bị chép sai câu thơ thứ ba. Chỉ chỗ sai, nói lí do, tìm cách sửa lại cho đúng ?
Giờ nao nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!
Những chàng trai mười lăm tuổi
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
rộn rã
vào trường
III THỰC HÀNH LÀM THƠ 8 CHỮ
tìm từ thích hợp (đúng thanh, đúng vần) điền vào chỗ trống:
“Trời trong biếc không qua mây gơn trắng
Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa
Hoa lựu nở đầy một ... đỏ nắng
Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay ...... “
qua
vườn
Làm thêm một khổ thơ sao cho đúng vần, đúng thanh. Chữa lỗi chính tả.
Mỗi độ thu về lòng sao xuyến lạ
Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tụ trường
Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã
......
xao xuyến
Bao năm rồi, nỗi nhớ mãi còn vương
tựu trường
nắng ngập ngừng ngắm mãi những giọt sương
Bước ai về trên những nẻo đường xa
Tập làm thơ tám chữ
Độ dài tối thiểu 4 câu.
Thời gian 5 phút
Người thực hiện: nhóm bàn.
Đọc, bình bài thơ của nhóm mình.
Nhóm khác nhận xét: hình thức, nội dung, tình cảm.
“....Bình Liêu ơi! mười năm qua thổn thức.
Bao nắng mưa, dốc núi, đường lầy
Vẫn thấy đây trái tim ta nóng rực
Nỗi khát khao gieo mầm chữ đất này....

(Đoàn Hùng Cường, Gieo mầm chữ)
Mùa cơm mới
Ngày mùa đến, khắp đường đầy rơm nắng.
Thóc vàng ươm, rộn rã khắp sân phơi
Bọn trẻ con trong làng cũng sốt sắng
Hết tháng này, cơm mới, lại được chơi
(tháng 10, Bình Liêu, Đoàn Hùng Cường)

“.... Rượu Bình Liêu uống mãi mà chẳng say
Bởi anh chót say em ngàn năm trước
Cuộc sống ư? Có mất, thì có được.
Đã say rồi thì phải tỉnh lại thôi !!!?”
(Đoàn Hùng Cường, Say và tỉnh)
Ta vẫn đi tìm vầng trăng cổ tích
Trái tim ta trái tim sáng rực
Đốt cháy mình để tìm lại tuổi xanh