Bài 11. Tập làm thơ tám chữ

CHàO MừNG CáC thầy cô giáo về Dự giờ
ngữ văn lớp 9c
Giáo viên: NguyÔn ThÞ HuÕ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Cách làm thơ bốn ch?
Cách làm thơ nam ch?
Cách làm thơ lục bát
Cách làm thơ bảy ch?
Trong chương trình Ngữ văn THCS em đã được học cách làm những thể thơ nào? Hãy kể tên một vài bài thơ mà em được biết được làm theo thể thơ đó?
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám ch?
?Em hiÓu nh­ thÕ nµo về thanh, vần, nhÞp trong thơ?
- Thanh
+ Thanh bằng: gồm thanh không và thanh huyền
+ Thanh trắc: gồm các thanh sắc, hỏi, ngã, nặng
- VÇn
+ Vần chân: các tiếng ở cuối các câu vần với nhau.
+ Vần lưng: là vần được gieo vào gi?a dòng thơ.
+ Gieo vần liền: là vần được gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ.
+ Gieo vần cách: là gieo các vần tách ra không liền nhau.
- Nhịp
+ Cách ngắt nhịp trong thơ.
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
Ví dụ
- Doạn a

I. Nhận diện thể thơ tám ch?
Nào đâu nh?ng đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trang tan?
đâu nh?ng ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Dâu nh?ng bỡnh minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?
Dâu nh?ng chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Dể ta chiếm lấy riêng phần bí mật?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?
( Thế L? - Nhớ rừng)
Mỗi dòng thơ đều có tám ch?
Gieo vần chân liên tiếp chuyển đổi theo từng cặp: tan- ngàn; mới- gội; bừng- rừng; gắt- mật.
Ngắt nhịp đa dạng, linh hoạt
Hoạt động nhóm
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám ch?
?Nhận diện đặc điểm của đoạn thơ tám chữ sau:
Đo¹n b
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà cham cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên nh?ng cánh đồng xa?
(Bằng Việt - Bếp lửa)
Đo¹n c
Yêu biết mấy, nh?ng dòng sông bát ngát
Gi?a đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, nh?ng con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, nh?ng bước đi dáng đứng
Của đời ta chập ch?ng buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mỡnh cai quản lại thiên nhiên!
(Tố H?u- Mùa thu mới)
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
Tám ch? trong một dòng thơ
Tám ch? trong một dòng thơ
- Gieo vần chân gián cách: ngát- hát; non- son; đứng - dựng; tiên- nhiên
Ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng
Ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng
- Gieo vần chân liên tiếp: về- nghe; học- nhọc; bà- xa
I. Nhận diện thể thơ tám ch?
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám ch?
Xét ví dụ
Thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng tám chữ,
có cách ngắt nhịp rất đa dạng. Bài thơ theo thể tám chữ có thể
gồm nhiều đoạn dài ( số câu không hạn định), có thể được
chia thành các khổ (thường mỗi khổ bốn dòng) và có nhiều cách
gieo vần nhưng phổ biến nhất là vần chân
(được gieo liên tiếp hoặc gián cách)
2. Ghi nh?:
Hãy cắt đứt nh?ng dây đàn.....................
Nh?ng sắc tàn vị nhạt của ......................
Nâng đón lấy màu xanh hương ..............
Của ngày mai muôn thuở với .................
(Tháp đổ- Tố H?u)
Bài tập 1: Lựa chọn các từ: bát ngát, ngày qua, muôn hoa, ca hỏt điền vào chỗ trống trong các dòng thơ cho phù hợp:
ca hát
ngày qua
bát ngát
muôn hoa
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám ch?
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám ch?
Bài tập 2: Lựa chọn các từ: cũng mất, đất trời, tuần hoàn điền vào chỗ trống trong đoạn thơ cho đúng vần
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi ...................;
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật.
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn ..................
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!
Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả ..................;
Mùi tháng nam đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt...
(Vội vàng- Xuân Diệu)
cũng mất
tuần hoàn
đất trời
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
Bài tập 3: Trong bài thơ sau có chỗ bị chép sai, hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và sửa lại cho đúng?
Giờ nao nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương!
Nh?ng ch�ng trai mu?i lam tu?i r?n ró
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
(Tựu trường- Huy Cận)
- Âm tiết cuối của câu thơ này phải mang thanh bằng và hiệp vần với ch? "gương" ở cuối câu thơ trên.
vào trường
tiết 54: tập làm thơ tám chữ
Bài tập 4: Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần và hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trước.

Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
Soi sáng đường chiến sĩ gi?a đèo mây
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
.
Bài tập 4: Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần và hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trước.

Ngôi sao nhớ ai mà sao lấp lánh
Soi sáng đường chiến sĩ gi?a đèo mây
Ngọn lửa nhớ ai mà hồng đêm lạnh
Sưởi ấm lòng chiến sĩ dưới ngàn cây.
( Nh? - Nguy?n Dỡnh Thi)
Làng xóm – quê hương
Mái trường- Thầy cô
Bài tập 5: Hãy làm một bài (hoặc một đoạn thơ) theo thể tám chữ với nội dung và vần, nhịp tự chọn.




tiết 54: tập làm thơ tám chữ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Ôn lại kỹ năng làm thơ tám chữ.
Tập làm một vài bài thơ tám chữ về mái trường, thầy cô.(ChuÈn bÞ bµi cho tiÕt 87)
Giờ học đến đây là kết thúc
Xin trân trọng cảm ơn
các thầy cô giáo và các em học sinh