Bài 11. Tập làm thơ tám chữ

Trong chương trình ngữ văn từ lớp 6 đến lớp 8 em đã được học cách làm những những thể thơ nào? Hãy kể một vài bài thơ được làm theo thể thơ đó ?
Cách làm thơ bốn chữ: Lớp 6 VD: Bài thơ “ Lượm”
Cách làm thơ năm chữ: Lớp 6 VD: Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”
Cách làm thơ lục bát : Lớp 7 VD: Những câu hát về tình cảm gia đình
Cách làm thơ bảy chữ: Lớp 8 VD: Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã
Phăng mài chèo mạnh mẽ vượt trường giang.
Thơ tám chữ có ở nước ta những năm 30 của thế kỉ XX trong phong trào thơ mới.các nhà thơ nổi tiếng như: Xuân Diệu,Huy Cận,Thế Lữ, Chế Lan Viên,Hàn Mặc Tử đã có những bài thơ nổi tiếng ở thể thơ này.Xét về nguồn gốc, có hai ý kiến:
- Thứ nhất cho rằng: Thơ tám chữ là sự mô phỏng thể thơ của Pháp.
Thứ hai cho rằng: Thơ tám chữ bắt nguồn từ hát nói.
=> Các nhà thơ đầu tiên làm thơ tám chữ đều tiếp thu từ hai nguồn này.
Giới thiệu chung về thể thơ tám chữ
Nhắc lại theo ý hiểu của em về thanh, vần, nhịp trong thơ?
- Thanh:
+ Thanh bằng: gồm thanh không và thanh huyền
+ Thanh trắc: gồm các thanh sắc, hỏi, ngã, nặng
- Vần:
+ Vần chân: các tiếng ở cuối các câu gieo vần với nhau.
+ Vần lưng: là vần được gieo vào gi?a dòng thơ.
+ Gieo vần liền: là vần được gieo liên tiếp ở cuối các dòng thơ.
+ Gieo vần cách: là gieo các vần tách ra không liền nhau.
- Nhịp:
+ Cách ngắt nhịp trong mỗi dòng thơ.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lêng láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?
Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!
Yêu biết mấy những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vương mình cai quản lại thiên nhiên !
Đo¹n b
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà cham cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên nh?ng cánh đồng xa?
(Bằng Việt - Bếp lửa)
Đo¹n c
Yêu biết mấy, nh?ng dòng sông bát ngát
Gi?a đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, nh?ng con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, nh?ng bước đi dáng đứng
Của đời ta chập ch?ng buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mỡnh cai quản lại thiên nhiên!
(Tố H?u- Mùa thu mới)
Hãy cắt đứt nh?ng dây đàn .......
Nh?ng sắc tàn vị nhạt của ........
Nâng đón lấy màu xanh hương ........
Của ngày mai muôn thuở với ........
(Tháp đổ- Tố H?u)
Bài tập 1: Lựa chọn các từ: bát ngát, ngày qua, muôn hoa, ca hỏt điền vào chỗ trống trong các dòng thơ cho phù hợp:
ca hát
ngày qua
bát ngát
muôn hoa

Bài tập 3: Doạn thơ sau trong bài Tựu trường của Huy Cận đã bị chép sai ở câu thơ thứ ba.Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và thử tỡm cách sửa lại cho đúng.
- Âm tiết cuối của câu thơ này phải mang thanh bằng và hiệp vần với ch? "gương" ở cuối câu thơ trên.
Giờ nao nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương !
Nh?ng chàng trai mười lam tuổi rộn rã,
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
Nh?ng chàng trai mười lam tuổi v�o tru?ng,
Bài 1: Tìm những tõ thÝch hîp (®óng thanh, ®óng vÇn) ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong khæ th¬ sau:
Trêi trong biÕc kh«ng qua m©y gîn tr¾ng
Giã mån nam léng thæi c¸ch diÒu xa
Hoa lùu në ®Çy mét /……../ ®á n¾ng
Lò b­ím vµng l¬ ®·ng l­ít bay /……/
Gîi ý: Tõ ®iÒn vµo chç trèng ë dßng thø ba ph¶i mang thanh b»ng
Tõ ®iÒn vµo chç trèng ë dßng thø t­ ph¶i cã khu«n ©m a ®Ó hiÖp vÇn víi chữ xa ë dßng thø hai vµ mang thanh b»ng
vườn
qua
Bài 2: Khổ thơ sau còn thiếu một câu.Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần, hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trước.
Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ
Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường
Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã
..........................................................
Gợi ý: + Câu thơ phải đủ 8 chữ
+ Chữ cuối phải có khuôn âm ương hoặc a và mang thanh bằng
+ Nội dung phải phù hợp với cảm xúc của ba câu trên
Thoảng hương bay dịu ngọt quanh ta
Kìa bóng ai thấp thoáng dưới màn sương
Bài tập 4: Hãy làm một bài (hoặc một đoạn thơ) theo thể tám chữ với nội dung và vần, nhịp tự chọn.
QUÊ TÔI
Một dải non xanh bãi mía, nương ngô.
Dân quê tôi trăm họ sống yên lành.
Đất phồn thịnh vinh hoa đang nở rộ.
Mảnh đất quê tôi tươi đẹp tựa tranh.
NẮNG ẤM SÂN TRƯỜNG

Cây điệp già xòe rộng tán yêu thương.
Lá lấp lánh cười duyên cùng bóng nắng.
Giờ đang học, mảng sân vuông lặng vắng.
Chim chuyền cành buông tiếng lạnh bâng quơ.

Chúng em ngồi nghe thầy giảng bình thơ.
Nắng ghé theo chồm lên ngồi bệ cửa
Và cả gió cũng biết mê thơ nữa.
Thổi thoảng vào mát ngọt giọng thầy ngâm.

Cả lớp say theo từng nhịp bổng trầm.
Điệp từng bông vàng ngây rơi xoay tít.
Ngày vẫn xuân, chim từng đôi ríu rít.
Sà xuống sân tắm nắng ấm màu xanh.

Em ngồi yên uống suối mật trong lành.
Thời gian như dừng trôi không bước nữa.
Không gian cũng nằm yên không dám cựa.
Ngại ngoài kia nắng ấm sẽ thôi vàng.






HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Ôn lại kỹ năng làm thơ tám chữ.
Tập làm một vài bài thơ tám chữ về mái trường, thầy cô.
Chuẩn bị bài cho tiết 86+87 ( Tập làm thơ tám chữ).
Xem lại đề bài kiểm tra văn (Phần văn học trung đại)