Bài 11. Tập làm thơ tám chữ

Chào quý thầy cô và các em !
- Kể tên các thể thơ mà em đã được học ?
- Thế nào là vần bằng, vần trắc, vần lưng, vần chân?
* Các thể thơ đã học:
- Thơ bốn chữ, năm chữ, bảy chữ, tám chữ
- Thơ lục bát, song thất lục bát….
* Vần bằng: thanh ngang (thanh không), thanh huyền
* Vần trắc: thanh sắc, thanh hỏi,thanh ngã, thanh nặng
* Vần lưng: Gieo vần ở giữa câu.
* Vần chân: Gieo vần ở cuối câu.
Đoạn b:
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà , bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, cháu chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc ,
Tu hú ơi ! chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?
(Bằng Việt – Bếp lửa)
Đoạn c :
Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son !

Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi dầu tiên
Tập làm chủ tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
(Tố Hữu , Mùa thu mới)

ĐỌC CÁC ĐOẠN THƠ SAU:
Đoan a:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
– Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu?
( Thế Lữ– Nhớ rừng)



ĐỌC CÁC ĐOẠN THƠ SAU:
Đoan a:
Nào đâu/ những đêm vàng/ bên bờ suối
Ta say mồi / đứng uống /ánh trăng tan ?
Đâu những / ngày mưa /chuyển bốn /phương ngàn
Ta lặng ngắm /giang sơn/ ta đổi mới ?
Đâu những /bình minh/ cây xanh /nắng gội ,
Tiếng chim ca/ giấc ngủ /ta tưng bừng ?
Đâu những chiều/ lênh láng / máu sau rừng
Ta đợi chết/ mảnh mặt trời /gay gắt ,
Để ta/ chiếm lấy/ riêng phần /bí mật ?
– Than ôi !/ Thời oanh liệt/ nay còn đâu?
( Thế Lữ– Nhớ rừng)

Đoạn b:
Mẹ cùng cha /công tác bận / không về
Cháu ở / cùng bà, / bà bảo / cháu nghe
Bà dạy / cháu làm, / cháu chăm /cháu học.
Nhóm bếp lửa / nghĩ thương bà/khó nhọc ,
Tu hú ơi !/ chẳng đến / ở cùng bà
Kêu chi hoài/ trên những / cánh đồng xa ?
(Bằng Việt – Bếp lửa)
Đoạn c :
Yêu biết mấy,/ những dòng sông/ bát ngát
Giữa đôi bờ /dào dạt/ lúa ngô non
Yêu biết mấy,/ những con đường/ ca hát
Qua công trường /mới dựng /mái nhà son !

Yêu biết mấy,/ những bước đi /dáng đứng
Của đời ta /chập chững/ buổi dầu tiên
Tập làm chủ /tập làm người /xây dựng
Dám vươn mình /cai quản lại /thiên nhiên!
(Tố Hữu , Mùa thu mới)
ĐỌC CÁC ĐOẠN THƠ SAU:
Đoan a:
Nào đâu / những đêm vàng / bên bờ suối
Ta say mồi / đứng uống / ánh trăng tan ?
Đâu những / ngày mưa / chuyển bốn /phương ngàn
Ta lặng ngắm / giang sơn / ta đổi mới ?
Đâu những / bình minh / cây xanh / nắng gội ,
Tiếng chim ca / giấc ngủ / ta tưng bừng ?
Đâu những chiều / lênh láng / máu sau rừng
Ta đợi chết / mảnh mặt trời / gay gắt ,
Để ta chiếm / lấy riêng phần / bí mật ?
– Than ôi !/ Thời oanh liệt / nay còn đâu?
( Thế Lữ– Nhớ rừng)

Đoạn b:
Mẹ cùng cha / công tác bận / không về
Cháu ở / cùng bà,/ bà bảo / cháu nghe
Bà dạy / cháu làm,/ cháu chăm / cháu học.
Nhóm bếp lửa / nghĩ thương bà / khó nhọc ,
Tu hú ơi! / chẳng đến / ở cùng bà
Kêu chi hoài / trên những / cánh đồng xa ?
(Bằng Việt – Bếp lửa)
Đoạn c :
Yêu biết mấy,/ những dòng sông / bát ngát
Giữa đôi bờ / dào dạt / lúa ngô non
Yêu biết mấy,/ những con đường /ca hát
Qua công trường / mới dựng / mái nhà son !

Yêu biết mấy, / những bước đi / dáng đứng
Của đời ta / chập chững / buổi đầu tiên
Tập làm chủ / tập làm người / xây dựng
Dám vươn mình / cai quản lại / thiên nhiên!
(Tố Hữu , Mùa thu mới)
Đoạn c :
Yêu biết mấy,/ những dòng sông / bát ngát
Giữa đôi bờ / dào dạt / lúa ngô non
Yêu biết mấy,/ những con đường /ca hát
Qua công trường / mới dựng / mái nhà son !

Yêu biết mấy, / những bước đi / dáng đứng
Của đời ta / chập chững / buổi đầu tiên
Tập làm chủ / tập làm người / xây dựng
Dám vươn mình / cai quản lại / thiên nhiên!
(Tố Hữu , Mùa thu mới)
Ghi nhớ

Thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng tám chữ, có cách ngắt nhịp rất đa dạng . Bài thơ làm theo thể tám chữ gồm nhiều đoạn dài ( số câu không hạn định ) có thể được chia thành các khổ (thường mỗi khổ bốn dòng ) và có nhiều cách gieo vần nhưng phổ biến nhất là vần chân ( được gieo liên tục hoặc gián cách )
Bài tập 1. Chọn từ phù hợp điền vào chỗ trống :
(ca hát, bát ngát , ngày qua, muôn hoa )

Hãy cắt đứt những dây đàn / /
Những sắc tàn vị nhạt của / /
Nâng đón lấy màu xanh hương / /
Của ngày mai muôn thưở với / /
(Tháp đổ, Tố Hữu)
ca hát
muôn hoa
bát ngát
ngày qua
Bài tập 2. Điền từ phù hợp vào chỗ trống :
(cũng mất, đất trời, tuần hoàn )
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua ,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già ,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi / /;
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật .
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn / /
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!
Còn đất trời nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả / / ;
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt …
(Vội vàng, Huy Cận)
cũng mất
tuần hoàn
đất trời
Bài tập 3. Chỉ ra chỗ sai trong đoạn thơ sau và sửa lại cho đúng.
Giờ náo nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng cửa gương !
Những chàng trai mười lăm tuổi rộn rã,
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
(Tựu trường, Huy Cận)
Sai: rộn rã( không vần với gương)
Sửa lại
Giờ náo nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng cửa gương !
Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
(Tựu trường, Huy Cận)


NHỚ MÁI TRƯỜNG LÊ VĂN TÁM
Nhớ hôm nào chập chững bước vào trường,
Mà hôm nay sắp đến phút chia tay.
Quá khứ ơi sao bỗng ùa trở lại,
Để lòng tôi xao xuyến suốt đêm ngày



Tôi nhớ cả thầy, cô đang dạy Toán,
Tính rất nóng nhưng trí óc tuyệt vời
Chuyên làm thơ trêu trọc mọi người
Làm chúng tôi vui sướng từng tiết học.

Và tôi nhớ: cô Văn "đầy khó nhọc"
Dạy cho tôi cách sống để làm người
Khuyên chúng tôi gắng học đừng có lười
Mong chúng tôi đỗ trường chuyên, lớp chọn.


Bao kỉ niệm ùa về trong ký ức,
Quá khứ buồn đã tan từ lâu
Nhớ thầy cô, nhớ bạn bè, yêu mến
Nhớ ngôi trường, Lê Văn Tám thân thương !
Nêu đặc điểm của thơ tám chữ
qua bài thơ trên ?
(Bùi Thị Thanh Mai, lớp 9)
Hướng dẫn học ở nhà:
- Học phần ghi nhớ.
- Chuẩn bị phần thực hành làm thơ tám chữ (sgk).
- Mỗi nhóm làm một đoạn thơ( bài thơ) theo chủ đề ngày nhà giáo Việt Nam 20/11(thầy,cô, mái trường, bạn bè)
- Mỗi học sinh làm, một đoạn thơ theo chủ đề tự chọn.
1. Trời trong biếc không qua mây gợn trắng
Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa
Hoa lựu nở đầy một /… / đỏ nắng
Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay /…/
( Trưa hè – Anh Thơ )
xa, qua, vườn, sương
Thực hành làm thơ 8 chữ :
Tìm từ thích hợp ( đúng thanh , đúng vần ) để điền vào chỗ trống :

Kh? tho sau cũn thi?u m?t cõu . Hóy thờm cõu cu?i sao cho dỳng v?n v� h?p v?i n?i dung c?m xỳc t? ba cõu tru?c .

2. M?i d? thu v? lũng xao xuy?n l?
Nh? nụn nao ti?ng tr?ng bu?i t?u tru?ng
Con du?ng nh? ti?ng núi cu?i r?n ró
.................
(Th? m� nay ng�y ?y dó trụi xa
Thoang tho?ng huong bay diọu ng?t quanh ta
Túc nh? duụi g� dõu dú thom huong
M?i s?m d?n tru?ng cũn d?m hoi suong .)
CHA CON
Chỉ có nắng mới lan tràn khắp chốn
Chỉ có trăng mới toả rạng đêm thâu
Chỉ suối nguồn mới tuôn trào chẳng dứt
Chỉ Hồng Hà mới chảy mãi dài lâu

Con được sống trong vòng tay âu yếm
Được có cha để vững bước vào đời
Chính cha mở cho con chân trời mới
Cho con đi trong hạnh phúc đầy vơi