Bài 11. Tập làm thơ tám chữ

quý thầy cô cùng các em học sinh
Ngữ Văn 9- Bài 11- Tiết 59: Tập làm thơ tám chữ. GV dạy: Phan Đình Bảo
Kể tên một số bài thơ tám chữ mà em đã được học trong chương trình Ngữ văn 8?
Những bài thơ ấy là thơ cổ điển hay thơ hiện đại? Cảm nhận chung của em về thể thơ này là gì?
- Các bài thơ tám chữ đã được học trong chương trình Ngữ Văn 8 là:
+ Nhớ rừng của Thế Lữ.
+ Quê hương của Tế Hanh.
- Đây là hai thi phẩm nổi tiếng của phong trào Thơ mới (1932 - 1945).
Thơ 8 chữ là thể thơ xuất hiện trong phong trào Thơ mới trên cơ sở kế thừa thể 8 chữ trong hát nói truyền thống song hình thức tự do hơn, vần điệu nhịp nhàng, đều đặn, có khả năng diễn tả phong phú.
2. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ.
1. Nhận diện thể thơ tám chữ.
3. Thực hành làm thơ tám chữ.
Tập làm thơ tám chữ
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
I. Nhận diện thể thơ tám chữ.
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta l?ng ngắm giang san ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
( Thế Lữ, Nhớ Rừng)
Đoạn thơ a.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
( Bếp lửa- Bằng Việt)
Đoạn thơ b.
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Đoạn c

Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
( Tố Hữu- Mùa thu mới)
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
I. Nhận diện thể thơ tám chữ.
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
- Nhận xét về số chữ trong mỗi dòng.
- Tìm những chữ có chức năng gieo vần ở mỗi đoạn. Nhận xét về cách gieo vần đó.
- Cách ngắt nhịp ở mỗi đoạn.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta l?ng ngắm giang san ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
( Thế Lữ, Nhớ Rừng)
Đoạn thơ a.
tan
mới
ngàn
g?i
b?ng
r?ng
g?t
m?t
 Vần chân theo từng cặp.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
( Bếp lửa- Bằng Việt)
Đoạn thơ b.
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa
về
nghe
học
nhọc
bà
xa
 Vần chân theo từng cặp.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Đoạn c

Yêu biết mấy, những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy, những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
( Tố Hữu- Mùa thu mới)
ngát
dạt
non
hát
con
son
đứng
chững
dựng
tiên
nhiên
 Vần chân gieo gián cách theo từng cặp.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
2. Nhận xét:
Nhận xét: Thơ tám chữ
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: rất đa dạng, linh hoạt.
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK/ 150).
……..
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
2. Nhận xét:
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK/ 150).
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ:
Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Hãy cắt đứt những dây đàn …
Những sắc tàn vị nhạt của …
Nâng đón lấy màu xanh hương …
Của ngày mai muôn thưở với …
ca hát,
bát ngát,
ngày qua,
muôn hoa
BT 1/ 150
Gieo vần gián cách
ca hát
ngày qua
bát ngát
muôn hoa
Tập làm thơ tám chữ
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu.
2. Nhận xét:
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK).
VỘI VÀNG (Xuân Diệu)
Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già,
Mà xuân hết, nghĩa là tôi... ;
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian,
Nói làm chi rằng xuân vẫn...
Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại !
Còn đất trời nhưng chẳng còn tôi mãi,
Nên bâng khuâng tôi tiếc cả... ;
Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi,
Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt.
cũng mất,
tuần hoàn
đất trời
BT 2/150
cũng mất
tuần hoàn
đất trời
BT 3/151
TỰU TRƯỜNG
Giờ nao nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương
Những chàng trai mười lăm tuổi
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc
(Huy Cận)
rộn rã
vào trường
Điền vào chỗ trống cuối các dòng thơ một trong các từ sau sao cho đúng vần:
Câu thứ 3 đã chép sai. Chỉ ra chỗ sai, nói lí do và sửa lại cho đúng.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
2. Nhận xét:
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK/ 150).
III. Thực hành làm thơ tám chữ
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ:
TỔ QUỐC NHÌN TỪ BIỂN
(Nguyễn Việt Chiến)

Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển
Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa
Ngàn năm trước con theo cha xuống biển
Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa
Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc
Các con nằm thao thức phía Trường Sơn
Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả
Lời cha dặn từng thước đất giữ gìn

Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể
Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù
Thương Cồn Cỏ gối đầu lên sóng dữ
Thương Hòn Mê bão tố phía âm u
………………………………………
………………………………………
 
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát
Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời
Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất
Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi
 
(Tạp chí VNQĐ – Số 5-2009)
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
2. Nhận xét:
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK/ 150).
III. Thực hành làm thơ tám chữ
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ:

qua
vườn
Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ
Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường
Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã
…………………………………………………….
Bóng ai kia thấp thoáng giữa màn sương.
BT 1: Điền từ
Trời trong biếc không qua mây gợn trắng
Gió nồm nam lộng thổi cách diều xa
Hoa lựu nở đầy một … đỏ nắng
Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay …
/
/
/
/
BT 2 : Điền câu
III. Thực hành làm thơ tám chữ
Ấm lòng ta bao kỉ niệm mến thương.
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
2. Nhận xét:
- Số chữ trong câu: 8 chữ.
- Số câu: không hạn định.
- Cách gieo vần: phổ biến là vần chân (liên liếp hoặc gián cách).
- Ngắt nhịp: đa dạng, linh hoạt.
3. Bài học: (ghi nhớ SGK/ 150).
III. Thực hành làm thơ tám chữ
II. Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ:
III. Thực hành làm thơ tám chữ:
BÀI VỪA HỌC:
N?m v?ng ki?n th?c v? th? tho t�m ch? (ghi nh? SGK).
Suu t?m ít nh?t 2,3 b�i tho t�m ch?.
T?p l�m b�i tho t�m ch? v? th?y cơ, cha m?, qu� huong... Ti?t 85 (tt).
BÀI SẮP HỌC: Ti?t 60: T?NG K?T T? V?NG (Luy?n t?p t?ng h?p).
Xem l?i ki?n th?c v? Tru?ng t? v?ng, C�ch ph�t tri?n t? v?ng.

D?c k? c�c b�i t?p 1, 2, 3 v� 5 (SGK/ 158-159), t? suy nghi v� tr? l?i c�c c�u h?i.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Xin chân thành cảm ơn!
Tiết học đến đây là kết thúc.
Kính chúc quí thầy cô sức khoẻ!
Chúc các em lớp 9A ngày càng học giỏi hơn nữa!
Tập làm thơ tám chữ
I. Nhận diện thể thơ tám chữ:
1. Bài tập tìm hiểu SGK/ 148-149.
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta l?ng ngắm giang san ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội ,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt ,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
- Than ôi ! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
Đoạn thơ a.
- Nhận xét về số chữ trong mỗi dòng.
- Tìm những chữ có chức năng gieo vần.
- Cách ngắt nhịp.
Tập làm thơ tám chữ
Cách Làm Thơ Tám Chữ


Có ngươì hỏi cách làm thơ tám chữ
Xin trả lời dễ lắm chứ ai ơi
Nghĩ làm sao thì cứ viết nên lời
Vì vần điệu không bó như thơ khác


Cốt là nghe êm êm theo tiếng nhạc
Mỗi một vần chỉ phải một lần thôi
Hết hai câu lại được đổi âm rôì


Bằng bằng hết lại đến phiên trắc trắc
Cần âm điệu nghe sao đừng khúc mắc
Đừng cho 5,6 chữ một âm đều
Nên đổi thay bằng trắc thật là kêu
Không nhất thiết câu đầu tiên phải trắc


.
Vần thứ nhất câu 2 & 3 bắt cặp
Rôì 4 & 5, 6 & 7 tiếp tục đi
Câu cuôí cùng cũng chẳng bó buộc gì
Vì chấm dứt mà không cần vần tiếp


Thơ có hay còn nhờ ngôn ngữ đẹp
Như bài này con cóc phải cười thôi
Viết lông bông đùa một chút cho vui
Để cho biết đó là thơ tám chữ

À quên chứ, vần bằng còn hai thứ
Hoặc dấu huyền hay không dấu đó nghe
Trong hai câu liên tiếp phải đổi bè
Huyền câu trước thì câu sau không dấu