Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

Giáo viên: Dương Thị Thanh Thuỷ
Bộ môn : Ngữ Văn 9
Tổ Khoa học xã hội
- Tên đầy đủ là Cù Huy Cận.
Quê : Ân Phú – Vụ Quang - Hà Tĩnh.
Nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập “ Lửa thiêng” (1940)
Là nhà thơ tiêu biểu cho nền thơ hiện đại Việt Nam từ sau năm 1945.
+ Trước 1945 thơ ông giàu chất triết lí và thấm thía bao nỗi buồn.
+ Sau 1945, thơ Huy Cận dạt dào niềm vui, nhất là khi ông nói về cuộc sống mới, con người mới.
- Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996
- Các tác phẩm: Trời mỗi ngày lại sáng (1958); Đất nở hoa (1960); Bài thơ cuộc đời (1963); Hai bàn tay em (1967); ...
I/ ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG
1. Nhà thơ Huy Cận
(1919 - 2005)
Huy Cận
I/ ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG
1. Nhà thơ Huy Cận (1919 - 2005)
2. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Huy Cận
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.

a. Hoàn cảnh sáng tác:
Ch?n phuong ỏn dỳng núi v? cỏch d?c di?n c?m b�i tho ?
Giọng chậm rãi, tha thiết, tình cảm.
B. Giọng vui, khoẻ khoắn, ph?n ch?n, sôi nổi, hào hứng.
b. Đọc - giải thích từ khó
* Đọc
- Viết năm 1958, khi Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh.
- In trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng” (1958).
Cá bạc
Cá song
Cá đé
Cá chim
Cá nhụ
Cá thu
Loài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.
Loài cá mình dẹt, vẩy lớn.
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá chích nhưng lớn hơn.
Thân dài, hơi dẹt.
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng
b. Đọc - Giải thích từ ngữ.
Nhà thơ Huy Cận
2. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”
I/ ĐỌC – TÌM HIỂU CHUNG
1. Nhà thơ Huy Cận (1919 - 2005)
a. Hoàn cảnh sáng tác: Viết năm 1958
* Giải thích từ khó
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
c. Cấu trúc bài thơ:
Hãy cho biết :
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Huy Cận
Thể thơ: 7 chữ
- PTBĐ : Miêu tả + Biểu cảm
Triển khai theo trình tự một chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá
+ Chia 3 phần:
- Hai khổ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá lúc hoàng hôn .
- Bốn khổ tiếp: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển trong một đêm trăng đẹp.
- Khổ cuối : Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về trong ánh bình minh.
Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt nào ?
Bài thơ được triển khai theo trình tự như thế nào ? Căn cứ vào đó, em hãy tìm bố cục của bài thơ ? Nội dung chính của từng phần là gì ?
- Em có nhận xét gì về thời gian và không gian được miêu tả trong bài thơ ?
Thời gian: Theo nhịp tuần hoàn của vũ trụ từ lúc hoàng hôn đến buổi bình minh .
- Không gian: rộng lớn bao la và thơ mộng ( mặt trời, biển, trăng, sao, mây, gió ... )
Em hãy cho biết bài thơ được tác giả viết với những cảm hứng gì ?
- Cảm hứng thơ là sự thống nhất giữa hai nguồn cảm hứng : thiên nhiên vũ trụ và con người lao động trong cuộc sống mới.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!

Cảnh hoàng hôn trên biển được tác giả miêu tả trong những câu thơ nào?
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Hãy quan sát ảnh và nêu nhận xét của em về cảnh biển lúc này ?
Cảnh rực rỡ, huy hoàng, tráng lệ
Sự vận động của vũ trụ, biển cả đang dần khép lại, chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi
THIÊN NHIÊN
CON NGƯỜI
Con người bắt đầu ra khơi, bắt đầu một ngày lao động mới.
- Trong hai câu thơ trên, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào ? Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó ?
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Sai
Sai
Sai
Câu thơ “ Câu hát căng buồm cùng gió khơi” cho ta biết điều gì ?
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!

Câu hỏi thảo luận Thời gian: 1 phút
Nội dung câu hát của nh?ng ngư dân gợi cho ta biết được điều gì?
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Ca ngợi biển giầu có, với những loài cá quí .
Thể hiện ước mơ đánh bắt được nhiều hải sản
Tâm hồn chan chứa niềm vui, phấn khởi, sôi nổi
Niềm vui của những con người lao động có tư thế làm chủ thiên nhiên, đất nước, làm cuộc đời, làm chủ công việc mà họ suốt đời gắn bó
Bài tập 1 : Nội dung của 2 khổ thơ đầu là gì ?
III. Luyện tập - Củng cố
Bài tập 2: Những biện pháp nghệ thuật đã được tác giả sử dụng trong 2 khổ thơ đầu là gì ?


VI. Hu?ng d?n v? nh�:
1. Nắm những nét chính về tác giả và bài thơ.
2. Học thuộc khổ thơ 1, 2 v� nờu c?m nh?n v? hai kh? tho.
3. Tìm hiểu cảnh đánh cá trên biển và cảnh trở về.


Ti?u k?t: :
B�ng b�t ph�p ngh� thuỊt �ĩc ��o Huy CỊn �� gi�p ngu?i d?c c?m nh?n du?c v? d?p tr�ng l?, giău cê c�a bi�n c� v� t�m tr?ng n�o n?c ph?n kh?i c?a nh�ng con ng�íi y�u lao �ĩng trong cuĩc sỉng m�i.