Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

Đoàn thuyền đánh cá
I, Gi?i thi?u tác giả, tác phẩm
Huy Cận
1. Tác giả

Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ là
Cù Huy Cận, quê ở làng Ân Phú, huyện
Vụ Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Huy Cận nổi tiếng
trong phong trào Thơ mới với tập Lửa thiêng
(1940). Ông tham gia cách mạng từ trước
năm 1945 và sau Cách mạng tháng 8 từng
giữ nhiều trọng trách trong chính quyền
cách mạng, đồng thời là một trong những
nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt
Nam. Huy Cận đã được Nhà nước trao tặng
Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học
nghệ thuật năm 1996.
2. Tác phẩm
Giữa năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày
ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi thực tế này, hồn
thơ Huy Cận mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào trong
cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm
vui trước cuộc sống mới. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
được sáng tác trong thời gian ấy và được in trong tập thơ
Trời mỗi ngày lại sáng (1958).
Bài thơ được viết vào năm 1958, khi đất nước đã kết thúc thắng
lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, miền Bắc đã được
giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Không khí hào
Hứng, phấn chấn, tin tưởng bao trùm trong đời sống xã hội và ở
khắp nơi dấy lên phong trào phát triển sản xuất xây dựng đất
nước. Chuyến thâm nhập thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh vào
nửa cuối năm 1958 đã giúp nhà thơ Huy Cận thấy rõ và sống
trong không khí lao động ấy của nhân dân ta, góp phần quan
trọng mở ra một chặng đường mới trong thơ Huy Cận.
II, Phõn tớch tỏc ph?m
- Có thể chia bố cục bài thơ thành ba phần:
Hai khổ đầu: C?nh do�n thuy?n dỏnh cỏ ra khoi.
Bốn khổ tiếp: C?nh do�n thuy?n dỏnh cỏ trờn bi?n.
Khổ cuối: C?nh do�n thuy?n dỏnh cỏ tr? v?.
Có thể tìm hiểu bài thơ theo bố cục hoặc theo hệ thống hình ảnh
thiên nhiên, con người dọc cả bài thơ.
1. B? c?c

Với bố cục như trên, bài thơ Đoàn thuyền đánh cá đã
tạo ra một khung cảnh không gian và thời gian rất
đáng chú ý: không gian rộng lớn bao la với mặt trời,
biển, trăng, sao, mây, gió; thời gian là nhịp tuần hoàn
của vũ trụ từ lúc hoàng hôn đến bình minh, cũng là
thời gian của một chuyến ra biển rồi trở về của đoàn
thuyền đánh cá: mặt trời xuống biển, cả trời đất vào
đêm, trăng lên cao, đêm thở, sao lùa. rồi sao mờ,
mặt trời đội biển nhô lên trong một ngày mới. Điểm
nhịp thời gian cho công việc của đoàn thuyền đánh
cá là nhịp tuần hoàn của thiên nhiên,
vũ trụ.
1, C?nh do�n thuy?n dỏnh cỏ ra khoi
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
a, Cảnh biển vào đêm

Trong hình ảnh liên tưởng này, vũ trụ như một ngôi nhà lớn, với
đêm buông xuống là tấm cửa khổng lồ, những lượn sóng là then
cửa. Chi tiết Mặt trời xuống biển có thể gây ra sự thắc mắc của
người đọc vì bài thơ tả cảnh đoàn thuyền đánh cá ở vùng biển
miền Bắc, mà ở bờ biển nước ta, trừ vùng Tây Nam thường chỉ
thấy cảnh mặt trời mọc trên biển chứ không thể thấy cảnh mặt
trời lặn xuống biển. Thực ra hình ảnh mặt trời xuống biển là
được nhìn từ trên con thuyền đang ra biển hoặc từ một hòn đảo
vào lúc hoàng hôn, nhìn về phía tây, qua một khoảng biển thì
vẫn có thể thấy như là mặt trời xuống biển.