Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

KIỂM TRA BÀI CŨ

Nêu cảm nhận ngắn gọn của em về hình ảnh người lính lái xe qua : “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” ?.
Quan sát và nhận xét những bức ảnh sau:
Công nhân và nông dân hăng say làm việc vì họ được làm
chủ cuộc sống của mình, làm chủ sản phẩm mình làm ra.
Huy Cận
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:

Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
? Em hãy nêu vài nét về tác giả và tác phẩm
? Em hãy nêu vài nét về tác giả và tác phẩm
? Em hãy nêu vài nét về tác giả và tác phẩm
Huy Cận(1919-2005)

- Cù Huy Cận(1919-2005) quê làng Ân Phú huyện Dức Thọ tỉnh Hà Tĩnh. Ông học trung học ở Huế và công tác ở Hà Nội (làm thứ trưởng bộ văn hoá).
- Huy Cận được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I (1996).
- Sáng tác của ông chia làm 2 mảng:

* Sự nghiệp văn học :
A, Trước Cách mạng :
-Ông là nhà thơ nổi tiếng trong
phong trào Thơ Mới với hồn thơ
"ảo não" và nỗi "sầu vạn cổ".
-Tập thơ đầu tay "Lửa thiêng":
50 bài thơ có 49 chữ "buồn" và
33 chữ "sầu"
-Cảm hứng về vũ trụ: con người
cô đơn,nhỏ bé,lạc lõng

B, Sau Cách mạng tháng Tám :
-Ông là gương mặt tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại với sự khởi sắc của hồn thơ vui tươi,khoẻ khoắn,tin yêu.
-Huy Cận có những mùa thơ rực rỡ với niềm vui trước cuộc sống mới:Trời mỗi ngày lại sáng,đất nở hoa, bài thơ cuộc đời, ngôi nhà giữa nắng,hạt lại gieo,lời tâm nguyện cùng hai thế kỉ,ta về với biển...
Cảm hứng về vũ trụ: con người với tư thế làm chủ.

"Đoàn thuyền đánh cá" là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Huy Cận sau Cách mạng tháng Tám.
Bài thơ được viết trong dịp Huy Cận đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh năm 1958, in trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng" .
"Đoàn thuyền đánh cá của tôi được viết ra trong những tháng năm đất nước bắt đầu xây dựng CNXH.không khí lúc này thật vui.Tôi viết bài thơ tương đối nhanh,chỉ vài giờ của một buổi chiều trên vùng biển Hạ Long...Bài thơ của tôi là cuộc chạy đua giữa con người và thiên nhiên và con người đã chiến thắng. Tôi coi đây là khúc tráng ca, ca ngợi con người lao động với tinh thần làm chủ, với niềm vui."
(Huy Cận, "Cuộc đời và sáng tác thơ ca")
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả :
-Huy Cận (1919 - 2005)
- Nổi tiếng trong phong trào Thơ mới,
nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.
2.Tác phẩm:
- Sáng tác 1958, in trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”.
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng : cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta ,đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.

Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé.
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào,
Sao mờ,kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới.
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
I.Tìm hiểu chung:
Tác giả
Tác phẩm: Sgk
3. Thể loại: Thơ mới
4. Bố cục:
Cảnh đánh cá

Cảnh trở về
Cảnh ra khơi
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Ba phần
- Hai khổ đầu:
- Bốn khổ thơ tiếp:
- Khổ thơ cuối:
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
? Cho biết thể thơ và bố cục bài thơ?
I.Tìm hiểu chung:
Tác giả
Tác phẩm: Sgk
3. Thể loại: Thơ mới
4. Bố cục:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Ba phần
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
?Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?Từ đau mà ta có thể nhận ra cảm hứng đó?
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
Cảm hứng thiên nhiên, vũ trụ và lao
động xây dựng đất nước.
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
?Mở đầu bài thơ tác giả tả cảnh gì? Cảnh được miêu tả như thế nào? Tác giả đã s/d biện pháp NT gì để miêu tả? Tác dụng?
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột. Không gian rộng lớn, yên tĩnh
-> thuận lợi ra khơi.
=> Bức tranh rất hùng vĩ
? Theo em, cảnh biển vào đêm có gì đẹp?
Cảnh vừa rộng lớn, rực rỡ, vừa
đẹp lạ, vừa gần gũi : một sự liên
tưởng bằng phép nhân hóa so
sánh thú vị.
=>Vũ trụ như một ngôi nhà lớn,màn đêm là tấm cửa khổng lồ,những lượn sóng là then cửa.
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
?Cảm nhận của em về từ “lại”? về “Câu hát căng buồm"?
- S/d từ :“Lại”: Hoạt động thường xuyên, hàng ngày
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ thiên nhiên, đất nước
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
- S/d từ :“Lại”: Hoạt động thường xuyên, hàng ngày
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ thiên nhiên, đất nước
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Dờm ng�y d?t bi?n muụn lu?ng sỏng
D?n d?t lu?i ta, d�n cỏ oi !
? Nội dung câu hát thể hiện điều gì? Tác giả s/d biện pháp NT gì?
- Nội dung câu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá
Nhận xét nghệ thuật đối lập giữa thiên nhiên và con người?
Mặt trời xuống biển, vũ trụ vào đêm . Con người khởi đầu chuyến ra khơi của đoàn thuvền đánh cá.
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
- S/d từ :“Lại”: Hoạt động thường xuyên, hàng ngày
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ thiên nhiên, đất nước
- Nội dung câu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá
c, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
Hình ảnh con người lao động trước thiên nhiên như thế nào?
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
- Trăng ,gió,mây-> Hoà nhập với con người.
S/d h/a’ hoán dụ, nhân hoá,
phóng đại:
 Hình ảnh người lao động được đặt vào không gian rộng lớn của biển, trời, trăng, sao,vũ trụ tạo nên vẻ đẹp tráng lệ, phóng khoáng, để làm tăng thêm kích thước, tầm vóc và vị thế của con làm trước thiên nhiên, con người làm chủ thiên nhiên.
Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
- S/d từ :“Lại”: Hoạt động thường xuyên, hàng ngày
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ thiên nhiên, đất nước
- Nội dung câu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá
c, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
- Trăng ,gió,mây-> Hoà nhập với con người.
- S/d h/a’ hoán dụ, nhân hoá,phóng đại:
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
? Khổ tiếp theo tác giả miêu tả những gì? Gợi cho em cảm xúc gì?
- Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
- Cái đuôi em vẫy trăng vàng choé.
- Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Hình ảnh liệt kê, nhõn hoỏ
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình.
->Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo.
=>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có => biển là một kho hải sản phong phú.
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
-H/a’so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then Đêm sập cửa
- S/d 2 vần trắc: Lửa- cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
- S/d từ :“Lại”: Hoạt động thường xuyên, hàng ngày
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ thiên nhiên, đất nước
- Nội dung câu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá
c, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
- Trăng ,gió,mây-> Hoà nhập với con người.
- S/d h/a’ hoán dụ, nhân hoá,phóng đại:
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Hình ảnh liệt kê, nhõn hoỏ
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình.
->Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo.
=>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có
- Cảnh kéo cá:
? Cảnh kéo cá được miêu tả ntn?
Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Bi?n cho ta cỏ nhu lũng m?
Nuụi l?n d?i ta t? bu?i n�o.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
V?y b?c duụi v�ng loộ r?ng dụng,
Lu?i x?p bu?m lờn dún n?ng h?ng.
?em có cảm nhận gì về công việc lao động ?
- Bút pháp lãng mạn cùng những liên tưởng độc đáo
=> Biến công việc nặng nề thành niềm vui, lòng yêu đời chan chứa.
Bỳt phỏp tả thực " kéo xoăn tay": kéo lưới bằng tất cả sức lực, ni?m vui.
H/a` ?n d?: " V?y b?c, duụi v�ng."-> h/a` d?p v� lóng m?n.
- Công việc nặng nhọc của người đánh cá đã thành bài ca đầy niềm vui nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ TN, đất nước.
- Nội dungcâu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá.
c, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Hình ảnh liệt kê, nhõn hoỏ
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình.
->Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo.
=>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có
- Cảnh kéo cá:
Bỳt phỏp tả thực " kéo xoăn tay": kéo lưới bằng tất cả sức lực,ni?m vui.
H/a` ?n d?: " V?y b?c, duụi v�ng." ?h/a` d?p v� lóng m?n.
d. Cảnh đoàn thuyền trở về

Cảnh trở về được miêu tả bằng những chi tiết nào?
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.
-Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo hai cảnh đối xứng.
- Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương.
Biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ.
Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú, ni?m vui th?ng l?i
=>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người ph?n kh?i chạy đua cùng thời gian.
- Đoàn thuyền trở về trong khung cảnh một ngày mới bắt đầu, con người chạy đua với thời gian, tranh thủ thời gian để lao động và đã thu được thành quả to lớn.
Vẫn như câu hát ở phần mở bài nhưng ý thơ có gì khác?
H/a’ ẩn dụ: “câu hát
căng buồm” đc lặp lại.
? Tác giả sd biện pháp NT gì để miêu tả? Tác dụng?
Em cảm nhận gì về cảnh trở về ?
I.Tìm hiểu chung:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh thiên nhiên
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.Không gian rộng lớn, yên tĩnh-> thuận lợi ra khơi.=> Bức tranh rất hùng vĩ
b.Cảnh Thuyền ra khơi
H/a’ ẩn dụ: câu hát căng buồm
> Thơ mộng, lãng mạn, khẻo khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui của người
dân lđ được làm chủ TN, đất nước.
- Nội dungcâu hát:
->Sd h/s So sánh, nhân hoá: Thể hiện
sự giầu có của biển Đông và ước mơ
đánh được nhiều cá.
c, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Hình ảnh liệt kê, nhõn hoỏ
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình.
->Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo.
=>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có
- Cảnh kéo cá:
Bỳt phỏp tả thực " kéo xoăn tay": kéo lưới bằng tất cả sức lực,ni?m vui.
H/a` ?n d?: " V?y b?c, duụi v�ng." ?h/a` d?p v� lóng m?n.
d. Cảnh đoàn thuyền trở về
H/a’ẩn dụ:“câu hát căng buồm” đc lặp lại.
Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú, ni?m vui th?ng l?i.
- Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương.
=>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người ph?n kh?i chạy đua cùng tg.
I. Tìm hiểu chung:
II. Tìm hiểu văn bản
III.Tổng kết:
-Khái quát các biện pháp nghệ thuật trong bài? Thông qua đó tác giả muốn nói lên điều gì?
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
Bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá"
- Xây dựng hình ảnh lãng mạn bằng trí tưởng tượng phong phú
- Âm hưởng khoẻ khoắn, hào hùng, bay bổng
-S? d?ng khộo lộo cỏc bi?n phỏp tu t?.
Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
- Biển về đêm đẹp, rộng, gần gũi, ấm áp.
- Con người náo nức lạc quan, phấn khởi.
Cảnh đoàn thuyền dỏnh cỏ:
-Đoàn thuyền tung hoành làm chủ biển khơi.
- Người dân chài làm việc hăng hái, khoẻ khoắn, say sưa.
- Biển là một kho hải sản phong phú, đa dạng.
Cảnh đoàn thuyền trở về:
- Khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ.
- Con người chạy đua với thời gian.
-Thành quả của lao động, niềm vui của con người trong th?i kỡ m?i.
-Nhiều hình ảnh tráng lệ, thể hiện sự hài hoà giữa thiên nhiên và người lao động.
- Bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của tác giả trước đất nước và cuộc sống.
Ghi nhớ
V. Dặn dò:
-Học thuộc bài thơ
-Soạn bài tiếp theo
CHÀO CÁC EM VÀ THẦY CÔ
CHÀO CÁC EM VÀ THẦY CÔ