Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ thăm lớp 9A.
Kiểm tra bài cũ
- Đọc hai khổ thơ đầu của bài thơ: " Bài thơ về tiểu đội xe không kính"
Em hãy cho biết ai là tác giả của bài thơ? Quê hương của ông?
- Nội dung chính của hai khổ thơ em vừa đọc?
Bài 11- Tiết 51
Đoàn thuyền đánh cá
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
1. Đọc:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Hát rằng : cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé.
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.




Giọng đọc vui, phấn chấn, nhịp đọc vừa phải.ở những khổ thơ 2,3,7 cần đọc với giọng cao hơn một chút và giọng cũng nhanh hơn.
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
2. Chú thích:
a. Từ khó:
Cá bạc
Cá song
Cá đé
Cá chim
Cá nhụ
Cá thu
Lo�i cá cùng họ với cá thu, thân v� má có vẩy nhỏ, m�u trắng nhạt.
Lo�i cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.
Lo�i cá mình dẹt, vẩy lớn.
Còn gọi l� cá bẹ, cùng họ với cá chích nhưng lớn hơn.
Thân d�i, hơi dẹt.
Sống ở gần bờ, thân d�y v� d�i, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm m�u đen v� hồng
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
2. Chú thích:
b. Tác giả:
Nêu những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của nhà thơ Huy Cận?
- Huy Cận - tên khai sinh đầy đủ là Cù Huy Cận
- Sinh ngày: 03/05/1919 mất năm 2005
- Quê ở làng Ân Phú, huyện Vụ Quang, tỉnh Hà Tĩnh
- Ông là nhà thơ tiêu biểu của Việt Nam ở thế kỉ XX. Thơ ông thường có sự kết hợp tự nhiên, hài hòa giữa thiên nhiên vũ trụ với tình yêu quê hương, yêu cuộc sống.
Sự nghiệp sáng tác của ông được chia làm 2 giai đoạn:
+ Trước CM tháng 8 là nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới với tác phẩm nổi tiếng "Lửa thiêng", "Vũ trụ ca".
+ Sau CM tháng 8 là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca hiện đại và từng giữ nhiều trọng trách trong lĩnh vực văn hóa- xã hội ( thứ trưởng Bộ văn hóa, chủ tịch hội văn học Việt Nam, là đại biểu quốc hội khóa I, II và VII). Tác phẩm nổi tiếng là: " Trời mỗi ngày lại sáng"(1958)
-> Ông nhận được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật lần 1 (1996)

Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
2. Chú thích:
c. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác:
Bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá" được Huy Cận sáng tác vào thời điểm nào? ở đâu?
Bài thơ được sáng tác vào ngày 04/01/1958, tại vùng biển Hòn Gai - tỉnh Quảng Ninh và được in trong tập thơ: " Trời mỗi ngày lại sáng"
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
3. Thể loại:
Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Em hãy cho biết phương thức biểu đạt của bài thơ?
- Thể thơ tự do
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + miêu tả
- Cảm hứng bao trùm: Cả bài thơ là sự kết hợp hai nguồn cảm hứng của tác giả đó là:
+ Cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ
+ Cảm hứng về cuộc sống lao động và con người trong lao động sản xuất
Theo em cảm hứng bao trùm toàn bộ bài thơ là gì?
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
4. Bố cục:
Bài thơ được triển khai theo trình tự nào ?
Hoàng hôn
Đêm trăng
Bình minh
Bài thơ được bố cục theo hành trình một chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá.
Không gian nghệ thuật được tác giả xây dựng ứng với hoạt động nào của đoàn thuyền đánh cá?
Ra khơi
Đánh bắt cá
Trở về
Theo em, bài thơ được chia làm mấy phần? Nhan đề của từng phần?
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
I. Tiếp xúc văn bản:
4. Bố cục:
3 phần
- Hai khổ thơ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá
- Bốn khổ thơ tiếp: Cảnh đánh cá trên biển
- Khổ thơ cuối: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
So sánh, nhân hoá, ẩn dụ, liên tưởng
- Hoàng hôn trên biển đẹp rực rỡ.
- Vũ trụ như một ngôi nhà lớn và khổng lồ mà màn đêm là cánh cửa và những con sóng là then cài
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
Đoàn thuyền ra khơi vào thời điểm nào?
Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
Hãy hình dung và tả lại khung cảnh thiên nhiên trên biển qua lời thơ của Huy Cận?
Đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm biển về đêm. Cảnh biển vừa đẹp, vừa rộng lại vừa gần gũi, ấm áp với con người.
a. Cảnh biển về đêm.
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
II. Tìm hiểu văn bản:
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
- Cách dùng chính xác -> Khẳng định nhịp điệu lao động của dân chài đã ổn định, đi vào nề nếp trong hòa bình
- ẩn dụ, liên tưởng độc đáo
Con người ra khơi đánh cá trong tâm trạng náo nức với khí thế lạc quan phấn khởi điều đó trở thành sức mạnh cùng gió biển làm căng cánh buồm đẩy con thuyền phăng phăng rẽ sóng.
1. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
b. Tâm trạng người đi biển.
Em có thể thay thế từ " Đoàn thuyền`` bằng "con thuyền" hay "chiếc thuyền" được không? Vì sao?
Theo em, từ " lại" trong câu thơ có ý nghĩa gì ?
Em hiểu gì về ý thơ " Câu hát căng buồm cùng gió khơi" ?
Bài 11- Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
II. Tìm hiểu văn bản:
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
1. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
b. Tâm trạng người đi biển.
Em hãy đọc 4 câu thơ tiếp theo và cho biết hình thức nghệ thuât các câu thơ có gì đặc biệt?
Nội dung câu hát gửi gắm ước mơ gì của người dân đánh cá?
Dấu câu đặc biệt ( dấu chấm cảm)
Liệt kê, so sánh
Câu hát ca ngợi biển giàu có với những loài cá quý thể hiện ước mơ đánh bắt được nhiều hải sản. Qua đó gửi gắm niềm vui của những người lao động có tư thế làm chủ thiên nhiên, làm chủ đất nước, làm chủ cuộc đời.
ẩn dụ rất sáng tạo ( cá -> đoàn thoi -> dệt lưới)
Bài tập nhanh : Nội dung của 2 khổ thơ đầu là gì ?
C?NG C?
Cùng lắng nghe và cảm nhận
Củng cố
Bài 1- Đánh dấu ? v�o ô trống có nội dung phù hợp :

Sai
Sai
Sai
Nội dung các câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào?
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận của em sau khi học xong hai khổ thơ đầu của bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá" (8 đến 10 dòng)