Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

? Bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” đã tập trung khắc họa những phẩm chất cao đẹp nào của người chiến sĩ lái xe quân sự trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại? Đọc một số câu thơ tiêu biểu để minh họa.
Tư thế hiên ngang, ngạo nghễ giữa làn mưa bom bão đạn của kẻ thù:
“ Ung dung buồng lái ta ngồi
Nhìn đất nhìn trời, nhìn thẳng”
Tinh thần sôi nổi, trẻ trung, tinh nghịch, bất chấp mọi khó khăn gian khổ:
Không có kính, ừ thì có bụi,
Bụi phun tóc trắng như người già
Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha. (…)
Tình cảm đồng chí, đồng đội sâu sắc, bền chặt:
Những chiếc xe từ trong bom rơi
Ðã về đây họp thành tiểu đội
Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới
Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi.
Lòng yêu nước nồng nàn:
Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:
Chỉ cần trong xe có một trái tim.
Văn bản:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
I. Đọc - hiểu chung:
1. Tác giả:
Cù Huy Cận (1919 - 2005), quê làng Ân Phú, huyện
Vụ Quang, tỉnh Hà Tĩnh.
Trước cách mạng, Huy Cận là nhà thơ nổi tiếng của
phong trào thơ Mới với tập “Lửa thiêng” (1940); sau
cách mạng, ông là một trong những nhà thơ tiêu biểu
của thơ ca hiện đại Việt Nam.
- Ông được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí
Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
(SGK/141)
2. Tác phẩm:
Viết năm 1958, in trong tập “Trời mỗi ngày lại sáng”
Thơ thất ngôn trường thiên
- Bố cục 3 phần (2 khổ đầu – 4 khổ tiếp – khổ cuối)
3. Từ khó:
(SGK/141)
Văn bản:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
I. Đọc - hiểu chung:
1. Tác giả:
(SGK/141)
2. Tác phẩm:
3. Từ khó:
(SGK/141)
II. Đọc – hiểu văn bản:
Đọc
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
? Cảnh đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm nào ? Tác giả dùng BPNT gì ? Tác dụng ?
- BPNT so sánh liên tưởng , nhân hóa =>
vũ trụ, thiên nhiên như một ngôi nhà
? Các từ : « đoàn thuyền », « lại » có ý nghĩa gì ? Nội dung lời hát ở khổ thơ 2 gợi ước mơ gì của ngư dân ?
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
- Cảnh ra khơi tập thể đầy hào hứng,
sôi nổi, vui tươi “câu hát căng buồm”
Văn bản:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
I. Đọc - hiểu chung:
1. Tác giả:
(SGK/141)
2. Tác phẩm:
3. Từ khó:
(SGK/141)
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh lao động trên biển:
Biển bao dung, tươi đẹp, là nơi để khai thác xây dựng cuộc sống mới: “ Biển bằng, biển bạc”, “Biển cho ta cá như lòng mẹ, …”
- Cá được nhắc đến và miêu tả ở những dạng vẻ khác nhau: đoàn cá, loài cá; đuôi, vẩy, mắt => hình ảnh đẹp lộng lẫy, rực rỡ, huyền ảo được liên tưởng bay bổng.
Thuyền được miêu tả vừa thực, vừa ảo và hòa nhập với thiên nhiên, vũ trụ:
“Thuyền ta lái gió với buồm trăng/ …với biển bằng”
“ Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao”
Người đánh cá chủ động, tự tin, khỏe khắn, hăng say, vui tươi và khẩn trương trong lao động:
“Ra đậu dặm xa dò bụng biển/… lưới vây giăng”
“Ta hát bài ca gọi cá vào”
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng/ … cá nặng”
S9
Văn bản:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
I. Đọc - hiểu chung:
1. Tác giả:
(SGK/141)
2. Tác phẩm:
3. Từ khó:
(SGK/141)
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh lao động trên biển:
3. Cảnh trở về:
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
? Đoàn thuyền trở về trong thời gian nào ? Nêu ý nghĩa của các hình ảnh: « chạy đua cùng mặt trời », « Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi » ?
- Hình ảnh nhân hóa «chạy đua cùng mặt trời » => sự tranh thủ thời gian để lao động, để cống hiến
 - H.ảnh ẩn dụ “mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi » => tượng trưng thành quả rực rỡ của ngư dân. 
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Từ ngữ giản dị, xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc
đáo
- Giọng điệu khỏe khoắn, hào hùng, lạc quan, vui vẻ
? Hãy nêu những nét nghệ thuật đặc sắc (từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu) và nội dung chính (cảm xúc của tác giả trước thiên nhiên và con người lao động) của bài thơ?
2. Nội dung:
Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá đã khắc họa nhiều hình ảnh đẹp, tráng lệ, thể hiện
sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của
nhà thơ trước đất nước và cuộc sống mới.
(Ghi nhớ - SGK/142)
LUYỆN TẬP
Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về khổ thơ đầu của bài thơ.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!

Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.

Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.

Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá  nặng,
Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.

Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
S3
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
Học thuộc lòng bài thơ, nắm vững giá trị chủ yếu của bài thơ
Viết đoạn văn phân tích khổ thơ cuối của bài thơ
- Chuẩn bị bài “Bếp lửa”
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.

Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.

Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá  nặng,
Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
S4
Thảo luận nhóm:
(5 phút)
? Biển, cá, thuyền, người đánh cá được miêu tả ntn ?
? Em có cảm nhận gì về từng đối tượng được miêu tả đó ?