Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

TRƯỜNG: THCS BÌNH THẠNH
Giáo viên: Trần Thị Ngọc Hân








CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH LỚP 9A1
NĂM HỌC 2012 - 2013
Kiểm tra bài cũ :
Nêu những cảm nhận của em về hình ảnh người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn qua “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”?
Đọc thuộc lòng bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật
Đoàn thuyền ra khơi đánh cá
Những người lao động trên biển
1
2
( Huy Cận)
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
Thi Sĩ HUY CẬN
Sinh ngày 21 tháng 5 năm 1919
Tại làng Ân Phú, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh
Mất ngày 19 tháng 2 năm 2005
Tại Hà Nội
Tên thật là Cù Huy Cận (1919-2005) quê Hà Tĩnh là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới.
- Ông là bạn tâm giao của Xuân Diệu một nhà thơ nổi tiếng khác của Việt Nam
- Tháng 6 năm 2001, Huy Cận được bầu là Viện sĩ Viện hàn lâm Thơ thế giới.
Phong cách thơ Huy Cận :
Thơ Huy Cận vừa bám lấy cuộc đời vừa hướng tới những khoảng xa rộng, … vừa bay bổng lãng mạn vừa hiện thực đời thường.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
Thi Sĩ HUY CẬN
(1919 – 2005)
Tên thật là Cù Huy Cận (1919-2005) quê Hà Tĩnh là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới.
2. Văn bản:
a. Hoàn cảnh ra đời bài thơ.
- Giữa năm 1958, trong chuyến đi thực tế dài ngày ở Quảng Ninh, nhà thơ đã sáng tác bài thơ này.
- Bài thơ được in trong tập thơ: Trời mỗi ngày lại sáng.
b. Thể loại – phương thức biểu đạt.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
2. Văn bản:
a. Hoàn cảnh ra đời bài thơ.
- Giữa năm 1958, trong chuyến đi thực tế dài ngày ở Quảng Ninh, nhà thơ đã sáng tác bài thơ này.
- Bài thơ được in trong tập thơ: Trời mỗi ngày lại sáng.
b. Thể loại – phương thức biểu đạt.
- Thơ tự do.
- Miêu tả kết hợp biểu cảm.
c. Mạch cảm xúc trong bài thơ:
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
2. Văn bản:
a. Hoàn cảnh ra đời bài thơ.
b. Thể loại – phương thức biểu đạt.
- Thơ tự do.
- Miêu tả kết hợp biểu cảm.
c. Mạch cảm xúc trong bài thơ:
Theo trình tự thời gian đoàn thuyền của ngư dân ra khơi đánh cá và trở về. ( Hoàng hôn – Đêm trăng – Bình minh).
d. Bố cục:
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
2. Văn bản:
a. Hoàn cảnh ra đời bài thơ.
b. Thể loại – phương thức biểu đạt.
c. Mạch cảm xúc trong bài thơ:
Theo trình tự thời gian đoàn thuyền của ngư dân ra khơi đánh cá và trở về.
d. Bố cục:
- 3 phần:
+ Cảnh ra khơi: hai khổ thơ đầu.
+ Cảnh lao động trên biển: bốn khổ tiếp theo.
+ Cảnh đoàn thuyền trở về: khổ thơ còn lại.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
Giọng đọc: Nhịp nhàng, khẩn trương. Nhấn giọng những từ ngữ ca ngợi cảnh đẹp huy hoàng của biển, ca ngợi tinh thần lao động sôi nổi, hào hứng của những người đánh cá: hòn lửa, sập cửa, căng buồm, gõ thuyền, xoăn tay, loé rạng đông, đội biển, huy hoàng.

Đoàn thuyền đánh cá
Huy Cận
Mặt trời xuống biển như
Sóng đã cài then, đêm
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát cùng gió khơi.
hòn lửa
sập cửa
căng buồm
- Nhịp 4/3 với các dòng thơ:

Hát rằng: cá bạc Biển Đông lặng
đã có nhịp trăng cao
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng.
Gõ thuyền
- Nhịp 2/5 với các dòng thơ:
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi .
Đoàn thuyền đánh cá Huy C?n
Hình ảnh những chiếc tàu xếp hàng chuẩn bị ra khơi đánh cá
Đoàn thuyền ra khơi đánh cá vào lúc nào? Những câu thơ nào cho biết điều đó?
Đoàn thuyền đánh cá
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền ra khơi vào lúc hoàng hôn.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Thiên nhiên.
II. Đọc, hiểu văn bản
1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Liên tưởng, so sánh, nhân hoá
- Hoàng hôn trên biển đẹp rực rỡ.
- Vũ trụ như một ngôi nhà lớn, ngôi nhà vĩ đại ấy bước vào thời kỳ nghỉ ngơi.
* Thiên nhiên.
Đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm biển về đêm. Cảnh biển vừa đẹp, vừa rộng lại vừa gần gũi, ấm áp với con người.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Thiên nhiên
Bằng bút phát nghệ thuật so sánh, nhân hóa, tác giả tả khung cảnh hoàng hôn trên biển diễm lệ, hùng vĩ đầy sức sống.

Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Thiên nhiên
Bằng bút phát nghệ thuật so sánh, nhân hóa, tác giả tả khung cảnh hoàng hôn trên biển diễm lệ, hùng vĩ đầy sức sống.

Sự vận động của vũ trụ, biển cả đang dần khép lại, chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi
Mặc dù vËy cảnh lúc này vẫn hiện lên một cách rực rỡ , huy hoàng, tráng lệ
THIÊN NHIÊN
CON NGƯỜI
Con người bắt đầu ra khơi, bắt đầu một ngày lao động mới.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Thiên nhiên
Bằng bút phát nghệ thuật so sánh, nhân hóa, tác giả tả khung cảnh hoàng hôn trên biển diễm lệ, hùng vĩ đầy sức sống.

* Tâm trạng của người đi biển
II. Đọc - hiểu văn bản
1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Cảnh thiờn nhiờn.
* Tâm trạng của người đi biển
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
- Sự gắn kết ba sự vật hiện tượng( cánh buồm, gió khơi, câu hát)=> tạo ra một hình ảnh khoẻ, lạ mà thật.
- ểc tưởng tu?ng phong phú, bút pháp lãng mạn đưa ra một hình ảnh bất ngờ " Câu hát căng buồm"
Con người ra khơi trong tâm trạng náo nức, khí thế lạc quan phấn khởi và điều đó đã trở thành sức mạnh cùng gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
Đoàn thuyền đánh cá
Vẻ đẹp của những người lao động .
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
* Cảnh thiờn nhiờn
Bằng bút phát nghệ thuật so sánh, nhân hóa, tác giả tả khung cảnh hoàng hôn trên biển diễm lệ, hùng vĩ đầy sức sống.

* Tâm trạng của người đi biển
- Khí thế người ra khơi vui tươi lạc quan.
- Tác giả đã khắc họa một hình ảnh khỏe, lạ (mặt trời xuống biển) lúc hoàng hôn mà thật từ sự gắn kết ba sự vật và hiện tượng: cánh buồm, gió khơi và câu hát của người đánh cá.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển.
* Cảnh đoàn thuyền ra khơi
* Tâm trạng của người đi biển
- Khí thế người ra khơi vui tươi lạc quan.
- Tác giả đã khắc họa một hình ảnh khỏe, lạ (mặt trời xuống biển) lúc hoàng hôn mà thật từ sự gắn kết ba sự vật và hiện tượng: cánh buồm, gió khơi và câu hát của người đánh cá.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
* Hình ảnh đoàn thuyền
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng
Hình ảnh con thuyền đặt trong mối quan hệ với: gió, buồm trăng, mây cao, biển bằng
- Sử dụng thủ pháp phóng đại và những liên tưởng độc đáo
=> Không gian mênh mông nhưng con thuyền cũng lớn lao, kì vĩ.
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Hình ảnh đoàn thuyền tung hoành giữa biển trời mênh mông và làm chủ cả biển khơi.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
* Hình ảnh biển cả
- Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
- Cái đuôi em vẫy trăng vàng choé.
- Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Các hình ảnh liệt kê
Trí tưởng tượng phong phú
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình
Cá đẹp. rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo, bầy cá như những nàng tiên trong vũ hội.
Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có => biển là một kho hải sản phong phú.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Cá bạc
Cá song
Cá đé
Cá chim
Cá nhụ
Cá thu
Loài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.
Loài cá mình dẹt, vẩy lớn.
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá chích nhưng lớn hơn.
Thân dài, hơi dẹt.
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
- Thiên nhiên trên biển đẹp rực rỡ huyền ảo của cá, trăng, sao…
2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
* C?nh lao d?ng trờn bi?n
Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
- Bút pháp lãng mạn cùng những liên tưởng độc đáo, con ngu?i thiờn nhiờn hũa v�o nhau
=> Biến công việc nặng nề thành niềm vui, lòng yêu đời chan chứa.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
- Tả thực " kéo xoăn tay": kéo lưới bằng tất cả sức lực.
Những người dân chài làm việc với niềm hăng hái say sưa của những người dân làm chủ đất nước, họ lao động với tất cả sức lực trí tuệ, tình yêu biển, yêu nghề.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
- Bằng biện pháp miêu tả đặc sắc, độc đáo tác giả đã thành công trong việc miêu tả sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.

- Bút pháp lãng mạng thể hiện niềm tin yêu trước cuộc sống mới.
- Cảnh lao động với không khí hào hùng, sôi nổi, khẩn trương, hăng say.
- Thiên nhiên trên biển đẹp rực rỡ huyền ảo của cá, trăng, sao…
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
- Bằng biện pháp miêu tả đặc sắc, độc đáo tác giả đã thành công trong việc miêu tả sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.

- Bút pháp lãng mạng thể hiện niềm tin yêu trước cuộc sống mới.
- Cảnh lao động với không khí hào hùng, sôi nổi, khẩn trương, hăng say.
- Thiên nhiên trên biển đẹp rực rỡ huyền ảo của cá, trăng, sao…
3. Cảnh đoàn thuyền trở về
- Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, gợi liên tưởng.

Trình bày cảm nhận của em về khổ thơ cuối này. ( có thể so sánh với khổ đầu bài thơ; “ câu hát” được lặp lại mang ý nghĩa gì?)
THẢO LUẬN (3’).
3. Cảnh đoàn thuyền trở về
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.
Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo hai cảnh đối xứng.
Dòng thơ đầu được lặp lại với dòng thơ ở khổ đầu.
- Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương.
Biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ.

Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú

=>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người chạy đua cùng thời gian.
Đoàn thuyền trở về trong khung cảnh một ngày mới bắt đầu, con người chạy đua với thời gian, tranh thủ thời gian để lao động và đã thu được thành quả to lớn.
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
I. Tìm hiểu chung
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
3. Cảnh đoàn thuyền trở về
Con người đã chiến thắng thiên nhiên, làm chủ biển khơi đưa đoàn thuyền trở về trong ánh bình minh, Không khí tưng bừng phấn khởi, đạt được thắng lợi.

III. Ý nghĩa văn bản:
Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ngợi ca biển cả lớn lao, giàu đẹp, ngợi ca tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của những người lao động mới.
Qua bài thơ này, em cảm nhận được điều gì về thiên nhiên, biển cả và con người lao động nơi đây?
Em sẽ làm gì để gìn giữ được vẻ đẹp kì vĩ của thiên nhiên, biển cả?
III.Luyện tập
1. Câu thơ " Dàn đan thế trận lưới vây giăng" có ý nghiã gì?
A- Cuộc đánh cá là một cuộc du thuyền
B- Cuộc đánh cá bắt đầu diễn ra sôi nổi hào hứng
C- Cuộc đánh cá diễn ra như một trận đánh, lao động thực sự là chiến đấu.
D- Được đánh cá ngoài biển khơi là một thú vui
2. Nhà thơ dùng biện pháp tu từ gì để ca ngợi biển trong hai câu thơ sau?
" Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta từ thuở nào"
A- Nhân hoá và ẩn dụ C- Hoán dụ và so sánh
B- Nhân hoá và so sánh D- ẩn dụ và hoán dụ
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Nội dung các câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào ?

Sai
Sai
Sai
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Bài tập nhanh : Nội dung của 2 khổ thơ đầu là gì ?
Tiết 51, 52. §oµn thuyÒn ®¸nh c¸
Huy CËn
Trau dồi vốn từ
Đoàn thuyền đánh cá
Hướng dẫn về nhà
- Về nhà học nội dung bài học và hoàn thành các bài tập còn lại trong SGK.
- Chuẩn bị bài mới: T?ng k?t t? v?ng: t? tu?ng hỡnh.