Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

Chào mừng các thầy cô giáo
về dự buổi hội giảng hôm nay
Ngữ văn Tiết 51
Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
Ngữ văn Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
I. Đọc, hiểu chú thích
1, Tác giả
-Trước Cách mạng tháng 8 là thi sĩ xuất sắc của phong trào thơ mới
- Sau Cách mạng tháng 8 giữ nhiều trọng trách trong chính quyền Cách mạng đồng thời là một nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam.
2, Tác phẩm:
Bài thơ được viết giữa năm 1958
3, Giải nghĩa từ
4, Bố cục
- Hai khổ thơ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển.
Bốn khổ thơ tiếp theo: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
Khổ thơ cuối: Cảnh đoàn thuyền trở về.
Ngữ văn Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
I. Đọc, hiểu chú thích
II. Đọc, hiểu văn bản
1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển.
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Liên tưởng, so sánh, nhân hoá
-Hoàng hôn trên biển đẹp rực rỡ.
-Vũ trụ như một ngôi nhà lớn, ngôi nhà vĩ đại ấy bước vào thời kỳ nghỉ ngơi.
* Cảnh đoàn thuyền ra khơi
Đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm biển về đêm. Cảnh biển vừa đẹp, vừa rộng lại vừa gần gũi, ấm áp với con người.
Ngữ văn Tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá
I. Đọc, hiểu chú thích
II. Đọc, hiểu văn bản
1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển.
* Cảnh đoàn thuyền ra khơi
* Tâm trạng của người đi biển
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
- Sự gắn kết ba sự vật hiện tượng( cánh buồm, gió khơi, câu hát)=> tạo ra một hình ảnh khoẻ, lạ mà thật.
- óc tưởng tu? ng phong phú, bút pháp lãng mạn đưa ra một hình ảnh bất ngờ " Câu hát căng buồm"
Con người ra khơi trong tâm trạng náo nức, khí thế lạc quan phấn khởi và điều đó đã trở thành sức mạnh cùng gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi.
Chào mừng các thầy cô giáo
về dự buổi hội giảng hôm nay
Ngữ văn Tiết 52
Đoàn thuyền đánh cá
( Huy Cận)
*Kiểm tra bài cũ:
Nêu sơ lược tác giả-tác phẩm “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận?
Phân tích cảnh đoàn thuyền ra khơi?
Ngữ văn Tiết 52: Đoàn thuyền đánh cá
I. Gi?i thi?u chung:
II. Đọc-hiểu văn bản
III.Phõn tớch
1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển.
2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
a.Hình ảnh đoàn thuyền
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng

-Đoàn thuyền đánh cá được miêu tả như thế nào?
Thuyền có lái, có buồm nhưng gió làm lái, trăng làm buồm vì thế mà thuyền bay lên như hút giữa mây cao, xuống biển bằng.
-Em nhận xét gì về cách sử dụng nghệ thuật?
?Nghệ thuật liên tưởng, phóng đại cho thấy không gian mênh mông nhưng con thuyền cũng lớn lao, kì vĩ.
-Hình ảnh con người đánh cá được khắc họa qua câu thơ nào?
"Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đang thế trận lưới vây giăng"
-Trong 2 câu thơ này tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì làm nổi bật nội dung?
?Tác giả sử dụng biện pháp nhân hóa, biến con thuyền biết: "đậu", "dò" biển cả với một kỹ thuật đánh cá như một thế trận trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
-Vậy qua việc phân tích trên em hãy rút ra nghệ thuật nội dung chính của 4 câu thơ trên?

2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
* Hình ảnh đoàn thuyền
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng
Hình ảnh con thuyền đặt trong mối quan hệ với: gió, buồm trăng, mây cao, biển bằng
- Sử dụng thủ pháp nhõn hoựa, phóng đại và những liên tưởng độc đáo
=> Không gian mênh mông nhưng con thuyền cũng lớn lao, kì vĩ.
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Tác giả sử dụng thủ pháp phóng đại, liên tưởng, nhân hóa, làm nổi bật hình ảnh đoàn thuyền tung hoành giữa biển trời mênh mông và làm chủ biển khơi.
2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
b .Hình ảnh người dân chài với công việc đánh cá trên biển
- Nhửừng ngửụứi daõn chaứi ủaừ laứm nhửừng coõng vieọc gỡ?
Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
- Bút pháp lãng mạn cùng những liên tưởng độc đáo, haựt goùi caự vaứo goừ thuye�n ủuoồi caự vaứo lửụựi theo nhũp traờng sao.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
- Tả thực " kéo xoăn tay": kéo lưới bằng tất cả sức lực tửứ luực sao mụứ, traờng taứn cuừng laứ luực keựo lửụựi kũp trụứi saựng..
-Ngửụứi daõn chaứi ủaừ suy nghú ve� bieồn nhử theỏ naứo?
"Bieồn cho ta caự nhử loứng meù
Nuoõi lụựn ủụứi ta tửù buoồi naứo"

Cách sử dụng bút pháp lãng mạn, liên tưởng độc đáo, nhân hóa, so sánh, cách tả thực cho ta thấy nh�ng ng��i d�n ch�i l�m viƯc víi niỊm h�ng h�i say s�a víi t�t c� s�c l�c tr� tuƯ, t�nh y�u biĨn, y�u nghỊ.
-Hai câu thơ này tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì làm nổi bật nội dung?
?Nghệ thuật nhân hóa ,so sánh thể hiện tình yêu biển như người mẹ hiền nuôi con..
-Vậy từ những nghệ thuật trên tác giả muốn nói lên điều gì?
2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
c.Hình ảnh biển cả:
-Caự ủửụùc taực giaỷ nhaộc ủeỏn nhử theỏ naứo?
- Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
- Cái đuôi em vẫy trăng vàng choé.
- Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Các hình ảnh liệt kê
Trí tưởng tượng phong phú
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình
Cá đẹp. rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo, bầy cá như những nàng tiên trong vũ hội.
Bằng các hình ảnh liệt kê, tưởng tượng phong phú.Tác giả ca ngợi biĨn c� thanh b�nh, gi�u c�, cá được nhắc đến cới nhiều vẻ đẹp khác nhau..? BiĨn l� m�t kho h�i s�n phong phĩ.
3. Cảnh đoàn thuyền trở về
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.
-Em có nhận xét gì về lời thơ ở khổ thơ d?u và khổ thơ cuối?
"Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời"
"Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cung gió khơi"
-Sự la�p lại đó có tác dụng gì?
Mặt trời xuống >< Mặt trời mọc
Thuyền ra khơi >< Thuyền trở về
Câu hát căng buồm cùng gió khơi=>Sự la�p lại trong bài hát gọi là điệp khúc, tạo khúc ca lao động đầy hứng thú
-Nhận xét cách sử dụng nghệ thuật của đoạn thơ (nhịp vần)
Nhịp thơ 2/2/3 vần trắc xen lẫn vần bằng, sử dụng vần liền:khoi , trời, mới,phơi- L?i tho d�ng d?c, di?u tho nhu kh�c h�t say m�, h�o h?ng.
Cách nói nhân hóa, khoa trương: thuyền chạy đua, mặt trời đội biển.
Cách nói hoán dụ : mắt cá huy hoàng..
?Tạo sự vang xa bay bổng, làm cho cảnh tượng thiên nhiên kì vĩ, đoàn thuyền trở về trong một khung cảnh ngày mới bắt đầu, con người chạy đua cùng thời gian, tranh thủ thời gian để lao động và thu được thành quả lớn..
Tạo 2 cảnh đối xứng biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ ,s? h�i hịa gi?a con ngu?i lao d?ng v� thi�nnhi�n .
3. Cảnh đoàn thuyền trở về
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.
Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo hai cảnh đối xứng.
Dòng thơ đầu được lặp lại với dòng thơ ở khổ đầu.
- Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương.
Biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ.
Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú
=>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người chạy đua cùng thời gian.
Caựch sửỷ duùng va�n traộc xen laón va�n baống, va�n lie�n, caựch noựi nhaõn hoựa, khoa trửụng.Taùo sửù vang xa bay boồng laứm cho caỷnh thieõn nhieõn kỡ vú ủoaứn thuye�n trụỷ ve� trong khung caỷnh moọt ngaứy mụựi baột ủa�u, con ngửụứi chaùy ủua cuứng thụứi gian, tranh thuỷ thụứi gian ủeồ lao ủoọng vaứ thu ủửụùc thaứnh quaỷ to lụựn
*GDMT: Học sinh thảo luận bàn (2 phút)
Để giữ gìn biển sạch, đẹp em phải làm gì?
-Không vứt rác, bao bì ni lông, lon, chai, sút rửa những lọ bình có hóa chất, không làm đổ xăng dầu xuống biển.Làm các sinh vật nuốt phải bị chết làm ô nhiễm môi trường.

IV.Tổng kết:
?Toàn bài thơ tác giả đã sử dụng những nghệ thuật chính nào?
1.Nghệ thuật:
-Xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú, với các biện pháp so sánh, nhân hóa.
-Âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng.
?Từ những nghệ thuật đó làm nổi bật nội dung bài học như thế nào?
2.Nội dung:
-Khắc họa hình ảnh đẹp, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.
-Bộc lộ niềm vui, tự hào của tác giả về quê hương, đất nước.
Bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá"
- Con người náo nức lạc quan, phấn khởi.
- Biển về đêm đẹp, rộng, gần gũi, ấm áp.
Cảnh đoàn thuyền ra khơi
- Biển là một kho hải sản phong phú, đa dạng.
Cảnh lao động của đoàn thuyền trên biển
-Đoàn thuyền tung hoành làm chủ biển khơi.
- Người dân chài làm việc hăng hái, khoẻ khoắn, say sưa.
Cảnh đoàn thuyền trở về
- Khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ.
- Con người chạy đua với thời gian.
-Thành quả của lao động, niềm vui của con người.
Nghệ thuật:
-Xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú, với các biện pháp so sánh, nhân hóa.
-Âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng.
Nội dung:
-Khắc họa hình ảnh đẹp, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người.
-Bộc lộ niềm vui, tự hào của tác giả về quê hương, đất nước.
V.Luyện tập
1, Câu thơ " Dàn đan thế trận lưới vây giăng" có ý nghiã gì?
A- Cuộc đánh cá là một cuộc du thuyền
B- Cuộc đánh cá bắt đầu diễn ra sôi nổi hào hứng
C- Cuộc đánh cá diễn ra như một trận đánh, lao động thực sự là chiến đấu.
D- Được đánh cá ngoài biển khơi là một thú vui
2, Nhà thơ dùng biện pháp tu từ gì để ca ngợi biển trong hai câu thơ sau?
" Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta từ thuở nào"
A- Nhân hoá và ẩn dụ C- Hoán dụ và so sánh
B- Nhân hoá và so sánh D- ẩn dụ và hoán dụ
3, Phân tích khổ đầu hoặc khổ cuối bài thơ.
4; Đọc thuộc lòng khổ thơ 3,4,5?
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc lòng bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá"
Phân tích cảnh thiên nhiên và cảnh lao động của người dân chài trên biển.
Soạn bài " Bếp lửa" của Bằng Việt.
CHÚC QUÝ THẦY CÔ MẠNH KHỎE