Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

TIẾT 51: Đoàn Thuyền Đánh Cá
(Huy Cận)
Tiết 51: Đoàn Thuyền Đánh cá
(Huy cận)
Tìm Hiểu Chung
1.Tác giả:
Huy Cận (1919- 2005)
Tên khai sinh là Cù Huy Cận
Quê: Âu Phú- Vũ Quang (Đức Thọ) – Hà Tĩnh
Xuất thân trong một gia đình nhà Nho
Là nhà thơ lớn trong phong trào thơ mới, từng sáng tác nhiều tác phẩm ở giai đoạn trước Cách Mạng tháng 8
Được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996
Các tác phẩm tiêu biểu là: Lửa Thiêng (1940), Trời mỗi ngày lại sáng (1958), Đất nở hoa (1960), Hai bàn tay em (1967), Bài ca cuộc đời (1963), …
Tiết 51: Đoàn Thuyền Đánh Cá
(Huy Cận)
Tìm hiểu chung
Tác giả:
Tác phẩm:
Bài thơ ra đời năm 1958 trong một chuyến đi thực tế ở Quảng Ninh
Được in trong tập “ Trời mỗi ngày lại sáng ”
Các bạn hãy nêu đại ý, bố cục của bài thơ?
Đọc - Tìm hiểu chi tiết
Đọc:
Đại ý: Bài thơ miêu tả một chuyến ra khơi đánh cá của người dân chài ở vùng biển Quảng Ninh trong âm hưởng tiếng hát lạc quan của người lao động
Bố Cục: 3 phần
Phần 1: 2 khổ thơ đầu (cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng người dân chài)
Phần 2: 4 khổ thơ tiếp theo (cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển)
Phần 3: Còn lại (cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về)
Thể loại: viết theo thể tự do (7 chữ)
4- Phân tích:

Cảnh đoàn thuyền ra khơi

Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Đoàn thuyền ra khơi trong khung cảnh thiên nhiên như thế nào?

* “ Mặt trời xuống biển như hòn lửa”

Thời gian: vào lúc hoàng hôn Thiên nhiên trong trạng thái nghỉ ngơi
* “Sóng đã cài then, đêm sập cửa”

Biện pháp nhân hóa: vũ trụ như một ngôi nhà lớn giống như những then cửa đóng sập lại cửa đêm đen. Sự chuyển giao giữa ngày và đêm thật huyền diệu.

Biện pháp so sánh, nhân hóa làm nổi bật lên bức tranh thiên nhiên kì vĩ, một trời như khối lửa khổng lồ đang từ từ xuống lòng biển

*Con người đối lập với thiên nhiên vũ trụ, trong khi thiên nhiên đang nghỉ ngơi thì con người bắt đầu cho buổi đánh bắt mới
Các bạn có nhận xét gì về khí thế của người dân chài khi ra khơi? Từ “lại” diễn tả điều gì?
Trong đoạn thơ hình ảnh nào khiến bạn thích nhất? Vì sao?
* Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Từ “lại” để nói về hoạt động lặp lại của đoàn thuyền, những người dân chài đang cất cao câu hát với khí thế hào hùng, lạc quan mạnh mẽ yêu lao động.
Câu hát thể hiện sự phấn chấn của người lao dộng như một sức mạnh vật chất để cùng ngọn gió giúp con thuyền lướt nhanh ra khơi xa.
câu hát căng buồm
cá bạc - biển Đông lặng
cá thu biển Đông - đoàn thoi
đêm ngày dệt biển - muôn luồng sáng
đến dệt lưới ta - đoàn cá ơi
 Tạo lên một bức tranh sơn mài trên biển về các loài cá. Câu hát ấy là câu hát gọi cá nhưng cũng là câu hát để thể hiện ước mơ của người lao động muốn đánh bắt nhiều hải sản phục vụ quê hương.
b.Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển


Hình ảnh con thuyền
thuyền ta lái gió với buồm trăng
lướt giữa mây cao với biển bằng
ra đậu dặm xa dò bụng biển
dàn đan thế trận lưới vây giăng
Bức tranh lao động trên biển được vẽ lên với những nét vẽ khỏe khoắn. Con thuyền lấy gió làm bánh lái, lấy trăng làm cánh buồm vươn khơi trên những đầu sóng ngọn gió.
Đoàn thuyền đang dò tìm các luồng cá ở dặm xa, đang tạo ra các thế trận bủa vây giữa khung cảnh thiên nhiên biển đêm khoáng đạt, lóng lánh vẻ đẹp lãng mạn, kì ảo.
Con thuyền trở thành hình ảnh kì vĩ khổng lồ trong vũ trụ bao la,
các loài cá
cá nhụ cá chim cùng cá đé
cá song lấp lánh đuốc đen hồng
cái đuôi em vẫy trăng vàng chóe
đêm thở: sao lùa nước Hạ Long
Sử dụng biện pháp liệt kê, nhân hóa để miêu tả vẻ đẹp và sự giàu có của các loài cá dưới biển, lấp lánh sắc màu như một bức tranh sơn mài trong bể cá khổng lồ.
Cái đuôi cá được gọi một cách tình tứ là em, ánh trăng vàng chóe lên lấp lánh cùng làn nước bắn vọt lên thể hiện sự lung linh huyền ảo với nhứng liên tưởng
Bằng những liên tưởng, tưởng tượng bay bổng từ quan sát hiện thực đến kì ảo làm tăng vẻ đẹp vốn có trong thiên nhiên
Các loài cá đã làm lên sự sôi động của biển cả đồng thời ánh sáng cũng tan im trong lòng biển, bóng sao lùa nước Hạ Long làm nên tiếng thở của đêm yên.
Ta hát bài ca gọi gió vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào
Bút pháp lãng mạn với những liên tưởng độc đáo đã biến công việc nặng nhọc thành niềm vui lòng yêu đời chan chứa.
Biện pháp tu từ so sánh cùng với chất lãng mạn bay bổng, người dân chài đã cất lên tiếng hát lạc quan với niềm tự hào, yêu nghề yêu lao động mang ơn biển đã nuôi sống con người.
“ Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Vảy bạc đuôi vàng lóe rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng”
Chi tiết tả thực “kéo xoăn tay” để thấy rõ được tinh thần của người dân chài, họ kéo lưới bằng tất cả sức lực.
Câu thơ có màu sắc rực rỡ, bất ngờ nhất là ánh sáng “lóe rạng đông” từ đuôi những con cá làm công việc nặng nhọc đó thi vị, đầy niềm vui bội thu những mẻ cá lớn.
Nhìn bức tranh, các bạn hãy nêu rõ thời gian đoàn thuyền trở về?
C- cảnh đoàn thuyền trở về

Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo ra sự đối lập về hình ảnh mặt trời, đoàn thuyền và tiếng hát.
Dòng thơ ở khổ đầu được lặp lại với dòng thơ ở khổ cuối (câu hát căng buồm cùng gió khơi) để thể hiện tiếng hát xuất hiện khắp bài thơ tạo ra một tinh thần đầy hồ hởi, hứng thú, lạc quan và yêu lao động.
Sử dụng cách nói khoa trương , nhân hóa, ẩn dụ, phóng đại để cho thấy rõ được cảnh tượng thiên nhiên kì vĩ, con người chạy đua với thời gian
Con thuyền trở về trong khung cảnh một ngày mới bắt đầu, con người chạy đư với thời gian, tranh thủ thời gian đẻ lao động và đạt được nhiều thành quả to lớn.
“ Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.”
Tổng kết
Nghệ thuật:
Xây dựng hình ảnh lãng mạn bằng sự liên tưởng phong phú
Âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng, giàu nhịp điệu
Nhịp thơ nhịp nhàng, sử dụng các biện pháp tu yuwf phong phú
Nội dung:
Ca ngợi sự giàu có, phong phú, đa dạng của biển cả
Ca ngợi tinh thần khỏe khoắn, khí thế lạc quan, hứng khởi, yêu nghề của người dân chài
Thể hiện sự hài hòa giữa con người lao động và thiên nhiên
Thể hiện nềm vui, niềm tự hào của tác giả trước đất nước và cuộc sống.


Bài tập về nhà
Học thuộc bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” của tác giả Huy Cận.

Phân tích cảnh thiên nhiên và cảnh người dân chài lao động.

Soạn bài “Bếp Lửa” của Bằng Việt
.
The end
Kính chào thầy cô và các bạn học sinh