Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 9
KIỂM TRA BÀI CŨ

1. Đọc thuộc lòng một đoạn bài “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” ?.
2. Hình ảnh xuyên suốt bài thơ là hình
ảnh nào?
? Thông qua đó tác giả muốn làm nổi
bật hình ảnh gì?
Quan sát và nhận xét những bức ảnh sau:
Công nhân và nông dân hăng say làm việc vì họ được làm
chủ cuộc sống của mình, làm chủ sản phẩm mình làm ra.
Huy Cận
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:

Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận-
Em hãy nêu vài nét về tác giả và tác phẩm?
Huy Cận(1919-2005)

-Cù Huy Cận(1919–2005)
quê: Đức Thọ- Hà Tĩnh.
Ông từng làm thứ trưởng bộ văn hoá.





-Huy Cận được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật đợt I (1996).

- Ông nổi tiếng trong phong trào Thơ mới, là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam
* Sự nghiệp văn học :
A. Trước Cách mạng :
-Ông là nhà thơ nổi tiếng trong
phong trào Thơ Mới với hồn thơ
"ảo não" và nỗi "sầu vạn cổ".
-Tập thơ đầu tay "Lửa thiêng":
50 bài thơ có 49 chữ "buồn" và
33 chữ "sầu"
-Cảm hứng về vũ trụ: con người
cô đơn,nhỏ bé,lạc lõng

B. Sau Cách mạng tháng Tám :
-Ông là gương mặt tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại với sự khởi sắc của hồn thơ vui tươi,khoẻ khoắn,tin yêu.
-Huy Cận có những mùa thơ rực rỡ với niềm vui trước cuộc sống mới:Trời mỗi ngày lại sáng,đất nở hoa, bài thơ cuộc đời, ngôi nhà giữa nắng, ta về với biển...
- Cảm hứng về vũ trụ: con người với tư thế làm chủ.

Sáng tác của ông chia làm 2 mảng:
"Đoàn thuyền đánh cá" là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Huy Cận sau Cách mạng tháng Tám.
Bài thơ được viết trong dịp Huy Cận đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh năm 1958, in trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng" .
"Đoàn thuyền đánh cá của tôi được viết ra trong những tháng năm đất nước bắt đầu xây dựng CNXH.không khí lúc này thật vui.Tôi viết bài thơ tương đối nhanh,chỉ vài giờ của một buổi chiều trên vùng biển Hạ Long...Bài thơ của tôi là cuộc chạy đua giữa con người và thiên nhiên và con người đã chiến thắng. Tôi coi đây là khúc tráng ca, ca ngợi con người lao động với tinh thần làm chủ, với niềm vui."
(Huy Cận, "Cuộc đời và sáng tác thơ ca")
Mặt trời xuống biển như hòn lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng : cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta ,đoàn cá ơi!
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.

Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé.
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào,
Sao mờ,kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới.
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
I.Tìm hiểu chung:
Tác giả
Tác phẩm:
3. Thể loại: Thơ tự do- thất ngôn trường thiên
4. Bố cục:
Cảnh đoàn thuyền đánh cá
Cảnh đoàn thuyền trở về
Cảnh đoàn thuyền ra khơi
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Ba phần
- Hai khổ đầu:
- Bốn khổ thơ tiếp:
- Khổ thơ cuối:
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
? Cho biết thể thơ và bố cục bài thơ?
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
?Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì?Từ đâu mà ta có thể nhận ra cảm hứng đó?
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
Cảm hứng thiên nhiên, vũ trụ và lao động xây dựng đất nước.
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao
động:
a. Cảnh đoàn thuyền ra khơi
?Mở đầu bài thơ tác giả tả cảnh gì? Cảnh được miêu tả như thế nào? Tác giả đã s/d biện pháp NT gì để miêu tả? Tác dụng?
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
-Hình ảnh so sánh: Mặt trời-như hòn Iửa hình ảnh đẹp lạ
-Nhân hóa, hoán dụ: Sóng cài then, đêm sập cửa
- Sử dụng 2 vần trắc: Lửa- cửa
*. Thiên nhiên:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ:
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
=>Thời gian trôi nhanh, đột ngột.
Không gian rộng lớn, yên tĩnh
-> thuận lợi ra khơi.
Bức tranh hoàng hôn trên
biển rất hùng vĩ.
? Theo em, cảnh biển vào đêm có gì đẹp?
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh đoàn thuyền ra khơi
* Con người:
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
?Em có cảm nhận gì về từ “lại”?nó có hàm ý gì?
- Sử dụng từ :“lại”: ->hoạt động thường xuyên, hàng ngày.
Hình ảnh ẩn dụ: câu hát căng buồm…
> Thơ mộng, lãng mạn, khỏe
khoắn.
Câu hát chứa chan niềm vui
của người dân lđ được làm
chủ thiên nhiên, đất nước
?Em hiểu hình ảnh “ Câu hát căng buồm” như thế nào? Tác giả s/d biện pháp NT gì? tác dụng?
Nhận xét nghệ thuật đối lập giữa thiên nhiên và con người?
Mặt trời xuống biển, vũ trụ vào đêm . Con người khởi đầu chuyến ra khơi của đoàn thuvền đánh cá.
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận

Hát rằng: cá bạc biển dông lặng,
Cá thu biển dông như đoàn thoi
Dờm ng�y d?t bi?n muụn lu?ng sỏng
D?n d?t lu?i ta, d�n cỏ oi !
- Nội dung câu hát:
-Sử dụng hình ảnh so sánh, nhân hoá:
->Thể hiện sự giàu có của biển
Đông và ước mơ đánh được
nhiều cá.
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
Tiết 51+52: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ- Huy Cận
II. Tìm hiểu văn bản
2. Bức tranh về thiên nhiên và lao động:
a. Cảnh đoàn thuyên ra khơi
*. Con người:
->Sử dụng hình ảnh so sánh, nhân hoá: Thể hiện sự giàu có của biển Đông và ước mơ đánh được nhiều cá
b, Cảnh đoàn thuyền đánh cá
Hình ảnh con người lao động trước thiên nhiên như thế nào?
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
- Trăng ,gió,mây -> Hoà nhập với con người.
Sử dụng hình ảnh hoán dụ, nhân hoá,phóng đại:
 Hình ảnh người lao động được đặt vào không gian rộng lớn của biển, trời, trăng, sao,vũ trụ tạo nên vẻ đẹp tráng lệ, phóng khoáng, để làm tăng thêm kích thước, tầm vóc và vị thế của con làm trước thiên nhiên, con người làm chủ thiên nhiên.
Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
>Thể hiện sự hòa nhập của
những con người làm chủ
thiên nhiên.
? Khổ tiếp theo tác giả miêu tả những gì? Gợi cho em cảm xúc gì?
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
- Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
- Cái đuôi em vẫy trăng vàng choé.
- Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
Bi?n phỏp liệt kê, nhõn hoỏ
Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình.
-> Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo.
=>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có => biển là một kho hải sản phong phú.
Cá bạc
Cá thu
Cá nhụ
Cá chim
Cá song
Cá đé
?Ngày nay môi trường biển của chúng ta ra sao? Việc khai thác và đánh bắt nguồn tài nguyên cá ở các ao, hồ sơng su?i như thế nào? Em cần làm gì để bảo vệ môi trường ấy?
=> Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi.
Hình ảnh liệt kê, nhân hóa
NT phối sắc đặc biệt, tài tình.
->Cá đẹp, rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo. =>Ca ngợi biển cả thanh bình, giàu có
- Cảnh kéo cá:
? Cảnh kéo cá được miêu tả ntn ?
Ta hát bài ca gọi cá vào
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Bi?n cho ta cỏ nhu lũng m?
Nuụi l?n d?i ta t? bu?i n�o.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
V?y b?c duụi v�ng loộ r?ng dụng,
Lu?i x?p bu?m lờn dún n?ng h?ng.
?em có cảm nhận gì về công việc lao động ?
- Bút pháp lãng mạn cùng những liên tưởng độc đáo
=> Biến công việc nặng nề thành niềm vui, lòng yêu đời chan chứa.
Bút pháp t¶ thùc “ kÐo xo¨n tay”: kÐo l­íi b»ng tÊt c¶ søc lùc, niềm vui.
H/a’ ẩn dụ: “ Vẩy bạc, đuôi vàng…”-> h/a’ đẹp và lãng mạn.
- Công việc nặng nhọc của người đánh cá đã thành bài ca đầy niềm vui nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi.
-Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo hai cảnh đối xứng.
- Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương.
Biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ.
Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú, ni?m vui th?ng l?i.
=>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người ph?n kh?i chạy đua cùng thời gian.
- Đoàn thuyền trở về trong khung cảnh một ngày mới bắt đầu, con người chạy đua với thời gian, tranh thủ thời gian để lao động và đã thu được thành quả to lớn.
Vẫn như câu hát ở phần mở bài nhưng ý thơ có gì khác?
H/a’ ẩn dụ: “câu hát
căng buồm” đc lặp lại.
? Tác giả sd biện pháp NT gì để miêu tả? Tác dụng?
Em cảm nhận gì về cảnh trở về ?
Cảnh trở về được miêu tả bằng những chi tiết nào?
?Khái quát các biện pháp nghệ thuật trong bài? Thông qua đó tác giả muốn nói lên điều gì?
Bài thơ " Đoàn thuyền đánh cá"
- Xây dựng hình ảnh lãng mạn bằng trí tưởng tượng phong phú
- Âm hưởng khoẻ khoắn, hào hùng, bay bổng
-S? d?ng khộo lộo cỏc bi?n phỏp tu t?.
Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
- Biển về đêm đẹp, rộng, gần gũi, ấm áp.
- Con người náo nức lạc quan, phấn khởi.
Cảnh đoàn thuyền dỏnh cỏ:
-Đoàn thuyền tung hoành làm chủ biển khơi.
- Người dân chài làm việc hăng hái, khoẻ khoắn,say sưa.
- Biển là một kho hải sản phong phú, đa dạng.
Cảnh đoàn thuyền trở về:
- Khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ.
- Con người chạy đua với thời gian.
-Thành quả của lao động, niềm vui của con người trong th?i kỡ m?i.
-Nhiều hình ảnh tráng lệ, thể hiện sự hài hoà giữa thiên nhiên và người lao động.
- Bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của tác giả trước đất nước và cuộc sống.
Ghi nhớ
V. Dặn dò:
-Học thuộc bài thơ
-Soạn bài tiếp theo
CHÀO CÁC EM VÀ THẦY CÔ
CHÀO CÁC EM