Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

Nhiệt liệt chào mừng quý vị thầy cô về dự giờ thăm
lớp 9A1
PHÒNG GD&ĐT CƯM`GAR
GV: NGUYỄN THỊ HIỀN
TRUƯỜNG THCS LÊ HỒNG PHONG
KIỂM TRA BÀI CŨ

? Đọc thuộc lòng "Bài thơ về tiểu đội xe không kính“?

? Em hiểu nh về câu thơ "Chỉ cần trong xe có một trái tim" ?
KIỂM TRA BÀI CŨ

Tiết 49 – 50
Văn bản
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
(Huy Cận)
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả,tác phẩm:


Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
- Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ: Cù Huy Cận, quê: làng Ân Phú - huyện Vụ Quang - tỉnh Hà Tĩnh. Nhà thơ nổi tiếng trong phong trào thơ Mới (1932-1945).
- Tham gia CM, giữ nhiều trọng trách, nhà thơ tiêu biểu cho thơ ca hiện đại VN.
a,Tác giả
Bài thơ nằm trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng" (1958), kết quả của chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh.
b, Tác phẩm:
?Vận dụng kiến thức địa lý, em hãy chỉ ra vị trí của tỉnh Quảng Ninh trên bản đồ Việt Nam ?
Phim về Hạ Long
? Bằng kiến thức lịch sử em hãy cho biết tinh hình đất nước ta sau năm 1954 có đặc điểm gì nổi bật ?

Năm 1954 chiến dịch ĐBP vừa kết thúc, đất nước bị chia làm 2 miền. Miền Nam tiếp tục chống đế quốc Mĩ. Miền Bắc được giải phóng tiến lên xây dựng CNXH.
Bài thơ được viết năm 1958 khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp, Miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Không khí hào hứng, phấn chấn tin tưởng bao trùm trong đời sống xã hội và khắp nơi dấy lên phong trào phát triển sản xuất, xây dựng đất nước mới. Chuyến đi thực tế của mình ở vùng mỏ Quảng Ninh vào nưả cuối năm 1958, đã giúp cho nhà thơ thấy rõ và sống trong không khí lao động ấy của nhân dân ta, góp phần quan trọng mở ra chặng đường mới trong thơ Huy Cận
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả,tác phẩm:
2. Đọc - giải nghĩa từ

Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
a. Đọc

 
 
 
 
 
 
Mặt trời xuống biển như hòn lửa(1).
Sóng đã cài then, đêm sập cửa(2).
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
 
Hát rằng: cá bạc(3)biển đông lặng,
Cá thu(4) biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
 

Cá nhụ cá chim cùng cá đé(5),
Cá song(6) lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
 
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
 
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Hòn Gai, 4- 10-1958
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả,tác phẩm:
2. Đọc - giải nghĩa từ

Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
a. Đọc

b. Chú thích
 
 
 
 
 
 
Chú thích 1,2,3,4,5,6
3. Thể loại
Vận dụng kiến thức của bộ môn sinh học, hãy nêu rõ đặc điểm của các loài cá trên ?
Thơ 7 chữ
4. Bố cục
Cá bạc
Cá thu
Cá chim
Cá song
Cá đé
Cá nhụ
Từ ngữ
Hình ảnh
Đặc điểm
Loài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.
Loài cá mình dẹt, vẩy lớn.
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng
Thân dài, hơi dẹt
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá trích nhưng lớn hơn
Hai khổ đầu:
Cảnh đoàn thuyền ra khơi.
Phần 1
Phần 2
Phần 3

BỐ CỤC:
Ba
phần
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
I.Tìm hiểu chung:
II.Phân tích:
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
1.Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
b, Cảnh đoàn thuyền
ra khơi
NT: So sánh, ẩn dụ, nhân hoá, liên tưởng.
→ Cảnh hoàng hôn trên biển thật đẹp, lộng lẫy, ấm áp gần gũi vũ trụ bắt đầu nghỉ ngơi
a, Cảnh hoàng hôn trên biển

NT: Phụ từ “lại” , nói quá .

→ Họ ra khơi trong khí thế vui tươi, phấn khởi, làm chủ thiên nhiên.
-> Tinh thần lao động khẩn trương tích cực của con người
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi
‘‘ Hát rằng: Cá bạc biển Đông lặng
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi !”
khổ 2
NT: Hình ảnh bay bổng, liệt kê, so sánh, nhân hoá.
→ Khúc hát ca ngợi biển ta giàu đẹp, ước muốn đánh nhiều tôm cá.
Thảo luận nhóm (3 phút)
Tích hợp môi trường
Biển ta giàu và đẹp như thế nhưng hiện nay môi trường biển ở nước ta như thế nào? Theo các em ta phải làm gì để bảo vệ môi trường biển cũng như các nguồn lợi thủy hải sản từ biển?
Dầu loang ở vùng biển Việt Nam
Rừng ngập mặn bị phá
Cá chết do ô nhiễm môi trường biển
Ô nhiễm môi trường du lịch
Trong những năm gần đây một số vùng biển nước ta xảy ra tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường biển rất nhiều do những nguyên nhân như hiện tượng biển tiến , biển lùi, bão biển, nước dâng, sự ô nhiễm không khí ,tràn dầu tự nhiên….Đặc biệt là do con người vứt, xả rác trên bãi biển, cùng các chất thải khác từ tàu thuyền ,(1.5 triệu tấn động vật chết mỗi năm vì ăn phải rác,2.4 triệu tấn dầu loang mỗi năm trên biển) gây thiệt hại cho một số vùng kinh tế , ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân như : sản lượng cá đánh bắt gần bờ giảm, nhiều loài thuỷ hải sản nuôi trồng chết hàng loạt, ảnh hưởng xấu đến du lịch Biển là tài nguyên vô cùng quí giá đối với con người .
Biển cho ta cá tôm ,cho ta khóang sản và là nguồn kinh tế du lịch vô tận . Vì thế chúng ta phải biết yêu biển bảo vệ biển như bảo vệ chính mình bảo vệ với ý thức cao và bằng hành động cụ thể. Mỗi người dân phải nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, không được xả rác bừa bãi…
I.Tìm hiểu chung:
II.Phân tích:
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
1.Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh đánh cá trên biển:
a, Hình ảnh con thuyền đánh cá
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
NT:Nói quá, nhân hoá, bút pháp lãng mạn
→ Con thuyền trở nên kì vĩ, khổng lồ, hoà nhập vào thiên nhiên, không khí lao động khẩn trương, đoàn kết
b, Hình ảnh biển cá
I.Tìm hiểu chung:
II.Phân tích:
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
1.Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh đánh cá trên biển:
a, Hình ảnh con thuyền đánh cá
b, Hình ảnh biển cá
Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long
NT: Liệt kê, nhân hoá, bút pháp lãng mạn.
→ Sự giàu có, bức tranh đêm trên biển duyên dáng, lung linh, huyền ảo
c, Hình ảnh ngư dân đánh cá trên biển
Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.


→ Công việc lao động tràn ngập niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao động nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
NT: So sánh, nhân hóa
→ Biển hiền hoà, bao dung, nuôi sống con người.
Biển ….như lòng mẹ
Nuôi lớn đời…...
I.Tìm hiểu chung:
II.Phân tích:
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
1.Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh đánh cá trên biển:
a, Hình ảnh con thuyền đánh cá
b, Hình ảnh biển cá
c, Hình ảnh ngư dân đánh cá trên biển
→ Công việc lao động tràn ngập niềm vui, lạc quan, yêu đời, yêu lao động nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
NT: So sánh, nhân hóa
→ Biển hiền hoà, bao dung, nuôi sống con người.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng,
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng.
Vẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông,
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Kéo xoăn tay:
- Tả thực, từ ngữ gợi hình ->Vẻ đẹp mạnh mẽ, rắn rỏi, khỏe khoắn
“Nắng hồng”→ Người lao động hân hoan, phấn khởi với chuyế n ra khơi tốt đẹp
I.Tìm hiểu chung:
II.Phân tích:
Tiết 49 - 50: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
- Huy Cận-
1.Cảnh đoàn thuyền ra khơi:
2. Cảnh đánh cá trên biển:

3. Cảnh đoàn thuyền đánh
cá trở về:

- Hình ảnh tráng lệ, nhân hóa
→ Đoàn thuyền trở về trong bình minh rực rỡ, không khí khẩn trương, vui tươi, thắng lợi.
Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.

 Tích hợp giáo dục về chủ quyền biển đảo
CH: Khi chủ quyền quốc gia bị xâm hại, Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép lên vùng đặc quyền kinh tế của nước ta hồi tháng 5/2014, những ngư dân – anh hùng trong lao động ấy họ đã làm gì để bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam? Bản thân em đã đang và sẽ làm gì để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước ta?
Đoạn phim về ngư dân bám biển
Khi đất nước vừa thoát khỏi xiềng xích nô lệ, vừa chập chững với những bước đi đầu tiên trên con đường đón ánh nắng mới – ánh nắng
Thì nay, khi chủ quyền quốc gia bị xâm phạm, Trung quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 hồi tháng 5/2014, tiếng kêu sông núi vọng về, họ đã cùng nhau hợp sức lại, đoàn kết làm lễ vươn khơi tạo nên một thành trì vững chắc để góp phần bảo vệ vùng đảo thiêng liêng của tổ quốc .Dù tàu Trung Quốc có ngang tàng, bạo ngược đến đâu nhưng ngư dân Việt Nam vẫn không hề nao núng, vẫn luôn chuyên tâm bám biển, sát cánh bên cảnh sát biển quyết bảo vệ ngư trường Trường Sa, Hoàng Sa của cha ông để lại. Đối với họ những chuyến ra khơi vào thời điểm này không chỉ đơn thuần là đánh bắt hải sản làm giàu cho gia đình, cho đất nước mà còn vì chủ quyền quốc gia,.. Cho dù họ gặp rất nhiều gian khổ. Thậm chí có thể hi sinh cả tính mạng. Họ cũng không sờn lòng
Chúng ta ngoài ca ngợi những ngư dân dũng cảm, yêu nước ,thì cần chung tay cùng họ giữ vững chủ quyền biển đảo của dân tộc . Hãy ủng hộ ngư dân bằng những hành động thiết thực cụ thể.
III. Tổng kết:

1. Nghệ thuật:
- Sử dụng bút pháp lãng mạn với các biện pháp nghệ thuật đối lập, so sánh, nhân hoá, phóng đại
- Sử dụng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, gợi liên tưởng
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ca ngợi biển cả lớn lao và giàu đẹp ngợi ca nhiệt tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của nhứng con người lao động mới .
Video clip bài hát em yêu biển đảo quê hương
Câu 1: Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” ra đời trong hoàn cảnh nào?
A.Trước Cách mạng tháng 8
B.Trong chuyến đi thực tế của Huy Cận về vùng mỏ Quảng Ninh giữa năm 1958.
C.Trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
D.Sau năm 1975 khi đất nước được giải phóng.

Câu 2: Nhận xét sau đây đúng hay sai: “Qua hai khổ thơ đầu bài “Đoàn thuyền đánh cá” cho ta thấy sự gần gũi, gắn bó giữa con người và thiên nhiên biển cả. Biển đêm vốn mênh mông, bí hiểm trở nên gần gũi, ấm áp như một ngôi nhà lớn.”
A. Đúng B. Sai

Câu 3: Toàn bộ bài thơ có mấy lần người dân chài cất lên tiếng hát? Mỗi lần hát của người dân chài lại biểu đạt một nghĩa khác nhau . Hãy tìm ra ý nghĩa của từng lời hát?

Lần 1: Niềm vui phấn chấn, hăng hái ra khơi của người dân chài.
Lần 2: Lời ca ngợi biển
Lần 3: Động viên tinh thần lao động hăng say và tự hào biết ơn biển
Lần 4: Niềm vui, niềm tự hào của người chiến thắng.
Sơ đồ tư duy
Dặn dò
Học thuộc lòng bài thơ, đọc diễn cảm bài thơ
Tìm những chi tiết khắc họa hình ảnh đẹp tráng lệ, thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động trên biển cả.
Thấy được bài thơ có nhiều hình ảnh được xây dựng với những liên tưởng , tưởng tượng sáng tạo, độc đáo , giọng điệu thơ khỏe khoắn, hồn nhiên
Soạn bài: Tổng kết từ vựng
IV. Luyện tập:
Viết một đoạn văn phân tích khổ thơ cuối của bài thơ của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”. Qua đó em có suy nghi gì về hình ảnh ngư dân hôm nay

Sản phẩm của học sinh