Bài 11. Đoàn thuyền đánh cá

`
VỀ DỰ GIỜ
NGỮ VĂN
LỚp 9
TRƯỜNG THCS Cao Bá Quát
GV: Nguyễn Thị Hương
Nhiệt liệt chào mừng quý đồng nghiệp






Tiết 52:
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
HUY CẬN:
Huy Cận
Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 51
I. GIỚI THIỆU:
1.Tác giả:
 
HUY CẬN THỜI TRẺ
HUY CẬN NĂM 2005
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Huy Cận
(31/5/1919 - 8/2/2005)
Tên thật là: Cù Huy Cận
Quê: Ân Phú – Vũ Quang
Hương Sơn – Hà Tĩnh
Là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca Việt Nam.
Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 51
I. GIỚI THIỆU:
2.Tác phẩm:
 
Được viết tại Hòn Gai 4/10/1958, trong một chuyến đi thăm thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh.
In trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại sáng”.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Tham khảo thêm
Huy Cận
Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 51
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc văn bản


Mặt trời xuống biển như hòn lửa
 Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
 Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
 Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
 Cá thu biển Đông như đoàn thoi
 Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
 Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!

Thuyền ta lái gió với buồm trăng
 Lướt giữa mây cao với biển bằng,
 Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
 Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
 

 Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
 Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
 Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
 Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
 
Ta hát bài ca gọi cá vào,
 Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
 Biển cho ta cá như lòng mẹ,
 Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
 
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
 Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
 Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
 Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
 
Câu hát căng buồm với gió khơi,
 Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
 Mặt trời đội biển nhô màu mới
 Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 51
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc văn bản

Mặt trời xuống biển như hòn lửa
 Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
 Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
 Câu hát căng buồm cùng gió khơi.

Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
 Cá thu biển Đông như đoàn thoi
 Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
 Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!

Thuyền ta lái gió với buồm trăng
 Lướt giữa mây cao với biển bằng,
 Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
 Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
 

 Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
 Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
 Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé,
 Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
 
Ta hát bài ca gọi cá vào,
 Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao,
 Biển cho ta cá như lòng mẹ,
 Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
 
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,
 Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,
 Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,
 Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
 
Câu hát căng buồm với gió khơi,
 Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
 Mặt trời đội biển nhô màu mới
 Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc văn bản

. Thể loại:
. Phương thức biểu đạt:
Bài thơ được viết theo thể loại nào ?
Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng những phương thức biểu đạt nào?
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Biểu cảm – miêu tả.
Thơ tự do – thể thơ 7 chữ (thể thất ngôn)
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
2. Bố cục:
Theo trình tự ra khơi của đoàn thuyền đánh cá, hãy xác định thời gian, không gian và vị trí quan sát của tác giả? (về thiên nhiên, về con người) ?
Tiết 51 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Bố cục
Tiết 51 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Ra khơi
Trở về
Đánh bắt cá
Bình minh
Đêm trăng
Hoàng hôn
Thiên nhiên
Con người
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
theo trình tự thời gian
theo chuyến hành trình chuyên biển
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Bố cục:
3 phần (theo chuyến hành trình chuyên biển)
2 khổ thơ đầu: Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong buổi hoàng hôn và trong tiếng hát mê say.
4 khổ thơ giữa: Cảnh đánh cá trong đêm trăng trên biển cả.
Khổ cuối: Đoàn thuyền đánh cá trở về trong buổi bình minh chói lọi.
Vậy từ 3 ý trên, hãy xác định bố cục của bài thơ ?
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Hãy xác định nội dung, biện pháp nghệ thuật và tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó trong đoạn thơ trên?
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa”
1. Cảnh ra khơi đánh cá
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa”
Nghệ thuật : So sánh, nhân hoá, liên tưởng.
Nội dung: Mặt trời như một “hòn lửa” đỏ rực từ từ lặn xuống biển khơi để lại ánh sáng rực rỡ, tráng lệ. Vũ trụ như một ngôi nhà lớn đang đi vào trạng thái yên tĩnh để nghỉ ngơi với màn đêm là cánh cửa khổng lồ và những lượn sóng là then cài.
III. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
=> Thiên nhiên rực rỡ, tráng lệ đang đi vào trạng thái nghỉ ngơi yên tĩnh:
a. Cảnh ra khơi đánh cá
Quan sát và nêu nhận xét của em:
Hình ảnh con người có gì đối lập với trạng thái của thiên nhiên vũ trụ lúc này ?
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
Sự vận động của vũ trụ, biển cả đang dần khép lại, chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi
THIÊN NHIÊN
CON NGƯỜI
Con người bắt đầu ra khơi, bắt đầu một ngày lao động mới.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
a. Cảnh ra khơi đánh cá
Quan sát
Khí thế lao động của người dân miền biển ra sao ?
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi”
Từ “lại” trong câu thơ trên cho em hiểu thêm điều gì ?
Không phải là ra đi lần đầu mà là công việc hàng ngày, thường xuyên của những người dân miền biển.
Khí thế hùng dũng ra khơi của đoàn thuyền trong việc lao động đánh bắt cá đã diễn ra thường xuyên và đi vào nề nếp
Theo em có thể thay “đoàn thuyền” bằng “con thuyền” được không ?
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
a. Cảnh ra khơi đánh cá
Quan sát
1. Cảnh ra khơi đánh cá
- Việc lao động đánh bắt cá đã diễn ra thường xuyên và đi vào nề nếp:
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi”
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
III. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
“Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
Với ba hình ảnh khỏe – lạ:
Câu hát – Cánh buồm – Gió khơi
Những người dân chài vừa chèo thuyền vừa cất cao tiếng hát. Tiếng hát vang khoẻ của họ hoà quyện vào gió nâng cánh buồm đẩy con thuyền lao nhanh ra khơi.
Câu thơ là một hình ảnh ẩn dụ thật đẹp, thơ mộng, khoẻ khoắn, lãng mạn.  Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong khí thế hứng khởi, lạc quan
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
a. Cảnh ra khơi đánh cá
Quan sát
Có mấy hình ảnh gắn kết nhau trong câu thơ này ? Ý nghĩa của câu thơ đó ?
1. Cảnh ra khơi đánh cá
Với ba hình ảnh khỏe – lạ :
Câu hát – cánh buồm – gió khơi
“Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
 Đoàn thuyền đánh cá ra khơi với khí thế hứng khởi, lạc quan.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
III. TÌM HIỂU VĂN BẢN::
Khát vọng chinh phục thiên nhiên
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
1. Cảnh ra khơi đánh cá
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
 Cá thu biển Đông như đoàn thoi
 Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.
 Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Quan sát
Tiếng hát cầu mong đi biển được may mắn, đánh bắt nhiều hải sản.
Nêu nội dung câu hát, câu hát gửi gắm ước mơ gì của người đánh cá?
1. Cảnh ra khơi đánh cá
“Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
Cá thu biển Đông như đoàn thoi.
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng,
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”
Tiếng hát cầu mong đi biển được may mắn, đánh bắt nhiều hải sản.
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
III. TÌM HIỂU VĂN BẢN
Đoàn thuyền đánh cá
Tiết 52
Cá bạc
Cá song
Cá đé
Cá chim
Cá nhụ
Cá thu
Loài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt.
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi.
Loài cá mình dẹt, vẩy lớn.
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá chích nhưng lớn hơn.
Thân dài, hơi dẹt.
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm tròn màu đen và hồng
MỘT SỐ LOÀI CÁ CÓ TRONG TÁC PHẨM
Huy Cận
Tham khảo thêm
Nội dung các câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào ?
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
1. Cảnh ra khơi đánh cá
I. GIỚI THIỆU:
1.Tác giả:
2. Tác phẩm:
“Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,
 Cá thu biển Đông như đoàn thoi
 Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
 Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”
 Tiếng hát cầu mong đi biển được may mắn, đánh bắt nhiều cá tôm
Nội dung đã học
Tiết 52 Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – tiếp xúc văn bản
1.1/. Đọc văn bản
. PTBĐ:
. Thể loại:
1.2/ Bố cục:
2. Phân tích
a. Cảnh ra khơi đánh cá
- “Thiên nhiên rực rỡ, tráng lệ đang đi vào trạng thái nghỉ ngơi yên tĩnh:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa”
- “Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
 Đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong khí thế hứng khởi, lạc quan
Hướng dẫn tự học


- Học thuộc lòng bài thơ
- Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về hai khổ
thơ đầu
Soạn tiếp phần 2 - bài thơ
Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)
- Phân tích cảnh đánh cá và cảnh biển đêm.
- Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về trong bình minh
“Chúc các em chăm ngoan – học giỏi và có nhiều thành tích cao trong
học tập”