Bài 11. Độ cao của âm

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1:Các nguồn âm có đặc điểm gì giống nhau?Kể tên một số nguồn âm?
Câu 2:Trong bài hát nhạc rừng của Hoàng Việt,nhạc sĩ viết:
“Róc rách,róc rách
Nước luồn qua khóm trúc”
Âm thanh được phát ra từ:
A.Dòng nước dao động.
B.Lá cây dao động.
C.Dòng nước và khóm trúc.
D.Do lớp không khí ở trên mặt nước.

Câu 3:Khi ngồi xem ti vi ,thì: “Âm thanh phát ra từ tivi là ở bộ phận nào”?
A.Từ núm điều chỉnh âm thanh của chiếc tivi.
B.Người ở trong tivi.
C.Màng loa
D.Màn hình của tivi.

Các em hãy lắng nghe giọng hát của hai bạn: Hương Giang và Quang Tú.
Khi nào âm phát ra thấp,khi nào âm phát ra cao?
Bạn nào có giọng thấp(trầm),bạn nào có giọng cao(bổng)
Tiết 12:
ĐỘ CAO CỦA ÂM
I.Dao động nhanh,chậm-Tần số:
Thí nghiệm 1: Treo hai con lắc có chiều dài 30cm và 15cm, kéo chúng lệch khỏi vị trí đứng yên ban đầu rồi thả cho chúng dao động như hình bên.
-Cách thực hiện TN:(3 HS thực hiện đồng thời)
HS1: Kéo con lắc ra khỏi vị trí cân bằng,rồi thả cho nó dao động.
HS2: Đếm số dao động trong 10 giây.
HS3: Bấm đồng hồ trong 10 giây .
1
2
1
2
Một dao động.


Con lắc
Con lắc nào dao động nhanh?
Con lắc nào dao động chậm?


Số dao động trong 10 giây
Số dao động trong 1 giây
b
a
C1: Hãy quan sát và đếm số dao động của từng con lắc trong 10 giây và ghi kết quả vào bảng sau:
C2: Từ bảng trên hãy cho biết con lắc nào có tần số dao động lớn hơn
Nhận xét:
Dao động càng...........................tần số dao động càng.......................
( chậm)
( nhỏ)
Con lắc b có tần số dao động lớn hơn.
lớn
nhanh
Thí nghiệm 2: Cố định một đầu hai thước thép có chiều dài khác nhau (10cm và 5cm) trên mặt hộp gỗ ( hình bên). Lần lượt bật nhẹ đầu tự do của hai thước cho chúng dao động.
Quan sát dao động và lắng nghe âm phát ra rồi trả lời câu C3.
II. Âm cao (âm bổng), âm thấp (âm trầm):
C3: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Phần tự do của thước dài dao động …………, phát ra âm………….
Phần tự do của thước ngắn dao động …………, phát ra âm………….


cao
thấp
nhanh
chậm
chậm
thấp
nhanh
cao
Thí nghiệm 3: Một đĩa nhựa được đục lỗ cách đều nhau và được gắn vào trục một động cơ quay bằng pin ( hình 11.3). Chạm góc miếng bìa vào 1 hàng lỗ nhất định trên đĩa quay (hình 11.4) trong hai trường hợp.
Đĩa quay nhanh.
Đĩa quay chậm.
C4: Hãy điền từ thích hợp trong khung vào chỗ trống:

Khi đĩa quay chậm, góc miếng bìa dao động…………, phát ra âm………….
Khi đĩa quay nhanh,góc miếng bìa dao động................, âm phát ra..................
chậm
thấp
nhanh
cao
cao
thấp
nhanh
chậm
Kết luận:
Dao động càng...........................tần số dao động
càng.....................âm phát ra càng............................
nhanh
(chậm)
lớn
(nhỏ)
cao
( thấp)
Những âm có tần số dưới 20Hz gọi là hạ âm.
Những âm có tần số lớn hơn 20000Hz gọi là siêu âm.
-Trước cơn bão thường có hạ âm,hạ âm làm con người khó chịu,cảm giác buồn nôn,chóng mặt,một số sinh vật nhạy cảm với hạ âm nên có biểu hiện khác thường.Vì vậy người xưa dựa vào dấu hiệu này để nhận biết các cơn bão.
- Dơi phát siêu âm để săn tìm muỗi.Vì vậy,có thể chế tạo máy phát siêu âm bắt chước tần số siêu âm của dơi để đuổi muỗi.
Vận dụng
C5: Một vật dao động phát ra âm có tần số 50Hz và một vật khác dao động phát ra âm có tần số 70Hz. Vật nào dao động nhanh hơn? Vật nào phát ra âm thấp hơn?

Vật có tần số dao động 70Hz dao động nhanh hơn.

Vật có tần số dao động 50Hz phát ra âm thấp hơn.

Vận dụng
C6: Hãy tìm hiểu xem khi vặn cho dây đàn căng nhiều, âm thanh sẽ phát ra cao, thấp như thế nào? Và tần số lớn nhỏ ra sao?

Khi dây đàn căng nhiều thì âm phát ra cao, khi dây đàn căng ít thì âm phát ra thấp.

Khi dây đàn căng nhiều thì tần số lớn, khi dây đàn căng ít thì tần số nhỏ.

Vận dụng
C7: Trong thí nghiệm ở hình 11.3 quay, em hãy lần lượt chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ ở gần vành đĩa và vào một hàng lỗ ở gần tâm đĩa. Trong trường hợp nào âm phát ra cao hơn?

Trường hợp chạm góc miếng bìa vào hàng lỗ ở gần vành đĩa thì âm phát ra cao hơn.

CỦNG CỐ
Câu 1: Tần số là:
Các công việc thực hiện trong 1 giây
Quãng đường dịch chuyển trong 1 giây
Số dao động trong 1 giây.
Thời gian thực hiện 1 dao động.
Câu 2: Có một viên đạn bay trong không khí.Chọn
câu đúng?
Viên đạn bay càng nhanh thì âm phát ra càng thấp.
Viên đạn bay càng nhanh thì âm phát ra càng cao.
Khối lượng viên đạn càng lớn thì âm phát ra càng cao
Vận tốc viên đạn không ảnh hưởng đến độ cao thấp của âm

Câu 3: Trong ngôn ngữ đời sống,giọng nói của người được mô tả bằng nhiều tính từ.Với mỗi trường hợp sau đây hãy nhận định về độ cao của âm tương ứng:
A. Ồ ề:
B. Ấm:
C.Lanh lảnh:
D.The thé:

Thấp
Thấp
Cao
Rất cao
I.BÀI TẬP VỀ NHÀ:
Học thuộc phần ghi nhớ.
Làm bài tập 11.1 đến 11.5 SBT
Đọc mục có thể em chưa biết
II.CHUẨN BỊ BÀI MỚI:
Nghiên cứu bài: Độ to của âm,tìm hiểu:
Khái niệm biên độ dao động
Mối liên hệ giữa biên độ dao động và độ to của âm.
Kẽ sẵn bảng 1 SGK trang 34 vào vở.


XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ.
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT.
1.Cách tạo ra nốt nhạc
Gõ vào thành
các chai.
Thổi mạnh vào miệng các chai
2.Ghi tên các nguồn âm
3.Nhận xét về khối lượng của nguồn âm.
4.Lắng nghe và ghi nhận xét về độ cao của các âm phát ra.

5.Rút ra mối liên hệ giữa khối lượng nguồn âm và độ cao của âm phát ra.