Bài 11. Độ cao của âm

CHÀOMỪNG QUÍ
THẦY, CÔ ĐẾN
DỰ GiỜ BÀI HỌC HÔM NAY


Giáo viên
Phạm Ngọc Giao
Kiểm tra bài cũ.
Câu 1. Khi nào một vật được gọi là nguồn âm? Nêu 2 ví dụ về nguồn âm mà em biết.
Câu 2. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì?
* Trả lời:
1. Vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
- Ví dụ: trống, đàn…..
2. Các nguồn âm có chung đặc điểm là điều dao động.
Tại sao?
Các bạn trai thường có giọng trầm, các bạn gái thường có giọng bổng?
Bài 11- Tiết12
ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thứ 6 ngày 13 tháng 11 năm 2015
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thí nghiệm 1:
Hình 11.1 (sgk/31)
Treo 2 con lắc có chiều dài 40 cm và 20 cm, kéo chúng lệch ra khỏi vị trí đứng yên ban đầu rồi thả cho chúng dao động như hình 11.1.

I/ Dao động nhanh, chậm - tần số.

1
2
1
2
Một dao động.
Một dao động.
a)
b)
Thí nghiệm 1
Dao động chậm hơn
Dao động nhanh hơn
C2: Từ bảng trên hãy cho biết con lắc nào có tần số dao động lớn hơn?
* Nhận xét:
Dao động càng tần số dao động càng .
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thí nghiệm 1
nhanh
(nhỏ)
lớn
(chậm)
.....
.....
.........
.........
C2: Con lắc b có tần số dao động lớn hơn.
Số dao động trong 1 giây gọi là tần số .
Đơn vị tần số là héc ,
kí hiệu là Hz
I/ Dao động nhanh, chậm - tần số.
Heinrich Rudolf Hertz  - nhà vật lý vĩ đại người Đức đã có công trong việc tìm ra sóng điện từ và hiệu ứng quang điện
Để ghi nhận công lao của ông, người ta đã lấy tên Herzt để đặt cho đơn vị tần số sóng Radio.Và từ năm 1933  Herzt được chính thức công nhận là một thành phần của hệ mét quốc tế.
Hertz hay héc, kí hiệu Hz, là đơn vị đo tần số (thường ký hiệu là f) trong hệ SI, lấy tên theo nhà vật lí người Đức Heinrich Rudolf Hertz. Đơn vị đo Hertz cho biết số lần dao động thực hiện được trong 1 giây.
Cố định một đầu hai thước thép có chiều dài khác nhau trên mặt hộp gỗ ( theo hình).
Lần lượt bật nhẹ đầu tự do của hai thước cho chúng dao động.
Quan sát dao động
và lắng nghe
âm phát ra rồi
trả lời C3
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thí nghiệm 2:
II/ Âm cao (âm bổng), âm thấp (âm trầm)
Cách làm thí nghiệm:
(2 HS thực hiện đồng thời, HS còn lại quan sát)
Lần 1:
HS1: Dùng tay cố định một đầu thước vào hộp gỗ sao cho phần tự do của thước còn 10 cm.
HS2 : Bật nhẹ đầu tự do của thước cho chúng dao động.
Lần 2:
HS1: Dùng tay cố định một đầu thước vào hộp gỗ sao cho phần tự do của thước còn 20 cm.
HS2 : Bật nhẹ đầu tự do của thước cho chúng dao động.

Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thí nghiệm 2:
C3: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Phần tự do của thước dài dao động , âm phát ra .
Phần tự do của thước ngắn dao động , phát ra âm .
* cao * thấp *nhanh * chậm
chậm
thấp
nhanh
cao
.........
.........
.........
........
II/ Âm cao (âm bổng), âm thấp (âm trầm)
:






Cách làm thí nghiệm
( 2 HS làm thí nghiệm, cả lớp quan sát và lắng nghe âm do miếng bìa phát ra)

Lần 1:
HS1 : Quay bàn đạp xe đạp để bánh xe đạp quay chậm.
HS2: Đặt mép miếng bìa vào nan hoa xe đạp
Lần 2:
HS1 : Quay bàn đạp xe đạp để bánh xe đạp quay nhanh hơn.
HS2: Đặt mép miếng bìa vào nan hoa xe đạp

Một đĩa nhựa được đục lỗ cách đều nhau và được gắn vào trục một động cơ quay bằng pin ( hình 11.3).
- Chạm góc
miếng bìa vào một
hàng lỗ nhất định
khi đĩa quay trong
hai trường hợp:
a) Đĩa quay nhanh.
b) Đĩa quay chậm.
Nghe và hoàn thành câu C4
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Thí nghiệm 3:
K
II/ Âm cao (âm bổng), âm thấp (âm trầm)
Kết luận:
nhanh
(chậm)
lớn
(nhỏ)
cao
(thấp)
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Dao động càng tần số dao động
càng âm phát ra càng .
........
........
......
......
......
.......
C4: Khi đĩa quay chậm, góc miếng bìa dao động
……. âm phát ra …….
Khi đĩa quay nhanh, góc miếng bìa dao động ………… âm phát ra …….
cao
thấp
nhanh
chậm
II/ Âm cao (âm bổng), âm thấp (âm trầm)
III.Vận dụng
C5: Một vật dao động phát ra âm có tần số 50Hz và một vật khác dao động phát ra âm có tần số 70Hz. Vật nào dao động nhanh hơn? Vật nào phát ra âm thấp hơn?
Vật có tần số dao động 70Hz dao động nhanh hơn.
Vật có tần số dao động 50Hz phát ra âm thấp hơn.
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
III.Vận dụng
C6: Hãy tìm hiểu xem khi vặn cho dây đàn căng nhiều, âm thanh sẽ phát ra cao, thấp như thế nào? Và tần số lớn nhỏ ra sao?
Khi dây đàn căng nhiều thì âm phát ra cao, tần số dao động lớn.
Khi dây đàn căng ít thì âm phát ra trầm, tần số nhỏ.
C7: Hãy lần lượt chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ ở gần vành đĩa và một hàng lỗ ở gần tâm đĩa. Trong trường hợp nào âm phát ra cao hơn
Bài 11: ĐỘ CAO CỦA ÂM
K
Trả lời:
Âm phát ra cao hơn khi chạm góc miếng bìa vào hàng lỗ ở gần vành đĩa so với chạm vào hàng lỗ ở gần tâm đĩa.
Vì: Hàng lỗ ở ngoài vành đĩa có nhiều lỗ hơn so với hàng lỗ ở gần tâm đĩa, nên miếng bìa dao động nhanh hơn và âm phát ra cao hơn.
CỦNG CỐ
Câu 1: Tần số là:
Các công việc thực hiện trong 1 giây
Quãng đường dịch chuyển trong 1 giây
Số dao động trong 1 giây.
Thời gian thực hiện 1 dao động.
Câu 2: Có một viên đạn bay trong không khí.Chọn
câu đúng?
Viên đạn bay càng nhanh thì âm phát ra càng thấp.
Viên đạn bay càng nhanh thì âm phát ra càng cao.
Khối lượng viên đạn càng lớn thì âm phát ra càng cao
Vận tốc viên đạn không ảnh hưởng đến độ cao thấp của âm
Câu 3: Trong ngôn ngữ đời sống,giọng nói của người được mô tả bằng nhiều tính từ.Với mỗi trường hợp sau đây hãy nhận định về độ cao của âm tương ứng:
A. Ồ ề:
B. Ấm:
C.Lanh lảnh:
D.The thé:
Thấp
Thấp
Cao
Rất cao
Ứng dụng thực tế
Trong cuộc sống, khi nghe nhạc tùy vào mỗi thể loại nhạc khác nhau mà người ta điều chỉnh tăng hay giảm những âm có tần số cao,thấp sao cho phù hợp.
Ví dụ - Để thưởng thức những bản nhạc hùng tráng với những tiếng trống (âm thấp) ta phải giảm âm có tần số thấp
- Để thưởng thức những bản nhạc hòa tấu với những tiếng đàn ghi ta hay tiếng sáo…(âm cao) ta phải tăng âm có tần số cao lên
- Để thưởng thức những ca khúc với những giọng ca ấm áp của các ca sỹ ta nên điều chỉnh âm có tần số trung….
20
Hai bạn tự đệm đàn cho mình hát. Các em hãy nghe hai đoạn nhạc sau và cho biết bạn nào đàn đoạn 1? Bạn nào đàn đoạn 2?
Dựa vào đâu mà em biết như vậy?
Máy phát siêu âm đuổi muỗi
GHI NHỚ
* Số dao động trong một giây gọi là tần số . Đơn vị tần số là héc (Hz).
* Âm phát ra càng cao (càng bổng) khi tần số dao động càng lớn .
* Âm phát ra càng thấp (càng trầm) khi tần số dao động càng nhỏ .
19
Thông thường, tai người có thể nghe được âm có tần số trong khoảng từ 20Hz đến 20000Hz.
Những âm có tần số dưới 20Hz gọi là hạ âm.
Những âm có tần số lớn hơn 20000Hz gọi là siêu âm.
Chó và 1 số động vật khác có thể nghe được âm có tần số thấp hơn 20 Hz, cao hơn 20000 Hz.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT ?
- Trước cơn bão thường có hạ âm, hạ âm làm con người khó chịu, cảm giác buồn nôn, chóng mặt, một số sinh vật nhạy cảm với hạ âm nên có biểu hiện khác thường. Vì vậy người xưa dựa vào dấu hiệu này để nhận biết các cơn bão.
- Dơi phát siêu âm để săn tìm muỗi. Vì vậy, có thể chế tạo máy phát siêu âm bắt chước tần số siêu âm của dơi để đuổi muỗi.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT?
Dặn dò
Về nhà :
Làm bài tập C2, C3, C4, C5, C6, 11.1, 11.2 11.3, 11.4, 11.5
Xem trước bài 12 “Độ to của âm”