Bài 11. Câu ghép

Anh ấy chạy nhanh như chớp.
Ngôi nhà này mái đã hỏng
Thầy thì sờ vòi,thầy thì sờ ngà,thầy thì sờ tai,thầy thì sờ chân,thầy thì sờ đuôi.
a. Anh ấy // chạy nhanh như chớp
=>Câu đơn
b. Ngôi nhà này // mái /đã hỏng
=>Câu mở rộng thành phần vị ngữ
Thầy// thì sờ vòi,thầy// thì sờ ngà,thầy// thì sờ tai,thầy// thì sờ chân,thầy// thì sờ đuôi.
=>Câu ghép
CÂU GHÉP
Tiết 43
(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây vàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. (4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. (6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)


(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như



mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
C
V
c
v
c
v
Hai cụm C - V nhỏ nằm trong vị ngữ của cụm C – V lớn.
-> Câu có ba cụm C – V:
(5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh,

mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
TN
C
V
-> Câu chỉ có một cụm C – V
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì


chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay

tôi đi học.
> Câu có ba cụm C - V Các cụm C - V không bao chứa nhau.
C
V
C
V
C
V
TN
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì


chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay

tôi đi học.
> Câu có ba cụm C - V Các cụm C - V không bao chứa nhau.
C
V
C
V
C
V
TN
Câu đơn.
Câu ghép
Sắp xếp kết quả vào bảng sau
Như vậy như thế nào là câu ghép?
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
7
2
5
Câu có hai hoặc nhiều cụm C-V
Các cụm C-V không bao chứa nhau
chị xem hộ em để cách 2 hạy cách 1 hay hơnXét cấu tạo ngữ pháp của câu văn (2):
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như



mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
CN
VN
C1
V1
C2
V2
(5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và

gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con

đường làng dài và hẹp.
TN
CN
VN
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính

lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Ta thấy có mấy cụm C-V?
Các cụm C-V ở câu (7) có bao chứa lẫn nhau hay không? Đây là mối quan hệ gì giữa các vế câu?
C1
V1
C2
V2
C3
V3
(5)
(2)
(7)
I. Đặc điểm của câu ghép:
- Là loại câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa lẫn nhau tạo thành.
- Mỗi cụm C-V là một vế câu.


Ghi nhớ 1: (sgk-112)
THẢO LUẬN NHÓM
- Ở các phần không in đậm trong đoạn trích, còn có câu nào là câu ghép? Phân tích cấu tạo ngữ pháp của từng câu ghép ấy và cho biết cách nối các vế câu?
Câu (1),(3),(6) là các câu ghép.
(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.

(3)Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi trên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.

(7) Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Ví dụ 2:
- Bởi Nam chịu khó học tập nên cuối năm bạn đã đạt học lực giỏi.


- Trời chưa sáng, nó đã dậy.
Dấu phẩy
Quan hệ từ
Quan hệ từ, dấu hai chấm
Cặp Quan hệ từ
Cặp Phó từ ( Cặp từ hô ứng )
Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây:
... vừa ... đã...

... đâu... đấy...

...càng...càng...
Bài tập nhanh:
Tôi vừa về nó đã đi rồi.
Rau nào sâu đấy.
Tôi càng đánh nó càng lì ra.
Qua phân tích một số cách nối vế câu nêu ở trên, em thấy có bao nhiêu cách nối các vế trong câu ghép?
Có 2 cách nối: dùng từ có tác dụng nối và không dùng từ nối.
Có hai cách nối:
Dùng từ có tác dụng nối:
- Nối bằng một quan hệ từ.
- Nối bằng một cặp quan hệ từ.
- Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau (cặp từ hô ứng).
2. Không dùng từ nối: Dùng dấu phẩy, dấu hai chấm, dấu chấm phẩy.


*Ghi nhớ 2:(sgk-112)
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?
a) – Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?
b) Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà căn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?
c) Rồi hai con mắt long lạnh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.
Đặt câu ghép với mỗi cặp quan hệ từ và chuyển thành những câu ghép mới bằng cách bỏ bớt 1 quan hệ từ hoặc đảo lại trật tự các vế câu.
a) Vì................nên..................


b) Nếu............thì..................


c) Tuy.........nhưng....................
Vì trời mưa to nên đường rất trơn.
Nếu Hoa chăm học thì bạn sẽ đạt học sinh giỏi.
=> Trời mưa to nên đường rất trơn.
=> Hoa sẽ đạt học sinh giỏi nếu bạn chăm học.
Tuy nhà xa nhưng Hoạt vẫn đi học đúng giờ.
=> Trời mưa to nên đường rất trơn.
=> Trời mưa to nên đường rất trơn.
Hoạt vẫn đi học đúng giờ tuy nhà xa.
Viết 1 đoạn văn ngắn( sử dụng ít nhất 1 câu ghép) đề tài về: “Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông”


BT4
Bài cũ: “Câu ghép”
- Nắm kĩ đặc điểm cấu tạo và các cách nối vế câu trong câu ghép.
- Làm đầy đủ bài tập vào vở bài tập.










2. Soạn kĩ bài mới: “Luyện nói kể chuyện theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm”:

Chuẩn bị: Kể lại đoạn chị Dậu đối mặt với cai lệ và người nhà lý trưởng theo ngôi thứ nhất.

Bài học kết thúc, chào các em!