Bài 11. Câu ghép

Ki?m tra b�i cu
Cõu 1: Th? n�o l� phộp tu t? núi gi?m núi trỏnh:
A, L� d?i chi?u hai s? v?t, hi?n tu?ng cú nột tuong d?ngd? l�m tang s?c g?i c?m cho s? di?n d?t.

B, L� m?t bi?n phỏp tu t? phúng d?i m?c d?, quy mụ, tớnh ch?t c?a s? v?t, hi?n tu?ng.

C, L� m?t biờn phỏp tu t? dựng cỏch di?n d?t t? nh?, uy?n chuy?n d? trỏnh gõy dau bu?n, thụ t?c ho?c thi?u l?ch s?.
C
A, Bỏc trai / dó khỏ r?i ch? ?
C V

B, Lóo / hóy yờn lũng m� nh?m m?t!
C V

C, N?ng / ?m, sõn / r?ng v� s?ch.
C V C V
Tiết 43. CÂU GHÉP
I. Đặc điểm của câu ghép:
1. Ví dụ: (SGK/111)
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc,lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm
mơn man của buổi tựu trường.

Tụi quờn th? n�o du?c nh?ng c?m giỏc trong sỏng ?y n?y n? trong lũng tụi nhu m?y c�nh hoa tuoi m?m cu?i gi?a b?u tr?i quang dóng.
Nh?ng ý tu?ng ?y tụi chua l?n n�o ghi lờn gi?y, vỡ h?i ?y tụi khụng bi?t ghi v� ng�y nay tụi khụng nh? h?t. Nhung m?i l?n th?y m?y em nh? r?t rốnỳp du?i nún m? l?n d?u tiờn di d?n tru?ng, lũng tụi l?i tung b?ng r?n ró.
Bu?i mai hụm ?y, m?t bu?i mai d?y suong thu v� giú l?nh, m? tụi õu y?m n?m tay tụi d?n di trờn con du?ng l�ng d�i v� h?p. Con du?ng n�y tụi dó quen di l?m l?n, nhung l?n n�y t? nhiờn th?y l?. C?nh v?t chung quanh tụi d?u thay d?i, vỡ chớnh lũng tụi dang cú s? thay d?i l?n: hụm nay tụi di h?c.
(Thanh T?nh - Tụi di h?c)
Hóy tỡm cỏc c?m C - V trong cỏc cõu sau?
a. Tụi quờn th? n�o du?c nh?ng c?m giỏc trong sỏng ?y n?y n? trong lũng tụi nhu m?y c�nh hoa tuoi m?m cu?i gi?a b?u tr?i quang dóng.
b. Bu?i mai hụm ?y, m?t bu?i mai d?y suong thu v� giú l?nh, m? tụi õu y?m n?m tay tụi d?n di trờn con du?ng l�ng d�i v� h?p.

c. C?nh v?t xung quanh tụi d?u thay d?i, vỡ chớnh lũng tụi dang cú s? thay d?i l?n: hụm nay tụi
di h?c.

C1
V1
C2
V2
Tr?ng ng?
C
V
V
C
C
V
V
C
C3
V3
* phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm chủ vị?
Ghi nh? 1:
Cõu ghộp l� cõu do 2 ho?c nhi?u c?m C - V khụng bao ch?a nhau t?o th�nh. M?i c?m C - V du?c g?i l� m?t v? cõu.
II. Cách nối các vế câu:
Cỏc v? cõu ghộp v?a tỡm du?c n?i v?i nhau b?ng cỏch n�o?
? N?i b?ng t? ch? quan h? ( quan h? t?).

- Vỡ tr?i mua to nờn chỳng tụi khụng t?p th? d?c du?c.
- N?u tr?i n?ng thi chỳng tụi s? di dó ngo?i.
- Tụi v?a ng?i v�o b�n h?c, Lan dó sang r? di choi.
- Mua c�ng to, du?ng c�ng l?y l?i.
? N?i b?ng c?p quan h? t?
? N?i b?ng c?p ph? t? hụ ?ng
vỡ . nờn
n?u ... thỡ
.. v?a . dó..
.. c�ng .. c�ng
- Tụi b?o sao, nú nghe v?y.
Cỏc b?n di dõu thỡ tụi theo d?y.
? N?i b?ng c?p d?i t? hay ch? t?.
- sao . v?y .. - dõu . d?y ..
Tỡm cỏc cỏch n?i ? cỏc cõu sau:
Cõu van sau dó s? d?ng cỏch n?i n�o d? n?i
cỏc v? cõu ghộp:
"Phỏp ch?y, Nh?t h�ng, vua B?o D?i thoỏi v? "?
A. Dựng cỏc quan h? t? d? n?i cỏc v? cõu.
B. Dựng d?u cõu
C. Dựng c?p ph? t? hụ ?ng d? n?i .
D. Khụng dựng phuong ti?n n?i k?t n�o c?
V? 1
V? 2
V? 3
 Dùng những từ có tác dụng nối:
- Nối bằng một quan hệ từ: và, nhưng...
- Nối bằng một cặp quan hệ từ: vì...nên, tuy...nhưng, bởi vì....cho nên ...
- Nối bằng cặp từ hô ứng ( cặp phó từ, đại từ, chỉ từ): vừa...đã, mới...đã, sao...vậy, đâu...đấy, càng...càng .
 Không dùng từ nối: Giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy, dấu hai chấm.
Ghi nh? 2
III. LUY?N T?P:

B�i t?p 1: Tỡm cõu ghộp trong do?n sau, cho bi?t m?i cõu ghộp cỏc v? cõu du?c n?i v?i nhau b?ng nh?ng cỏch n�o?
a.  Dần buông chị ra, đi con!  Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần!  Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa.  Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ!  Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không.  Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
,
a.- U van Dần, u lạy Dần (dấu phẩy).
- Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ (dấu phẩy).
- Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không? (dấu phẩy)
- Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây… (dấu phẩy).


b. ? Cụ tụi chua d?t cõu, c? h?ng tụi dó ngh?n ? khúc khụng ra ti?ng. ? Giỏ nh?ng c? t?c dó d?y d?a m? tụi l� m?t v?t nhu hũn dỏ hay c?c th?y tinh, d?u m?u g?, tụi quy?t v? ngay l?y m� c?n, m� nhai, m� nghi?n cho k? nỏt v?n m?i thụi.
(Nguyờn H?ng, Nh?ng ng�y tho ?u)
- d?u ph?y
- giỏ.thỡ.
c. Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất:Lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi cay cay.
( Dấu hai chấm)
d. Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi và bảo:
- Lão làm bộ đấy!
(Quan hệ từ nên, bởi vì)
Bài 2: Mỗi cặp quan hệ từ dưới đây hãy đặt một câu ghép:
Vì trời mưa to nên đường rất trơn.
Nếu Nam chăm học thì nó sẽ thi đỗ cấp ba.
Tuy nhà ở khá xa nhưng An luôn đi học đúng giờ.
- Không những Vân học giỏi mà còn rất khéo tay.
Bài 4: Đặt câu ghép với những cặp từ hô ứng:
Nam vừa về đến nhà thì mẹ nó đã ra đi.
Chưa học bò đã lo học chạy.
- Bạn đi đâu thì tôi đi đấy.
- Mẹ bảo sao thì con nghe vậy.
Trời càng tối, mưa càng to
….
Củng cố dặn dò:
1. Chọn câu trả lời đúng:
Câu ghép là câu:
a. Do hai cụm c-v tạo thành.
b. Do hai cụm c-v trở lên tạo thành.
c. Do hai , hoặc nhiều cụm c-v không bao chứa nhau tạo thành.
d. Do hai , hoặc nhiều cụm c-v có bao chứa nhau tạo thành.
2. Cách nối các vế trong câu ghép:
Các vế trong câu ghép không cần sử dụng từ nối.
b.Dùng những từ có tác dụng nối.
c. Cả a và b.
B�i t?p 3: Chuy?n nh?ng cõu ghộp em v?a d?t du?c th�nh nh?ng cõu ghộp m?i theo hai cỏch:
Cỏch 1- Nhúm 1: B? b?t m?t quan h? t?.
Cỏch 2- Nhúm 2: D?o l?i tr?t t? cỏc v? cõu.
G?i ý: Em hóy d?a v�o do?n nờu gi?i phỏp v? vi?c thay d?i thúi quen s? d?ng bao bỡ nilụng trong van b?n "Thụng tin v? Ng�y Trỏi D?t nam 2000" d? vi?t do?n van.
- Mu?n t?o cõu ghộp, cú th? d?a v�o tớnh ch?t ti?n l?i nhung cung cú nhi?u tỏc h?i d? t?o cõu ghộp v?i c?p t? "tuy.. nhung.", ho?c "n?u... thỡ ."
B�i t?p 5: (SGK/ T.114): Vi?t do?n van ng?n, trong do?n van cú s? d?ng cõu ghộp theo d? b�i sau:
1. Thay d?i thúi quen s? d?ng bao bỡ ni lụng.

- H?c thu?c ghi nh? SGK/Tr.112.
Ho�n thi?n cỏc b�i t?p trờn v�o v? b�i t?p.
So?n b�i: Tỡm hi?u chung v? van b?n thuy?t minh:
+ D?c ki cỏc van b?n sgk m?c I.
+ Nh?n xột v? n?i dung v� phuong th?c trỡnh b�y; so sỏnh v?i VB miờu t?, bi?u c?m, t? s?, ngh? lu?n dó h?c xem chỳng khỏc nhu th? n�o. T? dú rỳt ra d?c di?m c?a VB thuy?t minh.


Hướng dẫn về nhà