Bài 11. Câu ghép

TIẾNG VIỆT 8
Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện Đông Hoà
Trường THCS Tôn Đức Thắng
KIỂM TRA BÀI CŨ
Biện pháp tu từ “Nói giảm nói tránh” là gì? Em cho một ví dụ minh hoạ và giải thích tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy trong câu văn?
Nói giảm, nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề;tránh thôtục,thiếu lịch sự
(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây vàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. (4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. (6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
I.Đặc điểm của câu ghép:
Tiết 43 CÂU GHÉP
Tiết 43 CÂU GHÉP
I.Đặc điểm của câu ghép:
Xét cấu tạo ngữ pháp của câu văn (2):
(2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như
CN
mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

VN
C1
V1
C2
V2
-Mối quan hệ giữa các cụm C-V này là gì? Trong ba cụm C-V các em vừa chỉ ra, cụm nào là cụm C-V lớn? Cụm nào là cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn ấy?
-Mối quan hệ bao hàm.
-Cụm C-V nòng cốt là cụm lớn; 2 cụm C1-V1 và C2-V2 là các cụm nhỏ nằm trong cụm lớn.
Tiết 43 CÂU GHÉP
Ta kết luận câu (2) là kiểu câu gì em đã được học ở lớp 7?
Câu mở rộng thành phần phụ ngữ sau trong cụm động từ (Hai cụm C1-V1 và C2-V2 là phụ ngữ sau cho động từ trung tâm “quên”. Giữa chúng có mối quan hệ so sánh: “như”)
Tiết 43 CÂU GHÉP
Câu (5) có mấy cụm chủ vị?
-Một cụm C-V: CN: “Mẹ tôi”; VN: “nắm lấy ....dài và hẹp”.
Câu (5) thuộc kiểu câu gì?
-Câu đơn bình thường, có 2 trạng ngữ.
(5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
Tiết 43 CÂU GHÉP
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
-Ta thấy có mấy cụm C-V?
-Câu (7) có 3 cụm C-V:
- C1: “Cảnh vật chung quanh tôi”; V1: “đều thay đổi”
- C2: “lòng tôi”; V2: “đang có sự thay đổi lớn”
- C3: “tôi”; V3: “đi học”
-Các cụm C-V ở câu (7) có bao chứa lẫn nhau hay không? Đây là mối quan hệ gì giữa các vế câu?
-Không bao chứa, đó là mối quan hệ không bao hàm.
Tiết 43 CÂU GHÉP
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
-Ta kết luận câu (7) là kiểu câu ghép
-Nêu đặc điểm của kiểu câu ghép?
Là những câu do 2 hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-Vnày được gọi là một vế câu.
Tiết 43 CÂU GHÉP
Tiết 43 CÂU GHÉP
I.Đặc điểm của câu ghép:
-Là những câu do2hoặcnhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
-Em hãy đặt câu ghép?
Ví dụ:
Bố mẹ rất vui vì con học tập tiến bộ.
Tiết 43 CÂU GHÉP
a) – Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây?
b) Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà căn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.

Tiết 43 CÂU GHÉP
Tiết 43 CÂU GHÉP

c) Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.
d) Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá. Hắn bĩu môi và bảo:
- Lão làm bộ đấy!
(Nam Cao,Lão Hạc)
Tiết 43 CÂU GHÉP
I.Đặc điểm của câu ghép:
II.Cách nối các vế câu ghép:
Tiết 43 CÂU GHÉP
THẢO LUẬN NHÓM
-Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích ở mục I-sgk
Các câu ghép:
1-Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không -có những đám mây bàng bạc,lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
3-Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy ,vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.
6.Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần ,nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.
Tiết 43 CÂU GHÉP
I.Đặc điểm của câu ghép:
II.Cách nối các vế câu:
-Các vế câu ghép nối với nhau bằng hai cách:
+Dùng từ nối (quan hệ từ,cặp quan hệ từ,cặp phó từ,đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau)
+Không dùng từ nối: giữa các vế câu có dấu phẩy,dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm
Ví dụ:
-Dùng từ nối:
Nếu tôi học giỏi thì bố mẹ vui lòng.

-Không dùng từ nối:
Trời dông gió,biển đỏ ngầu bọt.
Tiết 43 CÂU GHÉP
I.Đặc điểm của câu ghép:
II.Cách nối các vế câu:
III.Luyện tập:
Bài 1:Xác định câu ghép và cách nối các vế câu ghép
Cho biết các vế câu ghép được nối với nhau bằng cách nào?
a.Nối bằng dấu phẩy
b.Nối bằng dấu phẩy
Bài 2:Với mỗi cặp quan hệ từ sau ,hãy đặt một câu ghép
a.Vì nắng kéo dài nên đồng ruộng khô hạn.
b.Nếu tôi tiến bộ thì cô giáo vui.
Bài 3:Chuyển những câu ghép vừa đặt thành những câu ghép mới:
a.Bỏ một quan hệ từ:
Vì nắng hạn kéo dài,đồng ruộng khô can.
b.Đảo trật tự các vế câu:
Đồng ruộng khô hận vì nắnghạn kéo dài
Bài 4:Đặt câu với mỗi cặp từ hô ứng:
a.Tôi chưa đến bạn ấy đã đi
Bài 5:Viết đoạn văn ngắn:
a.Trình bày thói quen sử dụng bao bì ni lông
Tiết 43 CÂU GHÉP
Tiết 43 CÂU GHÉP
BÀI TẬP NHANH
1.Xác định cách nối các vế câu ghép sau:
a)Nếu ai có một bộ mặt xinh đẹp thì gương không bao giờ nói dối.
-Nối bằng cặp quan hệ từ: Nếu ...thì
b) Mẹ nó càng đánh, nó càng lì ra.
-Nối bằng dấu phẩy
c) Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp.
-Nối bằng dấu phẩy
d)Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay.
-Nối bằng dấu hai chấm,dấu phẩy
e) Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
-Nối bằng dấu chấm phẩy
2.Các câu sau câu nào là câu ghép:
a)Cô ấy đến khiến cả nhà rất vui.
b)Hắn làm nghề ăn trộm nên hắn không ưa lão Hạc bởi vì lào lương thiện quá.
-Câu ghép
Tiết 43 CÂU GHÉP
Em hãy quan sát hình ảnh , đặt câu ghép đúng ngữ pháp
và phù hợp bức ảnh
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

.
A.BÀI VỪA HỌC:
-Nắm đặc điểm và cách nối các vế câu ghép
-Phân biệt câu đơn,câu mở rộng thành phần và câu ghép
-Viết đoạn văn 5b-Tác dụng của việc lập dàn ý khi viết đoạn văn
B.BÀI SẮP HỌC:Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
-Đọc trước các văn bản sgk,nêu vai trò của thuyết minh trong đời sống
-Trả lời các câu hỏi rút ra đặc điểm chung của vănbản thuyết minh khác với các văn bản khác