Bài 11. Câu ghép

Tiết 43:

Câu ghép
Người thực hiện: Phạm Thị Tuyết
Đơn vị : Trường THCS Hợp Đức
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Phép tu từ nói giảm nói tránh là
A. đối chiếu hai sự vật, hiện tượng có nét tương đồng để làm tăng sức gợi cảm cho sự diễn đạt.
B. một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
một biên pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề tránh thô tục , thiếu lịch sự.
biện pháp tu từ gọi tên đối tượng này bằng tên đối tượng khác.
C
Câu 2: Câu nào sau đây sử dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh? Tác dụng?
A. Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
B. Nắng ấm, sân rộng và sạch.
A
1/ VÝ dô:
H»ng n¨m cø vµo cuèi thu, l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c, lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng.
T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy , n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng.
Nh÷ng ý t­ëng Êy t«i ch­a lÇn nµo ghi trªn giÊy, v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt. Nh­ng mçi lÇn thÊy mÊy em nhá rôt rÌ nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®i ®Õn tr­êng, lßng t«i l¹i t­ng bõng rén r·. Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng dµi vµ hÑp. Con ®­êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc.

(Thanh TÞnh, T«i ®i häc)
Câu hỏi thảo luận:
H1. Tìm các cụm C- V có trong 3 câu văn in đậm.
H2. Phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm C- V?
H3. Trình bày kết quả phân tích ở hai bước trên vào bảng mẫu:
CN2
CN3
VN1
CN
CN
2. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi

như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
5. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh,
mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
7. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì

chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
V
C
VN

VN
CN
CN1
VN3
VN2
V
C
VN
Ví dụ:
2. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
5. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
7. Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
Câu 5
Câu 2
Câu 7
=> Câu đơn
=> Câu mở rộng
=> Câu ghép
Câu hỏi thảo luận :
So sánh câu ghép với câu mở rộng.
* Giống nhau :
§Òu cã tõ hai côm C- V trë lªn.
* Khác nhau :
- C©u më réng thµnh phÇn cã mét côm C- V lµm nßng cèt, c¸c côm cßn l¹i bÞ bao chø tromg côm C- V nßng cèt.
- C©u ghÐp: Cã c¸c côm C- V kh«ng bÞ bao chøa nhau, mçi côm lµm thµnh mét vÕ c©u.


1.Ví dụ: Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích ở mục I






Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.(1)
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy, nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.(2)
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi trên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.(3) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.(4) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp.(5) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.(6) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.(7)
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
1. Hằng năm cứ vào cuối thu , lá ngoài đường rụng nhiều và trên
không có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại nao nức những
kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .
3. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy , vì hồi ấy
tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết .
( )
( )
( )
Vế 1
Vế 2
Vế 1
Vế 2
Vế 3
( )
7. Cảnh vật xung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có
sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.
Vế 1
Vế 2
Vế 3
( )
( )
( )
1. Hằng năm cứ vào cuối thu , lá ngoài đường rụng nhiều và trên
Cặp phó từ : vừa … đã
4. Mẹ bảo đi đường này , nó lại đi đường kia
3. Nước sông dâng lên bao nhiêu , đồi núi dâng cao bấy nhiêu .
2. Cây non vừa trồi , lá đã xoà sát mặt đất .
1. Vì trời mưa to nhiều ngày nên Hà Nội ngập lụt .
Cặp quan hệ từ : vì …nên
Các vế trong những câu ghép sau được nối với nhau bằng phương tiện nào ?
Cặp đại từ : bao nhiêu … bấy nhiêu
Cặp chỉ từ : này … kia
Cách nối
các vế câu
không dùng từ nối
dấu phẩy ( , )
dấu hai chấm ( : )
dấu chấm phẩy ( ;)
Bài tập 1: Tỡm câu ghép trong đoạn sau, cho biết mỗi câu ghép các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?
a. ? Dần buông chị ra, đi con! ? Dần ngoan lắm nhỉ! ?U van Dần, u lạy Dần! ? Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. ? Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! ? Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. ? Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần na đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
b. ? Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. ? Giá những cổ tục đã đầy đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát vụn mới thôi.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

,
,
,
,
,
,
Giá
,
,
,
Bài tập 2 (trang 113)
Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây hãy đặt một câu ghép :
a/ Vì … nên …
b/ Nếu …thì …
c/ Tuy … nhưng …
d/ kh«ng nh÷ng…mµ…(hoÆc kh«ng chØ…mµ…)
Bài tập 3 : (Trang 113)
Chuyển những câu ghép em vừa đặt thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau :
a/ Bỏ bớt một quan hệ từ .
b/ Đảo lại trật tự các vế câu .
bài tập
Bài tập 4 ( trang 114)
Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây :
c/ …đâu …đấy …
d/ … càng… càng …

Bài tập 5 (trang 114)
Viết một đoạn văn ngắn về một trong các đề tài sau ( trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép ) :
a/ Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông
b/ Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm văn
Hướng dẫn chung:
Bước 1: Lựa chọn đề tài .
Bước 2 : Xác định cấu trúc đoạn văn ( quy nạp , diễn dịch,
song hành… )
Bước 3 : Viết các câu văn.
Bước 4 : Kiểm tra tính liên kết của đoạn văn.
Bước 5 : Gạch chân câu ghép đã sử dụng trong đoạn văn.

* Hướng dẫn viết đoạn văn có sử dụng câu ghép theo đề bài:
1. Thay ®æi thãi quen sö dông bao b× ni l«ng.

Gợi ý
Muốn tạo câu ghép, có thể dựa vào một vài tiện lợi nhưng có rất nhiều tác hại của bao bì ni lông để tạo câu ghép với cặp từ " tuy.. nhưng.", hoặc " nếu... thì ."
* Hướng dẫn về nhà.
Hoàn thành các phần bài tập còn lại.
Học thuộc ghi nhớ Sgk/ 112
- Đọc và tìm hiểu tiếp bài Câu ghép tiết tiếp theo.
+ Đọc các ví dụ.
+ Suy nghĩ và trả lời các câu hỏi sau các ví dụ.
+ Nghiên cứu ghi nhớ và định hướng cách giải các bài tập.