Bài 11. Câu ghép

Chúc các thầy, cô giáo mạnh khoẻ, công tác tốt. Chúc các em chăm ngoan, học giỏi
1 . Thế nào là nói giảm nói tránh ?
kiểm tra bài cũ
2 . Câu nào sau đây sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh ?
A. Thôi để mẹ cầm cũng được . ( Thanh Tịnh )
B . Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu . ( Nguyên Hồng )
C . Bác trai đã khá rồi chứ ? ( Ngô Tất Tố )
D . Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt ! ( Nam Cao )
Tiết 43 : câu ghép

I . đặc điểm của câu ghép .
Đọc đoạn trích sau :
Hằng năm cứ vào cuối thu ,lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng .
Những ý tưởng ấy tôi chưa bao giờ ghi lên giấy , vì hồi ấy tôi chưa biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết . Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu đi đến trường , lòng tôi lại tưng bừng rộn rã .Buổi mai hôm ấy,một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp . Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần , nhưng lần này tự nhiên thấy lạ . Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi dang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.
( Thanh Tịnh , Tôi đi học )
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng .

Buổi mai hôm ấy,một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp .

Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi dang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.
( Thanh Tịnh , Tôi đi học )
Đọc đoạn trích sau :
1. Tôi quên sao được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng


tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng .
C3
C2
V3
Bổ ngữ
V2
VN1
Bổ ngữ
CN1
-Côm CN1 – VN1 “T«i….. quang ®·ng” lµm nßng cèt c©u .
Côm C2 – V2 “ nh÷ng c¶m gi¸c…quang ®·ng”BN cho §T “ quªn” .
Côm C3 – V3 “ mÊy cµnh…quang ®·ng” BN cho §T “ n¶y në” .
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Câu mở rộng thành phần phụ ngữ sau trong cụm động từ (Hai c?m C2-V2 v� C3-V3 l� ph? ng? sau cho d?ng t? trung tõm "quờn" và " nảy nở". Gi?a chỳng cú m?i quan h? so sỏnh: "nhu")

2 . Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp .
C
V
3. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có

sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học
V3
C3
V2
C2
V1
C1
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
1. Tôi quên sao được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng
tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng .
=> Cõu m? r?ng th�nh ph?n ph? ng?.
=> Một cụm C- V làm nòng cốt câu .
=> Câu có 3 Cụm C- V không bao chứa nhau, tạo thành 3 vế câu .

Câu đơn

Câu ghép
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Kiểu cấu tạo câu
Câu cụ thể
Câu có một cụm C - V
Cụm C - V nhỏ nằm
trong cụm C - V lớn
Các cụm C - V
không bao chứa nhau
Câu
có
hai hoặc nhiều cụm
C - V
Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh , mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp .
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học .
Câu đơn
Câu ghép
Câu mở rộng thành phần
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Do hai hoặc nhiều cụm C -V không bao chứa nhau tạo thành .
Mỗi cụm C - V này được gọi là một vế câu .
Bài tập nhanh : Tìm câu ghép trong những câu còn lại .
Hằng năm cứ vào cuối thu ,lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng .
Những ý tưởng ấy tôi chưa bao giờ ghi lên giấy , vì hồi ấy tôi chưa biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết . Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu đi đến trường , lòng tôi lại tưng bừng rộn rã .Buổi mai hôm ấy,một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp . Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần , nhưng lần này tự nhiên thấy lạ . Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi dang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học.
( Thanh Tịnh , Tôi đi học )
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Do hai hoặc nhiều cụm C -V không bao chứa nhau tạo thành .
Mỗi cụm C - V này được gọi là một vế câu .
Bài tập nhanh : Câu ghép trong những câu còn lại :
Hằng năm cứ vào cuối thu ,lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .

Những ý tưởng ấy tôi chưa bao giờ ghi lên giấy , vì hồi ấy tôi chưa biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết .

Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần , nhưng lần này tự nhiên thấy lạ .
( Thanh Tịnh , Tôi đi học )
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
Do hai hoặc nhiều cụm C -V không bao chứa nhau tạo thành .
Mỗi cụm C - V này được gọi là một vế câu .
Ghi nhớ : sgk / 112 .
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
ví dụ :

Hằng năm cứ vào cuối thu , lá ngoài
đường rụng nhiều và trên không có
những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại
nao nức những kỉ niệm mơn man của
buổi tựu trường .
Cảnh vật xung quanh tôi đều thay
đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay
đổi lớn : hôm nay tôi đi học .
3) Khi hai người lên gác thì Giôn - xi đang
ngủ .
5) Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn ; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào .
4) Bạn Hoa càng nói mọi người
càng chú ý .
- Nối bằng một quan hệ từ .
- Nối bằng cặp quan hệ từ .
Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép . a)Vì .nên...(hoặc bởi vì .cho nên. ; sở dĩ . là vì .)
b) Nếu .thì.(hoặc hễ.thì. ;
giá . thì.)
Bài tập 2/113 .
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
ví dụ :

Hằng năm cứ vào cuối thu , lá ngoài
đường rụng nhiều và trên không có
những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại
nao nức những kỉ niệm mơn man của
buổi tựu trường .
Cảnh vật xung quanh tôi đều thay
đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay
đổi lớn : hôm nay tôi đi học .
3) Khi hai người lên gác thì Giôn - xi đang
ngủ .
5) Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố để lại cho anh trọn vẹn ; cụ thà chết chứ không chịu bán đi một sào .
4) Bạn Hoa càng nói mọi người
càng chú ý .
- Nối bằng một quan hệ từ .
- Nối bằng cặp quan hệ từ .
- Nối bằng cặp phó từ.
- Giữa các vế câu thường dùng dấu phẩy , dấu hai chấm hoặc dấu chấm phẩy.
Ghi nhớ : sgk / 112
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
- Nối bằng một quan hệ từ
- Nối bằng cặp quan hệ từ
- Nối bằng từ hô ứng( cặp phó từ,chỉ từ hay đại từ).
- Không dùng từ nối (giữa các vế câu thường dùng dấu phẩy , dấu hai chấm hoặc dấu chấm phẩy).
III . Luyện tập
Bài 1:
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây . Cho biết trong mỗi câu ghép , các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào ?
a) _ Dần buông chị ra , đi con ! Dần ngoan lắm nhỉ ! U van Dần , u lạy Dần ! Dần hãy để cho chị đi với u , đừng giữ chị nữa . Chị con có đi , u mới có tiền nộp sưu , thầy Dần mới dược về với Dần chứ ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế , Dần có thương không.Nếu Dần không buông chị ra , chốc nữa ông lí vào đây , ông ấy trói nốt cả u , trói nốt cả Dần nữa đấy .
b) Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ không ra tiếng . Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiền cho kì nát vụn mới thôi
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
- Nối bằng một quan hệ từ .
- Nối bằng cặp quan hệ từ .
- Nối bằng từ hô ứng( cặp phó từ,chỉ từ hay đại từ).
- Không dùng từ nối( giữa các vế câu thường dùng dấu phẩy , dấu hai chấm hoặc dấu chấm phẩy ) .
III . Luyện tập
Bài 1/113.
Những câu ghép và cách các vế câu được nối với nhau trong các đoạn trích đó là :
b) - Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ không ra tiếng .
- Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiền cho kì nát vụn mới thôi
(Nối bằng dấu phẩy,một quan hệ từ: Nếu)
(Nối bằng dấu phẩy,một quan hệ từ: Giá )
b) - Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ không ra tiếng .
- Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , đầu mẩu gỗ , tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiền cho kì nát vụn mới thôi .
- U van Dần , u lạy Dần !
- Dần hãy để cho chị đi với u , đừng giữ chị nữa .
- Chị con có đi , u mới có tiền nộp sưu , thầy
Dần mới dược về với Dần chứ !
- Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế , Dần có thương không.
- Nếu Dần không buông chị ra , chốc nữa ông lí vào đây , ông ấy trói nốt cả u , trói nốt cả Dần nữa đấy .
- U van Dần , u lạy Dần !
- Dần hãy để cho chị đi với u , đừng giữ chị nữa .
- Chị con có đi , u mới có tiền nộp sưu , thầy
Dần mới dược về với Dần chứ !
- Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế , Dần có thương không.
- Nếu Dần không buông chị ra , chốc nữa ông lí vào đây , ông ấy trói nốt cả u , trói nốt cả Dần nữa đấy .
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
- Nối bằng một quan hệ từ
- Nối bằng cặp quan hệ từ
- Giữa các vế câu thường dùng dấu phẩy , dấu hai chấm hoặc dấu chấm phẩy.
III . Luyện tập
Bài tập 2/113.
Bài tập1/113.
Chuyển những câu ghép em vừa đặt thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau :
Bỏ bớt một quan hệ từ .
b) Đảo lại trật tự các vế câu.
Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng sau :
.vừa .đã.( hoặc .mới.đã. ; .chưa . đã.)
b) .đâu .đấy.( hoặc .nào.nấy. ; sao . vậy.)
c) .càng. càng.


Bài tập 3/113.
Bài tập 4/114.
Bài tập 5/114.
Viết một đo¹n văn ngắn về một trong các đề tài sau ( trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép ) : a/ Thay đæi thãi quen sö dông bao b× ni l«ng.
b/ T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý tr­íc khi viÕt bµi tËp lµm v¨n .
Hướng dẫn :
Bước 1: Lựa chọn đề tài .
Bước 2 : Xác định cấu trúc đoạn văn ( Quy nạp , diễn dịch, song hành… )
Bước 3 : Viết các câu văn .
Bước 4 : Kiểm tra tính liên kết của đoạn văn .
Bước 5 : Gạch chân câu ghép đã sử dụng trong đoạn văn .
- Nối bằng từ hô ứng( cặp phó từ,chỉ từ hay đại từ).
Tiết 43 : câu ghép
I . đặc điểm của câu ghép .
II . cách nối các vế câu .
- Nối bằng một quan hệ từ
- Nối bằng cặp quan hệ từ .
- Giữa các vế câu thường dùng dấu phẩy , dấu hai chấm hoặc dấu chấm phẩy.
III . Luyện tập
Do hai hoặc nhiều cụm C -V
không bao chứa nhau tạo thành .
Mỗi cụm C - V này được gọi là một vế câu .
Ghi nhớ : sgk / 112
Ghi nhớ : sgk / 112
Về nhà
- Học thuộc bài
- Làm các bài tập còn lại, các bài tập trong vở bài tập
- Chuẩn bị bài tìm hiểu chung về văn thuyết minh
- Nối bằng từ hô ứng( cặp phó từ,
chỉ từ hay đại từ).