Bài 11. Câu ghép

Ch�o m?ng cỏc th?y cụ
v� cỏc em h?c sinh thõn m?n
Giáo viên thực hiện : Ph?m Th? Th?
Tiết 39: CÂU GHÉP
*



1. Đặc điểm của câu ghép
Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)

Bài học:
Ví dụ :
Tiết 39: CÂU GHÉP
1. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
1. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
1. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
2. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường …
3. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

2. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường …
TN
C
V
3. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

3. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

C
V
C
V
C
V
Có 3 cụm C-V: Một cụm C-V làm nòng cốt câu, hai cụm C-V khác làm phụ ngữ trong cụm từ.
=> Mối quan hệ bao hàm
Có một cum C-V
Có 3 cụm C-V, mỗi cụm làm thành một vế câu
=> Mối quan hệ không bao hàm
Tiết 39: CÂU GHÉP
2. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường …
3. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

TN
C
V
C
V
C
V
C
V
Có 3 cụm C-V: Một cụm C-V làm nòng cốt câu, hai cụm C-V khác làm phụ ngữ trong cụm từ.
=> Mối quan hệ bao hàm.
Có một cum C-V
Có 3 cụm C-V, mỗi cụm làm thành một vế câu
=> Mối quan hệ không bao hàm
2
1
3
C
V
C
V
1. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
Tiết 39: CÂU GHÉP


* Ví dụ :
1. Đặc điểm của câu ghép


*Ghi nhớ :
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
I. Bài học:
Tiết 39: CÂU GHÉP
Trong hai câu sau, câu nào là câu ghép?
a. Cái bàn này chân gãy rồi.

b. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu hơi sương.=> Câu ghép
C
Câu đơn mở rộng
a.Cái bàn này chân gãy rồi.
C1
V1
V
Tiết 39: CÂU GHÉP

* Ví dụ :

1. Đặc điểm của câu ghép






* Ghi nhớ :





2. Cách nối các vế câu
Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ làn đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)



* Ví dụ :
Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ làn đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)

I. Bài học :
Tiết 39: CÂU GHÉP
* Ví dụ :
1. Đặc điểm của câu ghép
* Ghi nhớ :
2. Cách nối các vế câu
* Ví dụ :
* Ghi nhớ :
Có hai cách nối các vế câu:
- Dùng những từ loại có tác dụng nối:
+ Nối bằng một quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp phó từ, đạitừ hay chỉ từ (cặp từ hô ứng).
- Không dùng từ nối:
+ Giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.
I. Bài học:
Tiết 39: CÂU GHÉP
Bài tập 1. Ba câu ghép sau có gì giống và khác nhau?

a. Tôi có ngày hôm nay vì tôi đam mê phim ảnh.

b. Tôi có ngày hôm nay nhờ tôi đam mê phim ảnh.

c. Tôi có ngày hôm nay tại tôi đam mê phim ảnh.


* Giống nhau: - Nội dung thông tin
* Khác nhau: - Sắc thái ý nghĩa
a.Quan hệ từ “vì”: mang tính chất lí trí và trung hoà (không có ý tốt cũng không có ý xấu)
b.Quan hệ từ “nhờ” thường dùng với những nguyên nhân tốt.
c.Quan hệ từ “tại” mang sắc thái áp đặt, qui lỗi nhiều hơn.
Tiết 39: CÂU GHÉP
* Ví dụ :
1. Đặc điểm của câu ghép
* Ghi nhớ :
2. Cách nối các vế câu
* Ví dụ :
* Ghi nhớ :
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
II. Luyện tập
Có hai cách nối các vế câu:
- Dùng những từ loại có tác dụng nối:
+ Nối bằng một quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ (cặp từ hô ứng).
- Không dùng từ nối:
+ Giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.
I. Bài học:
Tiết 39: CÂU GHÉP
Bài 1: Tìm câu ghép trong đoạn trích và cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào?
Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
1. U van Dần, u lạy Dần!
2. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới
được về với Dần chứ!
3. Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế,
Dần có thương không.
4. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào
đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
Không dùng từ nối
(dùng dấu phẩy)
Dùng từ nối
(quan hệ từ)
Tiết 39: CÂU GHÉP
Bài 2 + 3.
- Với mỗi cặp quan hệ từ
dưới đây, hãy đặt một câu ghép:
a, Vì … nên …
b, Nếu … thì …
c, Tuy … nhưng …
d, Không những ….mà
- Chuyển những câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:
a. Bỏ bớt một quan hệ từ
b. Đảo lại trật tự các vế câu
a, Vì Thúy nói lỡ lời nên bạn Nga
giận
-> Thuý nói lỡ lời nên bạn Nga giận.
-> Bạn Nga giận vì Thuý nói lỡ lời.
b, Nếu Nam chăm học thì Nam sẽ thi đỗ
-> Nam chăm học thì Nam sẽ thi đỗ
-> Nam sẽ thi đỗ nếu Nam chăm học
c, Tuy gia đình rất khó khăn nhưng Lan
vẫn vươn lên trong học tập
-> Gia đình rất khó khăn nhưng Lan vẫn vươn lên trong học tập.
-> Lan vẫn vươn lên trong học tập tuy gia đình rất khó khăn


Tiết 39: CÂU GHÉP
Bài 4.
Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây:
a. Vừa… đã
b. Đâu …đấy
c. Càng …càng.
a, Trời vừa hửng sáng, chúng tôi đã lên đường.
b, Lũ tràn đến đâu, nhà cửa trôi đến đấy.
c, Gió càng lớn,đám cháy càng mạnh.
Tiết 39: CÂU GHÉP
* Ví dụ :
1. Đặc điểm của câu ghép
* Ghi nhớ :
2. Cách nối các vế câu
* Ví dụ :
* Ghi nhớ :
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
II. Luyện tập
Có hai cách nối các vế câu:
- Dùng những từ loại có tác dụng nối:
+ Nối bằng một quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp quan hệ từ;
+ Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ (cặp từ hô ứng).
- Không dùng từ nối:
+ Giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.
I. Bài học:
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
BVH: Thế nào là câu ghép? Lấy ví dụ.
Vẽ sơ đồ tư duy về cách nối các vế của câu ghép?
Làm bài tập 2,3,4,5/113,114 vào vở.
BSH: Luyệ nói : theo ngôi kể kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
-Thế nào là kể theo ngôi thứ nhất ,ngôi thứ ba?Tác dụng của từng ngôi kể?
-Tập kể một câu chuyện theo ngôi thứ nhất hoặc ngôi thứ ba.
Bài học kết thúc
Chúc các thầy cô và các em học sinh mạnh khỏe