Bài 11. Câu ghép

Kiểm tra bài cũ
1) Thế nào là phép tu từ nói giảm nói tránh?
A. Là đối chiếu hai sự vật, hiện tượng có nét tương đồng để làm tăng sức gợi cảm cho sự diễn đạt.
B. Là một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.
C. Là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển để tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
C
2) Cõu n�o sau dõy s? d?ng bi?n phỏp tu t? núi gi?m núi trỏnh?
A. Bác trai đã khá rồi chứ ?
B. Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt!
C . Nắng ấm, sân rộng và sạch.
B
Hãy tìm cụm chủ vị của các câu dưới đây.
3) Nắng / ấm, sân / rộng và sạch.
C V C V
1) Bác trai đã khá rồi chứ?
2) Lão hãy yên lòng mà nhắm mắt!
3) Nắng ấm, sân rộng và sạch.
1) Bác trai / đã khá rồi chứ?
C V
2) Lão / hãy yên lòng mà nhắm mắt!
C V
câu ghép
Tiết 42- Tiếng Việt
Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm 
Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về 
Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm 
Nghe xạc xào gió thổi giữa cau tre. 
Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửa 
Khi hun thuyền, gieo mạ, lúc đưa nôi 
Tiếng mưa dội ào ào trên mái cọ 
Nón ai xa thăm thẳm ở bên trời. 
Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biển 
Có gọi thầm tiếng Việt mỗi đêm khuya? 
Ai ở phía bên kia cầm súng khác 
Cùng tôi trong tiếng Việt quay về. 

Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợ 
Quên nỗi mình quên áo mặc cơm ăn 
Trời xanh quá môi tôi hồi hộp quá 
Tiếng Việt ơi tiếng Việt ân tình...
1. Đặc điểm của câu ghép:
Ví dụ: (1) Hàng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm mơn man của buổi tựu trường. (2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng. (3) Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. (4) Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. (6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. (7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
câu ghép
THẢO LUẬN
NHÓM NHỎ (2’)
Tìm các cụm C-V trong những câu in đậm và phân tích cấu tạo của những câu có 2 cụm C-V trở lên
(2) Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(2) Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(2) Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy / nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi / mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
(5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi // âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.
(7) Cảnh vật chung quanh tôi // đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi / đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi / đi học.

2
1. Đặc điểm của câu ghép:
Trình bày kết quả phân tích các câu trên vào bảng sau
câu ghép
Tiết 42- Tiếng Việt
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều
cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành.
Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
1. Đặc điểm của câu ghép:
câu ghép
Từ kết quả phân tích, em hiểu thế nào là câu ghép?
2. Cách nối các vế câu ghép:
Tiết 42- Tiếng Việt
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường // rụng nhiều

và trên không có những đám mây// bàng bạc , lòng tôi // lại

nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
C3
V3
C2
V2
C1
V1
Dùng quan hệ từ và dấu phẩy.
1. Đặc điểm của câu ghép:
câu ghép
2. Cách nối các vế câu ghép:
_______________________________________________________________
Trạng ngữ
_____________
_______________
_____________
_____________________________
Trạng ngữ
________________
____________
_________
Tiết 42- Tiếng Việt
 Dùng cặp quan hệ từ .
3. Tôi // im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi // càng thắt lại,
khoé mắt tôi // đã cay cay.
 Dùng dấu hai chấm , dấu phẩy
2. Vì trời // mưa to nên đường // rất trơn .
___________.
___________.
___________
_______.
__________.
___________.
_______
V2
_______
V1
C1
C2
______________________________
____
C3
C2
C1
V1
V2
V1
2. Vì trời // mưa to nên đường // rất trơn .
3. Tôi // im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi // càng thắt lại,
khoé mắt tôi // đã cay cay.
4. Nước sông // càng dâng lờn bao nhiêu thì đồi núi // càng
dâng cao bấy nhiêu.
C1
C2
V1
V2
________
_______
_________
___________
4. Nước sông // càng dâng lờn bao nhiêu thì đồi núi // càng
dâng cao bấy nhiêu.
5. Anh//đi đường này, em//đi đường nọ.
 Dùng cặp phó từ, đại từ .
C1
_________
V2
V1
C2
___
________
___
5. Anh//đi đường này, em//đi đường nọ.
 Dùng cặp chỉ từ
Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
1. Đặc điểm của câu ghép:
câu ghép
Từ ví dụ em cho biết có mấy cách nối các vế trong câu ghép?
2. Cách nối các vế câu ghép:
Tiết 42- Tiếng Việt
Tiết 42- Tiếng Việt
câu ghép
Bài 1: Tìm câu ghép trong đoạn trích và cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào?

(3) U // van Dần, u // lạy Dần !
(5) Chị con //có đi, u // mới có tiền nộp sưu, thầy Dần // mới được về với Dần chứ!
(6) Sáng ngày người ta // đánh trói thầy Dần như thế, Dần // có thương không.
(7) Nếu Dần // không buông chị ra, (thì) chốc nữa ông lý // vào đây, ông ấy// trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
câu ghép
Tiết 42- Tiếng Việt
Bài tập 2: Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây hãy đặt một câu ghép.
a/ Vì … nên …( hoặc bởi vì…cho nên …)
b/ Nếu …thì …( hoặc giá …thì…)
c/ Tuy … nhưng …( hoặc mặc dù …nhưng…)
d/ không những…mà…(hoặc không chỉ…mà…)
Tiết 42- Tiếng Việt
câu ghép
Bài tập 3 : Sgk/113
Chuyển những câu ghép em vừa đặt ở bài tập 2 thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau :

a/ Bỏ bớt một quan hệ từ .

b/ Đảo lại trật tự các vế câu .
câu ghép
Tiết 42- Tiếng Việt
câu ghép
* Bài tập 3:
Vỡ Nam cham h?c nờn b?n ?y d?t k?t qu? cao.
* Cỏch 1: + Nam cham h?c nờn b?n ?y d?t k?t qu? cao.
+ Vỡ Nam cham h?c, b?n ?y d?t k?t qu? cao.
* Cỏch 2: Nam d?t k?t qu? cao vỡ b?n ?y cham h?c.
Tiết 42- Tiếng Việt
- Nắm đặc điểm, cách nối các vế câu ghép.
- Phân biệt câu ghép với câu đơn mở rộng thành phần.
- Hoàn thành các bài tập phần luyện tập.
- Dựa vào bài KNS: Vẽ sơ đồ tư duy bài học vào vở.
- Đọc bài “ Câu ghép ” (tiếp theo). Trả lời câu hỏi phần I sgk /123.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ