Bài 11. Câu ghép

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 8C
KIỂM TRA BÀI CŨ

Câu 1:Thế nào là nói giảm nói tránh?
Câu 2: Xác định phép nói giảm nói tránh trong câu thơ sau đây và cho biết nó có tác dụng gì?
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, B¸c ¬i)
Câu 1: Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề; tránh thô
tục, thiếu lịch sự.

ĐÁP ÁN
Câu 2: Nói giảm nói tránh : “đi” chỉ cái chết của Bác Hồ. Có tác dụng : tránh gây cảm giác đau buồn cho người đọc, người nghe.
CÂU GHÉP
Tiết 43
Ví dụ (Sgk/ 111 )
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường.
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
Ví dụ (Sgk/ 111)
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường (1).
Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng (2).
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết (3). Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã (4). Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp (5). Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ (6). Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học (7).
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
THẢO LUẬN NHÓM
? Tìm các cụm C – V trong những câu in đậm, phân tích cấu tạo của những câu có hai hoặc nhiều cụm C – V?

Tổ 1 (Câu 2). Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

Tổ 2, 3 (Câu 5). Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh,
mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp.

Tổ 4 (Câu 7). Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi
đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.


2. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
5. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường …
7. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

C
V
2. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
2. Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười …
C
V
C
V
5 .Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường …
TN
C
V
7. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

7. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

C
V
C
V
C
V
C©u cã ba cụm C-V: một cụm C-V làm nòng cốt câu, các cụm C-V khác làm phụ ngữ trong cụm từ.
Câu cú m?t cụm C-V.
Câu cú ba c?m C-V khụng bao ch?a nhau, m?i c?m C- V l�m th�nh m?t v? cõu.
5
2
7




Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm
C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm
C-V này được gọi là một vế câu.
Tìm thêm các câu ghép trong đoạn trích mục I:
1. Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .
3. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hối ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết.
4. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.
6. Con đường này tôi quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.
Các câu ghép sau nối bằng cách nào?
1. Hằng năm cứ vào cuối , lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc lòng tôi lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .

3. Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hối ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết .

6. Con đường này tôi quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.

7. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.

=> không dùng từ nối mà nối bằng dùng dấu phẩy.
=> Dùng từ có tác dụng nối : quan hệ từ “vì”.
=>Dùng quan hệ từ “vì”, dấu hai chấm.
=> Dùng quan hệ từ “nhưng”.
,
vì
nhưng
vì
Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Rồi hai con mắt của của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
Một hôm, tôi phàn nàn việc ấy với Binh Tư. Binh Tư là một người láng giềng khác của tôi. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão lương thiện quá.
4. Nước sông càng dâng cao bao nhiêu núi đồi càng dâng cao bấy nhiêu.
- Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng.


Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục

thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà

nghiến cho kì nát vụn mới thôi.

V1
C1
V2
C2
V2
C2
C1
V1
C¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau b»ng dÊu phÈy.
Các vế câu được nối với nhau bằng dấu phẩy.
3. Hắn làm nghề ăn trộm nên vốn không ưa lão Hạc bởi vì lão
lương thiện quá.
=> Dùng cặp quan hệ từ để nối các vế câu.
2. Tôi im lặng cúi đầu xuống đất: Lòng tôi càng thắt lại,

khoé mắt tôi đã cay cay.
=> Dùng các dấu câu để nối các vế câu.
4. Nước sông càng dâng cao bao nhiêu đồi núi

càng dâng cao bấy nhiêu.
=> Dùng cặp phó từ, đại từ, quan hệ từ để nối các vế câu.
Hai cách nối
Bài tập 1:
? Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào?

Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van Dần, u lạy Dần ! Dần hãy để cho chị đi với u, đõng giữ chị nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần míi ®­îc về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
( Ngô Tất Tố, tắt đèn)



1. U van Dần, u lạy Dần!
2. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới
được về với Dần chứ!
3. Sáng ngày người ta đánh trói thầy Dần như thế,
Dần có thương không.
4. Nếu Dần không buông chị ra, chốc nữa ông lý vào
đây, ông ấy trói nốt cả u, trói nốt cả Dần nữa đấy.
Không dùng từ nối
(dùng dấu phẩy)
Dùng từ nối
(quan hÖ tõ)
và dấu phẩy
Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép.
a) Vì............... nên……...................
b) Nếu ...............thì.........................
c) Tuy.......................nhưng.........
d) Không những ..................... mà.........................
Bài tập 2
3) Bài tập 3: (T.113)
Chuyển các câu ghép em vừa đặt được thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:
a) Bỏ bớt một quan hệ từ.
b) Đảo lại trật tự các vế câu.
Mẫu: NÕu trêi m­a to th× t«i ®i bé.
Nếu trời mưa to, tôi đi bộ.
Tôi đi bộ, nếu trời mưa to.
Bài 2,3. Với mỗi cặp quan hệ từ, cặp từ hô ứng dưới đây hãy đặt một câu ghép. Chuyển những câu ghép vừa đặt thành những câu ghép mới bằng cách: bỏ bớt một quan hệ từ, đảo lại trật tự các vế câu.

Nhóm 1 – Tổ 1.
a. Vì … nên …
Nhóm 2 – Tổ 2 .
b. Nếu … thì …
Nhóm 3 – Tổ 3
c. Tuy … nhưng……
Nhóm 4 – Tổ 4
d. Không những….mà còn…

…
Hoạt động nhóm
Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặt một câu ghép.
a) Vì............... nên……...................
b) Nếu ............... thì.........................
c) Tuy....................... nhưng.........
d) Không những ..................... mà.........................
2) Bài tập 2: (T.113)
nhà ở xa
tôi đi học bằng xe đạp.
trời mưa to
tôi đi bộ.
nhà ở khá xa
Bắc vẫn đi học đúng giờ.
3) Bài tập 3: (T.113)
Mẫu
Nếu trời mưa to, tôi đi bộ.
Tôi đi bộ, nếu trời mưa to.
Vân học giỏi
bạn ấy hát rÊt hay.
Lớp chia làm hai
nhóm, các thành viên trong nhóm
tiếp sức nhau lên ghi .

Trò chơi tiếp sức
Bài tập
Nhóm 1 (Tổ 1,2): Với mỗi cặp từ hô ứng
dưới đây, hãy đặt một câu ghép:
a/ …vừa…đã…( hoặc… mới…đã…;
… chưa…đã…





Nhóm 2 (Tổ 3,4): Đặt câu ghép với mỗi cặp
từ hô ứng dưới đây:
b/…đâu… đấy (hoặc …nào…nấy;
…sao…vậy…)

Trò chơi tiếp sức
Bài tập 5
Viết một đoạn văn ngắn khoảng 5 đến 8 câu về đề tài : Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lông . Trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép? ( Gạch chân câu ghép )


A . Là câu chỉ có một cụm C – V tạo thành.
B . Là câu có hai cụm C – V và chúng bao chứa nhau tạo thành .
C . Là câu có ba cụm C – V và chúng bao chứa nhau tạo thành .
D . Là câu do hai hoặc nhiều cụm C – V không bao chứa nhau tạo thành .

Khoanh tròn vào câu trả lời đúng :
Dòng nào dưới đây nói đúng nhất về câu ghép?
A . Dùng những từ có tác dụng nối: một quan hệ từ, một cặp quan hệ từ,một cặp phó từ, đại từ, chỉ từ thường đi đôi với nhau ( cặp từ hô ứng).
B . Không dùng từ nối: dấu phẩy, dấu chấm phẩy, dấu hai chấm.
C . Tất cả các phương án trên.


Khoanh tròn vào câu trả lời đúng :
2 . Nối các vế câu trong câu ghép bằng cách nào?

1. Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là một vế câu.
2. Cách nối các vế câu ghép.
1. Bài cũ: “Câu ghép”
- Nắm kĩ đặc điểm cấu tạo và các cách nối vế câu trong câu ghép.
- Làm đầy đủ bài tập vào vở bài tập.
2. Soạn kĩ bài mới: “Tìm hiểu chung về văn bản Thuyết Minh”:
- Tìm hiểu vai trò của văn bản thuyết minh trong đời sống con người?
- Phương pháp thuyết minh cụ thể ở từng văn bản.
- Tìm hiểu đặc điểm chung của văn bản thuyết minh về:
+ Nội dung?
+ Phương thức biểu đạt?
+ Nhiệm vụ cuả văn bản?
+ Tính chất

CHÚC CÁC THẦY, CÔ GIÁO MẠNH KHỎE, HẠNH PHÚC!
CẢM ƠN CÁC THẦY, CÔ GIÁO ĐÃ ĐẾN DỰ GIỜ