Bài 11. Bếp lửa

CH�O M?NG C�C TH?Y Cễ GI�O V� C�C EM
L?P: 9B1
TRU?NG: THCS Vế TH? S�U

KI?M TRA B�I CU
Trong chương trình ngữ văn THCS em đã được học
Bài thơ nào viết về hình ảnh người bà? Của tác giả
nào? Tác phẩm thể hiện nội dung gì?

Bài thơ “Tiếng gà trưa”
của nhà thơ Xuân Quỳnh.
- Viết về tình cảm bà cháu.
B?ng Vi?t
Ti?t 53:D?c hi?u van b?n
B?P L?A
Ti?t 53 : B?p l?a
I, D?c - chỳ thớch
1, Tỏc gi?

Chõn dung nh� tho B?ng vi?t
+ Cuộc đời :
-Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng ,sinh năm 1941 tại Thạch Thất – Hà Tây
+ Sự nghiệp :
Bằng Việt làm thơ từ những năm 60. Là thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Thơ Bằng Việt trong trẻo mượt mà với giọng điệu nhẹ nhàng, thiết tha, đầy cả xúc về kỉ niệm tuổi thơ, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ông đang là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội .
Ti?t 53 : B?p l?a
2, Tỏc ph?m
B�i tho B?p L?a sỏng tỏc v�o nam 1963 khi tỏc gi? dang h?c ng�nh Lu?t ? Nga.B�i tho du?c dua v�o t?p tho Huong Cõy - B?p L?a (1968), t?p tho d?u tay c?a B?ng Vi?t - Luu Quang Vu.
1, Tỏc gi?
I, D?c - chỳ thớch
Ti?t 53 : B?p l?a
2, Tỏc ph?m
3, D?c
1, Tỏc gi?
I, D?c - chỳ thớch
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Tu hú kêu, bà con nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:
“ Bố ở chiến khu; bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

 Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
 Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!

Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...

Ti?t 53 : B?p l?a
Ti?t 53 : B?p l?a
2, Tỏc ph?m
3, D?c
4, Chỳ thớch
1, Tỏc gi?
I, D?c - chỳ thớch
- Thể thơ: Tự do , câu thơ 8 chữ đan xen câu 7 chữ và 9 chữ
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả, nghị luận.
- Bố cục: 4 phần
Ti?t 53 : B?p l?a
* M?ch c?m xỳc c?a b�i tho:
Th?o lu?n theo nhúm b�n v? cỏch
chia b? c?c c?a b�i tho d?a theo
m?ch c?m xỳc trờn.
Có thể chia làm bốn phần :
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn, đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhoèn mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ, sống mũi còn cay!

Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa, nghĩ th­ơng bà khó nhọc
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa!

Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi

Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẳn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa!
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
-Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?

Hỡnh ?nh b?p l?a khoi
Khoi ngu?n n?i nh?.
K? ni?m tu?i tho s?ng bờn b� g?n v?i b?p l?a
Suy nghi v? b� v� b?p l?a.
Lũng bi?t on sõu s?c c?a chỏu v?i b�.
Hình ảnh bếp lửa khơi
Khơi nguồn nỗi nhớ.
Suy nghĩ về bà và bếp lửa.
Lòng biết ơn sâu
sắc của cháu với bà.
Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
Khổ
thơ đầu
BỐ CỤC
3 khổ thơ tếp theo
2 khổ thơ tiếp theo
Khổ thơ cuối
Ti?t 53 : B?p l?a
1/ Bếp lửa gợi về những kỷ niệm
- Chờn vờn
Ấp iu
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
Bếp lửa
Ti?t 53 : B?p l?a
=> Bếp lửa sớm mai ở làng quê Việt Nam gợi nhớ những kí ức về bà
=>Ba câu thơ mở đầu đã diễn tả cảm xúc đang dâng lên cùng với những kí ức, hồi tưởng của tác giả về bếp lửa, về bà, là sự khái quát tình cảm của người cháu với cuộc đời lam lũ của người bà.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
1/ Bếp lửa gợi về những kỷ niệm
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
a, Lúc cháu 4 tuổi
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
Ti?t 53 : B?p l?a
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay.
Một thời lịch sử đau thương của dân tộc
=> Ấn tượng đầu tiên đối với người cháu là mùi khói bếp, cái đói mòn, đói mỏi và cuộc sông nghèo khó, lam lũ của 2 bà cháu trong những năm đầu kháng chiến
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
a, Lúc cháu 4 tuổi
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi



Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Tu hú kêu bà con nhớ không bà?
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp nghĩ thương bà khó nhọc.
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?


Tiếng tu hú
Tu hú kêu trên cánh đồng xa
Tu hú kêu bà có nhớ không ...
Tiếng tu hú sao tha thiết ...
Tu hú ơi !...kêu chi hoài…?
Điệp ngữ, nhân hoá
Nhằm khắc sâu nỗi nhớ thương bà và quê hương khắc khoải đến quặn lòng
Cùng bà nhóm lửa
Mẹ cha bận
Cháu ở cùng bà
Bà bảo cháu, bà dạy cháu làm, chăm cháu học
Nghệ thuật liệt kê.
Khắc hoạ hình tượng người bà của tình yêu thương.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi
=> Những câu thơ như lời đối thoại tâm tình, cháu trò chuyện với bà trong tâm tưởng, cháu trò chuyện với chim tu hú trong tình yêu thương. Và tất cả đều là sự bộc bạch của cháu dành cho người bà kính yêu. Hình ảnh của bà, hình ảnh của bếp lửa và âm thanh của chim tu hú vang vọng trong một không gian mênh mông khiến cả bài thơ nhuốm phủ sắc bàng bạc của không gian hoài niệm, của tình bà cháu đẹp như trong chuyện cổ tích.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:
“ Bố ở chiến khu; bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi
Thành ngữ 
Sự giúp đỡ
của xóm
làng đối
với hai bà
cháu
Bà mạnh mẽ,kiên cường trước hiện thực ác liệt
Làm ngời sáng vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ giàu lòng vị tha, giàu đức hi sinh
Khi giặc đốt làng
- Dựng lại túp lều
Bà vẫn vững lòng dặn cháu đinh ninh
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
=> Khắc hoạ hình ảnh người bà kháng chiến, kiên cường, bền bỉ, thương con cháu
=>-Phép tu từ điệp ngữ ,liệt kê ,kết hợp phương thức tự sự ,miêu tả ,biểu cảm
Nhấn sâu dòng kỷ niệm .Xoáy vào tiềm thức ,lay động tâm hồn người đọc
Ngọn lửa =>lòng bà => tình yêu thương
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi
Vậy là bà đã gồng mình gánh vác mọi lo toan để các con yên tâm công tác. Bà không chỉ là chỗ dựa cho đứa cháu thơ, là điểm tựa cho các con đang chiến đấu mà còn là hậu phương vững chắc cho cả tiền tuyến, góp phần không nhỏ vào cuộc kháng chiến chung của dân tộc. Tình cảm bà cháu hòa quyện trong tình yêu quê hương, dân tộc.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
2/ Kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà gắn với bếp lửa
b, Lúc cháu 12 tuổi
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
3/ Suy nghĩ về bà và bếp lửa.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…
ngọn lửa
của sức
sống,
của lòng
yêu
thương
“luôn ủ sẵn”
trong lòng
bà
Ngọn lửa của niềm tin vô cùng “dai dẳng”, bền bỉ và bất diệt
khẳng định ý chí,bản lĩnh sống của bà,
cũng là của người phụ nữ Việt Nam
giữa thời chiến
Điệp ngữ - ẩn dụ
kết cấu song hành
làm cho giọng thơ vang lên mạnh mẽ, đầy xúc động tự hào.

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa!
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
3/ Suy nghĩ về bà và bếp lửa.
Cụm từ chỉ thời gian
từ láy tượng hình
hình ảnh ẩn dụ
-> diễn tả cảm nhận của nhà thơ về cuộc đời gian nan, vất vả và sự tần tảo
, đức hi sinh, chịu thương,chịu khó của bà.
-> Nhờ ngọn lửa mà bà “ủ”,
bà “nhen”, bà “giữ”, cháu biết
cách sống ân nghĩa, thủy chung,
biết mở lòng ra với mọi người
xung quanh, biết sẻ chia,
gắn bó với xóm làng.
Cảm xúc dâng trào của tác giả về hình ảnh 1 bếp lửa bình dị
mà thân thuộc nhưng lại có sự kì diệu thiêng liêng đến khó tả
Bếp lửa
Ngọn lửa
Ngọn lửa lòng bà ủ sẵn
Ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
-Ngọn lửa của niềm tin, của tình thương được thắp lên từ bếp lửa cuộc đời.
Kì lạ, thiêng liêng, bếp lửa
-Nhóm niềm tin khoai sắn.
Nhóm nồi xôi…
Nhóm …tâm tình tuổi nhỏ .
Bà: Người truyền lửa cho thế hệ mai sau
Điệp ngữ nhằm khẳng định
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
3/ Suy nghĩ về bà và bếp lửa.
Ti?t 53 : B?p l?a
=> Từ hình ảnh bếp lửa cụ thể, bài thơ đã gợi đến ngọn lửa với ý nghĩa trừu tượng, khái quát. Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống, niềm tin cho các thế hệ nối tiếp.
=>Trong tâm trí nhà thơ, bếp lửa và bà là những gì tuy thật bình dị, song ẩn giấu điều cao quý thiêng liêng. Hình ảnh bà và hình ảnh bếp lửa sáng đẹp lung linh trong tâm hồn nhà thơ. Người cháu yêu bà, nhờ hiểu bà mà thêm hiểu, thêm yêu dân tộc mình, nhân dân mình.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
3/ Suy nghĩ về bà và bếp lửa.
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
4, Lòng biết ơn sâu sắc của cháu với bà.
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
-Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?

Điệp ngữ 
Mở ra một thế giới rộng lớn với
bao điều mới mẻ
Tuổi thơ đã lùi xa, đứa cháu nhỏ năm xưa giờ đã lớn khôn, đã được
chắp cánh bay cao, bay xa đến những chân trời cao rộng
Cháu được hưởng thụ 1 cuộc sống đầy đủ, tốt đẹp”.
Tuy thế, cháu vẫn khôn nguôi nhớ về bà và bếp lửa quê hương,nhớ về góc bếp, nơi nắng
mưa hai bà cháu có nhau. Cháu sẽ không bao giờ quên và chẳng thể nào quên được
vì đó chính là nguồn cội, là nơi mà tuổi thơ của cháu được nuôi dưỡng để lớn lên từ đó
Ti?t 53 : B?p l?a
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
4, Lòng biết ơn sâu sắc của cháu với bà.
=> Nỗi nhớ bà và bếp lửa luôn là một nỗi nhớ thường trực trong lòng cháu để trở thành 1 mảng tâm hồn không thể thiếu.
=> Từ những suy ngẫm của người cháu, bài thơ biểu hiện một triết lí sâu sắc: Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng bước con người trong suốt hành trình dài rộng của cuộc đời. Tình yêu đất nước bắt nguồn từ lòng yêu quý ông bà, cha mẹ, từ những gì gần gũi và bình dị nhất.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Thảo luận nhóm rồi trình bày về
nội dung và nghệ thuật của
bài thơ “ BẾP LỬA”
Ti?t 53 : B?p l?a
III. Tổng Kết:
III. LUYỆN TẬP
Trong bài thơ, em thích nhất khổ thơ nào? Vì sao ?
Ti?t 53 : B?p l?a
TRÒ CHƠI
Ô CHỮ BÍ MẬT
E
T
TÌM TỪ KHÓA TRONG CÁC Ô CHỮ SAU
L
I
E
N
B
A
N
G
N
G
A
TÊN THẬT CỦA TÁC GIẢ BÀI BẾP LỬA LÀ GÌ ?
A
V
I
Ê
T
B
N
G
N
K
Y
I
E
M
N
G
O
N
L
U A
V
Ư
N
G
I
N
I
Đ
O
K
H
O
N
H
N
L
U
A
NGỌN LỬA LÒNG BÀ NHÓM DẬY Ở CHÁU ĐIỀU GÌ?
T
N
I
E
M
I
N
Y
E
U
1
2
3
4
5
6
7
8
LÊN 4 TUỔI CHÁU CHỨNG KIẾN NỖI ĐAU GÌ?
NHỮNG NĂM GIẶC ĐỐT LÀNG BÀ RA SAO ?
Trong khổ 4, Bếp lửa được chuyển đổi bằng hình ảnh nào ?
Nguồn cảm xúc chủ đạo của bài thơ là gì ?
BÀI THƠ SÁNG TÁC Ở ĐÂU ?
TÁM NĂM RÒNG CHÁU CÙNG BÀ LÀM GÌ ?
CỦNG CỐ- HƯỚNG DẪN
HỌC Ở NHÀ
*Củng cố:
Câu 1: Bài tập trong vở bài tập.
Câu 2: Cảm nhận câu thơ
“Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
-Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ?”
*HD:
- Học bài, thuộc bài thơ “ Bếp lửa”
- Chuẩn bị bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.
Cảm ơn các thầy cô
và các em