Bài 11. Bếp lửa

Bếp
lửa
Bằng Việt
Tiết 57: Bếp Lửa (Bằng Việt)
I. Đọc - tìm hiểu chú thích:
II. D?c - Tỡm hi?u van b?n:
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc.
2. Dũng h?i tu?ng v? b� v� b?p l?a thõn yờu
3. Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa:

a. Về bà:

Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ




Bà vất vả khó nhọc, tảo tần, suốt đời chăm
lo cho con cháu.
Điệp từ
-> trình tự
tăng tiến
Từ bếp lửa thực đến bếp
lửa của tâm hồn
=>H/a ng­êi bµ- ng­êi phô n÷ VN víi vÎ ®Ñp nhÉn n¹i ®Çy yªu th­¬ng .
BÕp löa- t×nh bµ Êm nãng, bµn tay ch¨m chót lo toan, n©n niu tuæi th¬ cña ch¸u.

Tiết 56: Bếp Lửa (Bằng Việt)
I. Đọc - tìm hiểu chú thích:
II. D?c - Tỡm hi?u van b?n:
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc.
2. Dũng h?i tu?ng v? b� v� b?p l?a thõn yờu
3. Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa:

a. Về bà:

b. Về bếp lửa:
Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa !
-> Kì lạ vì nó cháy lên trong mọi hoàn cảnh
-> Thiêng liêng vì nó đã trở thành một mảnh tâm hồn, nó ấm áp, sáng mãi t/c của bà cháu, nó là niềm tin tiếp thêm sự sống cho các thế hệ nối tiếp.
THảO LUậN

Bếp lửa
kì lạ
ở điểm nào?
thiêng liêng
ở điểm nào?
Tiết 56: Bếp Lửa (Bằng Việt)
I. Đọc - tìm hiểu chú thích:
II. D?c - Tỡm hi?u van b?n:
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc.
2. Dũng h?i tu?ng v? b� v� b?p l?a thõn yờu
3. Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa:
4. Tình cảm của người cháu khi đã trưởng thành:
- Hoàn cảnh: đã đi xa
- Điều kiện sống:
có ngọn khói trăm tàu, có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
-> Cuộc sống rất đầy đủ, tiện nghi hiện đại.
- Tình cảm:
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
-> Người cháu luôn nhớ thương, yêu kính, biết ơn bà vô hạn.
=> Đó cũng là tình cảm Thuỷ chung với cội nguồn, với quê hương, đất nước.



Tiết 56: Bếp Lửa (Bằng Việt)
I. Đọc - tìm hiểu chú thích:
II. D?c - Tỡm hi?u van b?n:
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc.
2. Dũng h?i tu?ng v? b� v� b?p l?a thõn yờu
3. Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa:
4. Tình cảm của người cháu khi đã trưởng thành:
III. Tổng kết: Ghi nhớ SGK
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
IV. Luyện tập:
* Đọc diễn cảm bài thơ.
* BTVN: BT phần luyện tập tr 146
(Nguyễn Khoa Điềm)
Tiết 57
Hướng dẫn đọc thêm
Sinh năm 1943, quê ở huyện
Phong Điền -Thừa Thiên Huế.
Là nhà thơ trưởng thành trong
cuộc kháng chiến chống Mĩ.
Sáng tác năm 1971, khi tác giả đang công
tác tại chiến khu miền tây Thừa Thiên Huế,
trong nh?ng ng�y khỏng chi?n ch?ng
Mi dang d?n d?n th?ng l?i nhung v?n cũn
vụ cựng gian kh?.


- Ba phần tương ứng với ba khúc hát ru.
Mỗi một khúc hát ru có hai lời ru: một lời của nhà thơ,
một lời của người mẹ
3. Bố cục:
Nguyễn Khoa Điềm
Nguyễn khoa điềm
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân.
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka- lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ cho ngoan đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
-Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.
Em cu tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
-Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do.
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
1.Hình ảnh người mẹ Tà- ôi trong lời ru của nhà thơ:
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan , đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trong lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.
Người mẹ vừa địu con vừa lao động, chiến đấu với những công việc vất vả, khó nhọc.
Thảo luận nhóm:
? Trong mỗi lời ru của nhà thơ, người mẹ đã hiện lên với những công việc gì? Đó là những công việc như thế nào?
? Em nhận xét gì về người mẹ Tà Ôi?

VD: MÆt trêi cña b¾p th× n»m trªn ®åi
MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn l­ng.
Lời thơ thật dịu dàng như ru sâu thêm giấc ngủ cho em cu Tai, như muốn sẻ chia những vất vả nhọc nhằn trong công việc của mẹ. Không gian mênh mang của vùng núi rừng tây Thừa Thiên như mở ra với ánh mặt trời lan toả khắp núi đồi. Nổi bật giữa khung cảnh là người mẹ Tà-ôi với công việc cần mÉn. Nhưng mẹ không hề đơn độc chính vì có mặt trời của mẹ – em cu Tai đang ngon giấc. Với cách ví von đặc sắc này, nhà thơ đã tạo nên liên tưởng về mối quan hệ mật thiết của con người với núi rừng, nương rẫy. Không có tình cảm gắn bó, không thÓ tạo được liên tưởng thú vị giữa hạt bắp với con nằm trên lưng. Mặt trời không gợi ra cảm giác về độ nóng, độ chói mà trở thành hình tượng biểu trưng cho nguån sèng mạnh mẽ. Mặt trời của bắp đem lại hạt mẩy hạt chắc. Mặt trời của mẹ – em cu Tai là hạnh phúc, nguồn sống của mẹ. Những chú bé Tà-ôi được tắm trong ánh sáng sẽ trở nên vạm vỡ săn chắc, ánh mặt trời hào phóng ban tặng cho mẹ những đứa con khoẻ mạnh của núi rừng. Hình tượng sáng tạo của Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại những rung cảm thẩm mĩ đặc biệt.

Người đọc còn nhận ra tấm lòng mẹ mênh mông trong hình ảnh mẹ con không cách xa : Lưng đưa nôi và tim hát thành lời . Lời tim ngân nga suốt ba đoạn thơ thành điệp khúc dạt dào thương mến .
Trong lời ru của nhà thơ, em thích hình ảnh, câu thơ nào nhất? Vì sao?
2. Hình ảnh người mẹ Tà- ôi trong lời ru của người mẹ:
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân.
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi.
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do.
Tình yêu thương con gắn với tình
yêu bộ đội
Ước mơ con lớn khôn khoẻ mạnh để
đỡ đần mẹ
Tình yêu thương con gắn với tình yêu cội rễ
Ước mơ con lớn khôn trở thành người
lao động giỏi.
Tình yêu thương con gắn liền với
tình yêu đất nước.
Ước mơ đất nước thống nhất, con lớn
làm công dân của đất nước tự do.
Thảo luận nhóm:
Trong mỗi lời ru của người mẹ, người mẹ đã thể hiện những tình cảm và mơ ước gì?
Lời bình:
Trong tỡnh c?m c?a ngu?i T�-ụi cung nhu c?a nh?ng d?a con mi?n Nam chi?n d?u ch?ng Mi, Bỏc H? luụn l� ngu?n d?ng viờn, l� bi?u tu?ng sỏng chúi c?a cỏch m?ng, c?a chi?n th?ng. B?i v?y, mong u?c du?c g?p Bỏc luụn l� c?m xỳc thu?ng tr?c, dự cho th?i di?m vi?t b�i tho n�y l� 1971. B?i l?, ch? cú th?ng nh?t, m? m?i du?c ra v?i Bỏc. Gi?c mo d?p g?n li?n v?i u?c nguy?n gi�nh l?i tr?n v?n non sụng, tho? lũng Bỏc mong. L?i ru k?t l?i cựng hỡnh tu?ng em cu Tai c?a tuong lai l� ngu?i T? do c?a m?t d?t nu?c ho� bỡnh. Dú cung l� mong u?c chung c?a nhõn dõn, c?a nh?ng ngu?i Vi?t Nam yờu nu?c.

Nhà thơ đã tận mắt chứng kiến hình ảnh những bà mẹ
Tà-ôi giã gạo nuôi bộ đội đánh Mĩ,
để cảm xúc từ hiện thực thăng hoa thành
những vần thơ có sức lay động mãnh liệt.
Bài thơ “thể hiện tình yêu thương con gắn với lòng
yêu nước, với tinh thần chiến đấu của người mẹ
miền tây Thừa Thiên bằng những khúc ru nhịp nhàng,
mang giọng điệu ngọt ngào trìu mến.

Đọc kĩ câu hỏi sau và chọn đáp án nào em cho là đúng nhất
Câu 1
Nhận định nào nói đúng nhất những nét đặc biệt trong cách cấu tạo của các đoạn thơ của bài Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ?
Đọc kĩ câu hỏi sau và chọn đáp án nào em cho là đúng nhất
Câu 2:
Nhận định nào không nói về vẻ đẹp của người mẹ được thể hiện qua bài thơ?
Bài học hôm nay dừng tại đây.
Về nhà các em học thuộc lòng bài thơ.
Soạn : ánh trăng
Chỳc cỏc em h?c t?t!