Bài 11. Bếp lửa

Kiểm tra Bài cũ
Bốn câu thơ cuối bài " Đoàn thuyền đánh cá " đã gợi tả điều gì ?
- Khí thế hăm hở, sảng khoái, phấn chấn khi trở về.
- Con người chạy đua với thời gian để lao động và cống hiến cho đất nước.
- Thành quả lao động chói lọi tưng bừng.
Ca ngợi cuộc sống mới, con người mới trong công cuộc lao động, xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Miền Bắc sau chiến tranh.
1. Tác giả.
Thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ .
Trải qua nhiều công việc : làm báo, đi chiến trường, biên tập, dịch thơ- truyện . Giữ các chức vụ quan trọng : Tổng thư ký hội văn học Hà Nội, uỷ viên BCH hội nhà văn Việt Nam, hiện là chủ tịch hội Liên hiệp văn học Hà Nội .
Cã phong cách thơ đầy trải nghiệm, suy ngẫm mà vẫn không vơi đi cái ngạc nhiên của tuổi trẻ. Giäng th¬ trÇm l¾ng m­ît mµ, th­êng khai th¸c nh÷ng kû niÖm thiÕu thêi vµ gîi ­íc m¬ tuæi trÎ.
Nguyễn Việt Bằng (1941)- Hà Tây .

Nêu những hiểu biết của em về tác giả Bằng Việt ?
2. Tìm hiểu chung về Văn bản.
a. Đọc - Chú thích.
b. Tác phẩm.
- Xuất xứ :
- Sáng tác 1963
- In trong tập “ Hương cây - Bếp lửa”

- Thể thơ :
- Tự do.
- Phương thức biểu đạt :
- Biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả.
Bài thơ được chia làm mấy phần ? Nêu nội dung chính của mỗi phần ?
- Bố cục :
- Gồm 3 phần:
Ba dòng đầu: Bếp lửa gợi nỗi nhớ thương Bà.
tiếp cho đến " Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa ! " : Cảm nghĩ về bà và Bếp lửa.
Khổ cuối: Tự cảm của người cháu.
1. Bếp lửa gợi nỗi nhớ thương bà.
" Một bếp lửa chờn vờn sương sớm.
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm."
điệp từ
từ láy
Gợi cảm giác bếp lửa ấm áp thân quen ở một miền quê thanh bình yên ả.
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
Nỗi thương bà bền bỉ trong tâm hồn cháu.
từ gợi tả
ẩn dụ
Tình bà cháu gắn bó với bếp lửa bền bỉ sâu đậm.
2. Cảm nghĩ về bà và bếp lửa.
- Thủa ấu thơ: ( Lên bốn tuổi.... đến sống mũi còn cay )
Phần tiếp theo của văn bản tập chung diễn tả cảm nghĩ của cháu về bà và bếp lửa. Trong ký ức của cháu, những kỉ niệm của cháu về bà và bếp lửa hiện dần lên cùng với những quãng thời gian nào ? Tìm những đoạn thơ tương ứng ?
- Tuổi niên thiếu:( Tám năm ròng.... đến chứa niềm tin dai dẳng )
- Tuổi trưởng thành:( Lận đận đời bà .... đến thiêng liêng bếp lửa )
* Thủa ấu thơ: Lên bốn tuổi.... quen mùi khói .
.... đói mòn đói mỏi.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu.
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay.
Giọng thơ nghẹn ngào, từ ngữ gợi tả, thành ngữ.
Xúc động nhớ về những năm tháng cơ hàn.
Cuộc sống nghèo khó nhưng ấm áp tình bà cháu.
* Tuổi niên thiếu.
Trong nỗi nhớ của cháu thời niên thiếu những kỉ niệm nào trở thành ấn tượng sâu đậm nhất ?
Nhớ về tiếng chim tu hú
Nhớ về những việc làm của bà
Nhớ về những năm tháng chiến tranh
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa.
Khi tu hú kêu,bà còn nhớ không bà.
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !
=> Giọng thơ tâm tình, tính từ gợi tả.
=> Nỗi nhớ nhà, nhớ quê, nhớ cuộc sống đơn côi của hai bà cháu.
Bà.... kể chuyện những ngày ở Huế.
.... dạy cháu làm
..... chăm cháu học.
Nghĩ thương bà khó nhọc.
=> Sử dụng động từ tính từ gợi tả
=> Tấm lòng hi sinh tận tụy vì bà của con cháu.
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?
=> Câu hỏi tu từ
=> Thương xót đời bà lận đận. Nhắn gửi nỗi nhớ thương đến an ủi bà.
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi.
Hàng xóm.... trở về lầm lụi.
Đỡ đần bà .... túp lều tranh.
=> Giọng thơ bùi ngùi xúc động, từ gợi tả.
=> Cuộc sống đáng thương nhọc nhằn của hai bà cháu.
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh.
.......chớ kể này kể nọ
bảo rằng nhà vẫn bình yên
=> Tính từ gợi tả.
=> Người bà kháng chiến và yêu nước
Nhớ về những năm tháng chiến tranh
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn.
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng.....
=> Điệp từ, hình ảnh tượng trưng.
=> Tình yêu thương con cháu, niềm tin vào cuộc kháng chiến thắng lợi.
=> Thấu hiểu, biết ơn, kính phục bà.
1. Nêu những nội dung chính phần văn bản vừa học ?
Hồi tưởng về quá khứ
Trưởng thành
Niên thiếu
4 tuổi
Bếp lửa
Bà
Cháu
Mùi khói
Xúc động
Khói bếp
Ngọn lửa
Tần tảo yêu thương, giàu đức hi sinh và niềm tin
Nhớ thương, thấu hiểu công lao và biết ơn bà
Làm văn biểu cảm cốt ở tấm lòng sâu sắc, chân thật với những điều tốt đẹp.
2. Từ bài thơ này em rút ra những kinh nghiệm nào để làm văn biểu cảm ?
Cần kết hợp với nhiều yếu tố khác như tự sự, miêu tả và cả nghị luận.
Đáp án