Bài 11. Bếp lửa

CHÚC MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ THAM DỰ HỘI GIẢNG

GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : HÀ MINH KHƯƠNG
ĐƠN VỊ : TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỤY AN
NĂM HỌC : 2010 - 2011
TIẾT 56 - BẾP LỬA
Môn: Ngữ văn 9
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
- Bằng Việt thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.
- Giọng thơ sâu lắng, nghĩ ngợi, mượt mà thường khai thác kỉ niệm thủa thiếu thời và gợi ước mơ của tuổi trẻ.
Một số tác phẩm chính
Hương cây - Bếp lửa ( in chung với Lưu Quang Vũ, 1968)
Những gương mặt những khoảng trời (1973)
- Đất sau mưa (1977)
Khoảng cách giữa lời (1984)
- Bếp lửa - khoảng trời (1986)
- Hiện nay ông là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
- Bằng Việt thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.
- Giọng thơ sâu lắng, nghĩ ngợi, mượt mà thường khai thác kỉ niệm thủa thiếu thời và gợi ước mơ của tuổi trẻ.
Một số tác phẩm chính
Hương cây - Bếp lửa ( in chung với Lưu Quang Vũ, 1968)
Những gương mặt những khoảng trời (1973)
- Đất sau mưa (1977)
Khoảng cách giữa lời (1984)
- Bếp lửa - khoảng trời (1986)
2.Hoàn cảnh ra đời
- Bài thơ sáng tác năm 1963 khi tác giả đang học tại Liên Xô
- In trong tập thơ “Hương cây - Bếp lửa”, in chung với Lưu Quang Vũ.
- Hiện nay ông là Chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội
" Tôi viết bài thơ Bếp lửa năm 1963, lúc đang học năm thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev( Ukrai na). Mùa đông nước Nga rất lạnh, phải đốt lò để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tôi bỗng nhớ đến " Bếp lửa" quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia đình khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết "Bếp lửa, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình"
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
- Thể thơ tám chữ
- Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ về bà và những kỉ niệm với bà, nói lên lòng kính yêu và suy ngẫm về bà.
- Mạch cảm xúc: Từ quá khứ đến hiện tại, từ kỉ niệm đến suy ngẫm theo dòng hồi tưởng.
- Bố cục bài thơ: 3 phần
- Khổ 1: Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
Khổ 2,3,4: Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà.
- Khổ 5,6,7: Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
Hình ảnh bếp lửa thời thơ ấu
- Điệp ngữ (một bếp lửa): hình ảnh bếp lửa hiện hữu sâu đậm trong lòng cháu và nó có sức khơi gợi rất lớn.
- chờn vờn: từ láy tượng hình giúp ta hình dung được làn sương sớm đang nhè nhẹ bay quanh bếp lửa, vừa gợi cái mờ nhoà của kí ức thời gian.
- ấp iu: gợi bàn tay kiên nhẫn khéo léo, vừa gợi sự chăm lo chi chút của người nhóm bếp.
Người nhóm lửa - nỗi nhớ bà của đứa cháu ở nơi xa.
- Hình ảnh ẩn dụ, điệp ngữ, từ láy tượng hình
- Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn nhớ thương của người cháu đối với bà.
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
- Ẩn dụ (nắng mưa): thời gian kéo dài cùng nỗi vất vả của bà
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
- Hình ảnh ẩn dụ, điệp ngữ, từ láy tượng hình
- Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn nhớ thương của người cháu đối với bà.
b.Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà
Thủa ấu thơ.
Qua tuổi niên thiếu.
- Trong những năm kháng chiến chống Pháp.
Những năm tháng sống bên bà người cháu có rất nhiều kỉ niệm. Những sự vật, sự việc, chi tiết, hình ảnh nào gợi giúp cháu nhớ đến những kỉ niệm ấy? Tác dụng và ý nghĩa của những hình ảnh, sự việc ấy.
Thủa ấu thơ
Qua tuổi niên thiếu
Những năm gian khó
- Gian khó, thiếu thốn, nhọc nhằn.
- Gợi kỉ niệm ngậm ngùi, khó quên.
- khói hun nhèm mắt cháu
- Đói mòn đói mỏi, khô rạc ngựa gầy ( thành ngữ, từ ngữ gợi hình gợi cảm)
Giọng thơ trĩu nặng, gợi kỉ niệm khó quên
- Tiếng chim tu hú
- Bà
hay kể chuyện
bảo cháu nghe
dạy cháu làm
chăm cháu học
- Hình ảnh sáng tạo làm cho nỗi nhớ trở nên da diết
- Động từ ( kể, bảo, dạy, chăm) tình bà cháu quấn quýt, tấm lòng đôn hậu, tình thương bao la của bà
Tiếng chim da diết như giục giã, khắc khoải, thể hiện nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, thương bà một mình lận đận.
- Giọng nói của bà
- Giọng chân thật, mộc mạc, đời thường
Bà là người phụ nữ có phẩm chất cao quí, một bà mẹ Việt Nam anh hùng
- Hàm ý răn doạ, cấm đoán
- Giặc tàn phá xóm làng
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
- Hình ảnh ẩn dụ, điệp ngữ, từ láy tượng hình
- Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn nhớ thương của người cháu đối với bà.
b.Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà
- Kể ngược, từ gợi tả, lời dẫn trực tiếp
- Sự hoài niệm về quá khứ tuổi thơ gian khổ, nhọc nhằn nhưng có tình yêu thương chăm chút của người bà kính yêu
c.Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
- Bà là người phụ nữ tần tảo, giàu đức hi sinh luôn chăm lo cho mọi người
Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới xẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
- Nghĩa gốc:
- Nghĩa chuyển:
- Giá trị nghệ thuật:
nhóm thuộc trường nghĩa lửa (nhóm lửa, nhóm bếp)
Từ “nhóm” trong đoạn thơ sau được dùng với nghĩa nào? Giá trị nghệ thuật của nó như thế nào?
trường nghĩa tình cảm
+ Nhóm bếp lửa ấp iu, nồng đượm sưởi ấm
cho cháu qua cái lạnh của sương sớm.
+ Nhóm bếp lửa mang đến cái ngọt bùi của
sắn khoai, của tình yêu thương vô hạn của bà.
+ Nhóm bếp lửa để mang đến tình cảm xóm
làng đoàn kết, gắn bó.
+ Nhóm dậy những ước mơ, tâm tình tuổi nhỏ
từ nhóm trong câu thơ thứ sáu hoàn toàn mang ý nghĩ biểu tượng. Bằng tình thương yêu của mình bà đã đánh thức tâm hồn cháu, nhóm dậy trong lòng cháu những ước mơ, để cháu có thể bay cao, bay xa đến những chân trời rộng mở.
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
b.Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà
c.Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
- Bà nhóm dậy trong cháu những tâm tình ước mơ ngay từ tuổi ấu thơ.
- Bà là người phụ nữ tần tảo, giàu đức hi sinh luôn chăm lo cho mọi người
Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
- Hình ảnh bà luôn luôn gắn với hình ảnh bếp lửa
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
b.Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà
c.Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
- Bà nhóm dậy trong cháu những tâm tình ước mơ ngay từ tuổi ấu thơ.
- Bà là người phụ nữ tần tảo, giàu đức hi sinh luôn chăm lo cho mọi người
- Hình ảnh bà luôn luôn gắn với hình ảnh bếp lửa
“Bãi cỏ lau già. Bà đứng dáng liêu xiêu
Cành xoan mảnh trên tay làm gậy chống
Gió xa tắp, đồng tháng Năm lồng lộng
Tóc phơ phơ, hắt đỏ ráng chiểu.”
(Đôi dòng tiễn đưa bà nội)
"Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh"
3. Ý nghĩa văn bản
Bài thơ đã để lại trong lòng bạn đọc những ấn tượng khó phai mờ về tình bà cháu. Theo em những nét đặc sắc nghệ thuật chủ yếu nào đã làm nên điều ấy?
A.Sáng tạo hình ảnh bếp lửa vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng.
B.Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự và bình luận
C.Giọng điệu và thể thơ tám chữ phù hợp với cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm.
D.Cả A, B, C
Có ý kiến cho rằng: Ngoài tình bà cháu, bài thơ Bếp lửa còn có nội dung triết lí sâu sắc.Theo em đó là nội dung gì?
- Những gì là thân thiết nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức toả sáng, nâng đỡ con người suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
- Tình yêu thương và lòng biết ơn bà chính là một biểu hiện cụ thể của tình yêu gia đình, và là khởi nguồn của tình yêu con người, tình yêu đất nước
Hình ảnh bếp lửa
Khơi nguồn cảm hứng
Hồi tưởng kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà
Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà
Cháu ở xa khôn nguôi nhớ bà
Hình ảnh quen thuộc
Nhớ về tình cảm của hai bà cháu
Những năm tháng gian nan đói khổ nhưng bên cháu luôn có bà
Bà là người nhóm lửa, giữ lửa và truyền lửa
Hình ảnh bà gắn với bếp lửa
Bếp lửa
TIẾT 56
Bằng Việt
I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH
1.Tác giả
2.Hoàn cảnh ra đời
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
1.Cấu trúc văn bản
2.Nội dung văn bản
a.Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ bà.
b.Những kỉ niệm tuổi thơ bên bà
c.Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa
- Bà nhóm dậy trong cháu những tâm tình ước mơ ngay từ tuổi ấu thơ.
- Bà là người phụ nữ tần tảo, giàu đức hi sinh luôn chăm lo cho mọi người
- Hình ảnh bà luôn luôn gắn với hình ảnh bếp lửa
“Bãi cỏ lau già. Bà đứng dáng liêu xiêu
Cành xoan mảnh trên tay làm gậy chống
Gió xa tắp, đồng tháng Năm lồng lộng
Tóc phơ phơ, hắt đỏ ráng chiểu.”
(Đôi dòng tiễn đưa bà nội)
"Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh"
3. Ý nghĩa văn bản (sgk)
a.Nghệ thuật
b.Nội dung tư tưởng
CHÚC MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ THAM DỰ HỘI GIẢNG

GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : HÀ MINH KHƯƠNG
ĐƠN VỊ : TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỤY AN
NĂM HỌC : 2010 - 2011
TIẾT 56 - BẾP LỬA
Môn: Ngữ văn 9
Hình ảnh bếp lửa
Khơi nguồn cảm hứng
Hồi tưởng kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà
Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà
Cháu ở xa khôn nguôi nhớ bà
Hình ảnh quen thuộc
Nhớ về tình cảm của hai bà cháu
Những năm tháng gian nan đói khổ nhưng bên cháu luôn có bà
Bà là người nhóm lửa, giữ lửa và truyền lửa
Hình ảnh bà gắn với bếp lửa
Hình ảnh bếp lửa
Khơi nguồn cảm hứng
Hồi tưởng kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà
Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà
Cháu ở xa khôn nguôi nhớ bà
Hình ảnh quen thuộc
Nhớ về tình cảm của hai bà cháu
Những năm tháng gian nan đói khổ nhưng bên cháu luôn có bà
Bà là người nhóm lửa, giữ lửa và truyền lửa
Hình ảnh bà gắn với bếp lửa