Bài 11. Bếp lửa

B?p l?a
BẰNG VIỆT
TIẾT 56
- Sinh năm 1941, Thạch Thất, Hà Tây
Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng
thành trong kháng chiến chống Mĩ.
- Thơ trầm lắng suy tư, mượt mà
Một số tác phẩm chính
Hương cây - Bếp lửa ( 1968)
Những gương mặt những
khoảng trời (1973)
- Đất sau mưa (1977)
- Bếp lửa khoảng trời (1986)
Nêu những hiểu biết về nhà thơ Bằng Việt?
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I- TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
. “Những năm đầu theo học Luật tại đây tôi nhớ nhà kinh khủng.Tháng 9 ở bên đó trời se se lạnh, buổi sáng sương khói thường bay mờ mờ mặt đất, ngoài cửa sổ, trên các vòm cây, gợi nhớ cảnh mùa đông ở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớm đi học, tôi hay nhớ đến khung cảnh một bếp lửa thân quen, nhớ lại hình ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi, luộc củ khoai củ sắn cho cả nhà”.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
2. Tác phẩm:
.
a, Hoàn cảnh ra đời: 1963
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa.
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi

Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,
Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở:
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
a, Hoàn cảnh ra đời:
Mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện như thế nào?
d, Bố cục:
- Khổ thơ đầu:Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho
dòng hồi tưởng
- 4 khổ tiếp: Hồi tưởng những kỉ niệm sống tuổi
thơ sống bên bà
- Khổ thứ 6: Suy ngẫm về cuộc đời bà .
- Khổ cuối: Nỗi nhớ của người cháu khi đi xa
nhớ về bà.
b, Thể thơ:
- Thơ 8 chữ, thể tự do
c, Mạch cảm xúc:
Mạch thơ đi từ hồi tưởng đến hiện tại, từ kỷ
niệm đến suy ngẫm.

Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. PHÂN TÍCH
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

? Sự hồi tưởng về bà được bắt đầu bằng hình ảnh nào?
- Bếp lửa
+ “chờn vờn” từ láy ->hình ảnh bếp lửa bập bùng ẩn hiện mờ ảo trong màn sương sớm mang màu sắc cổ tích.
+ “ấp iu” gợi bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của bà.
+ “Biết mấy nắng mưa”: cách nói ẩn dụ gợi cuộc đời vất vả bà mưa nắng dãi dầm.
Bếp lửa hình ảnh gần gũi, thân thương, ấm áp, Bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. PHÂN TÍCH
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
=> vừa kể, vừa tả với giọng thủ thỉ tâm tình như một câu chuyện cổ tích, có thời gian, không gian, có sự việc và các nhân vật cụ thể
?Những kỷ niệm của tuổi thơ gắn với sự kiện nào? Cuộc
sống ra sao?
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
- 4 tuổi: Mùi khói bếp, khói hun nhèm mắt cháu
-> khói cay khét vì củi ướt vì sương lạnh -> Nạn đói năm 45

- 8 năm ròng cùng bà nhóm lửa
+ Tiếng chim tu hú
-> như giục giã, khắc khoải và gợi ra tình cảnh vắngvẻ, nhớ mong
của hai bà cháu.
+ Bà dạy cháu, chăm cháu hoc, bà làm thay công việc của người
bố, mẹ và người thầy.
- Giặc đốt làng:Bà cùng cháu dựng lại túp lều tranh nhắc nhở cháu, bình
tĩnh vượt qua mọi thử thách khốc liệt của chiến tranh.
? Hình ảnh bà hiện lên với phẩm chất gì?
=> Hình ảnh bà tần tảo, thương con cháu,bình tĩnh vượt qua mọi thử thách khốc liệt của chiến tranh. Bà là biểu tượng cho những người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó, giàu đức hi sinh.
? Em cảm nhận cuộc sống của hai bà cháu như thế nào?
=>Cuộc sống của hai bà cháu khó khăn, thiếu thốn, nhọc nhằn, vất vả.
- Kỷ niệm tuổi thơ ở bên bà
Từ hình ảnh “Bếp lửa” đến cuối đoạn xuất hiện điệp ngữ “một ngọn lửa” có dụng ý nghệ thuật gì ?
=>Bếp lửa cụ thể, ngọn lửa trừu tượng ngọn lửa ->Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa, mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ nối tiếp.
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
2. Suy ngẫm về bà và bếp lửa.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. PHÂN TÍCH
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
?Điệp từ “ nhóm” mang ý
nghĩa biểu tượng gi?
- Nhóm bếp lửa ấp iu, nồng đượm sưởi ấm cho cháu qua cái lạnh của
sương sớm.
- Nhóm bếp lửa mang đến cái ngọt bùi của sắn khoai, tình yêu thương
vô hạn của bà.
- Nhóm bếp lửa để mang đến tình cảm xóm làng đoàn kết, gắn bó.
- Nhóm dậy những ước mơ, tâm tình tuổi nhỏ.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I.TÌM HIỂU CHUNG
II. PHÂN TÍCH
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
2. Suy ngẫm về bà và bếp lửa
=> Bếp lửa là tình bà ấm áp, Bếp lửa gắn với khó khăn, gian khổ đời bà… Bếp lửa được bà nhen lên không chỉ bằng nhiên liệu bên ngoài mà còn chính là được nhóm lên từ ngọn lửa trong lòng bà - ngọn lửa của sức sống, lòng yêu thương, niềm tin mãnh liệt.
? Vì sao tác giả lại viết “Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa !”
- Dù ở nơi xa cháu vẫn nhớ về ngọn
lửa của bà và tấm lòng của bà.
=>Ngọn lửa trở thành kỷ niệm ấm lòng, niềm tin kỳ diệu nâng bước người cháu.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
I.TÌM HIỂU CHUNG
II. PHÂN TÍCH
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
2. Suy ngẫm về bà và bếp lửa
3. Nỗi nhớ của người cháu đi xa khi nhớ về bà
III. TỔNG KẾT
1.Nghệ thuật :
- Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà.
- Kết hợp các yếu tố biểu cảm- miêu tả- tự sự - bình luận
2.Nội dung:
Bài thơ gợi lại những kỷ niệm về bà và tình bà cháu. Thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.