Bài 11. Bếp lửa

Trân trọng kính chào
quý thầy cô cùng các em học sinh
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc các khổ thơ 3, 4, 5 bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Trình bày cảm nhận của em về hai câu thơ “Thuyền ta lái gió với buồm trăng/ Lướt giữa mây cao với biển bằng”
Bếp lửa
Tiết 56
Văn bản
(Bằng Việt)
Tiết 56 Văn bản
Bếp lửa
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Bằng Việt là nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
(Bằng Việt)
- Thơ Bằng Việt trong trẻo mượt mà, khai thác những kỉ niệm và mơ ước tuổi trẻ.
2. Tác phẩm:
(T1)
* Hoàn cảnh sáng tác : Bài thơ được sáng tác năm 1963, khi tác giả đang học ngành Luật ở nước ngoài. In trong tập “Hương cây - Bếp lửa”
* Thể thơ:
*Phương thức biểu đạt:
Biểu cảm kết hợp với tự sự, miêu tả, bình luận.
Tám chữ
- Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ về bà, những kỉ niệm với bà, nói lên lòng kính yêu bà và những suy ngẫm về bà.
- Nhân vật trữ tình : Người cháu
* Mạch cảm xúc: Từ hồi tưởng đến hiện tại, từ kỉ niệm đến suy ngẫm
*Bố cục:
+ Khổ 1: Bếp lửa khơi nguồn dòng hồi tưởng cảm xúc về bà
+ Bốn khổ thơ tiếp: Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà, hình ảnh bà gắn liền với bếp lửa
+ Khổ 6: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.
+ Khổ cuối: Người cháu đã trưởng thành đi xa nhưng không nguôi nhớ về bà.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đọc – chú thích
2. Mạch cảm xúc và bố cục bài thơ
a. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn dòng hồi tưởng cảm xúc về bà
4 phần
=> Điệp ngữ, từ láy gợi hình, gợi cảm
- Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
Tiết 56 Văn bản
Bếp lửa
(Bằng Việt)
(T1)
3. Phân tích
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
=> Đánh thức dòng hồi tưởng của cháu về bà.
=> cách nói ẩn dụ “nắng mưa” gợi ra phần nào cuộc đời vất vả lo toan của bà => tình thương yêu bà sâu nặng, bền bỉ trong tâm hồn người cháu.
=> Tô đậm, khắc sâu hình ảnh bếp lửa ấm áp yêu thương, gần gũi, quen thuộc trong mỗi gia đình.
b. Những kỉ niệm tình bà cháu và hình ảnh bà trong hồi tưởng của tác giả
Tiết 56 Văn bản
Bếp lửa
(Bằng Việt)
(T1)
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đọc – chú thích
2. Mạch cảm xúc và bố cục bài thơ
3. Phân tích
+ Lên bốn tuổi :
cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
=> Lời thơ giản dị, chi tiết chân thực, kết hợp kể, tả, biểu cảm, từ ngữ gợi hình, gợi cảm, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “cay”
=> Tuổi thơ có nhiều gian khổ, nhọc nhằn thiếu thốn, đói nghèo -> kỉ niệm sâu sắc, in đậm trong kí ức
=> Niềm xúc động, nỗi nhớ thương ngậm ngùi của người cháu khi nhớ về kỉ niệm tuổi thơ.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói

=> phương thức tự sự + biểu cảm trực tiếp, điệp ngữ
Bếp lửa
( T1)
(Bằng Việt)
II. Đọc – hiểu văn bản
3. Phân tích
b. Những kỉ niệm tình bà cháu và hình ảnh bà trong hồi tưởng của tác giả
+ Tám năm kháng chiến :
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
…Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
…Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
=> Tình bà cháu quấn quýt, sâu nặng: bà tân tụy, chu đáo, giàu tình yêu thương cháu con, cháu hiểu và yêu thương bà chân thành, sâu sắc
=> Hình ảnh bà, kỉ niệm tình bà cháu luôn gắn với bếp lửa -> Bếp lửa là biểu tượng cho tình bà ấm áp, là sự cưu mang đùm bọc đầy chi chút của bà
=> Điệp từ, câu hỏi tu từ, giọng thơ tha thiết.
=> Âm thanh tiếng tu hú gợi tình cảnh vắng vẻ, cô quạnh của hai bà cháu => nỗi nhớ thương bà da diết, khắc khoải
* Tiểu kết :
+ Nghệ thuật : Hình ảnh thơ cụ thể, gần gũi, mang ý nghĩa biểu tượng.
- Kết hợp các phương thức tự sự, miêu tả, biểu cảm
+ Nội dung : Tình bà cháu sâu nặng
- Vẻ đẹp của hình ảnh người bà: tần tảo, giàu tình thương, hết lòng vì con cháu.
Tiết 56 Văn bản
Bếp lửa
( T1)
(Bằng Việt)
III. Luyện tập
Cảm nhận của em về hình ảnh bếp lửa được gợi ra qua 3 khổ đầu của bài thơ.
* Gợi ý :
- Là hình ảnh thực, cụ thể, gần gũi.
- Hình ảnh bếp lửa luôn gắn với hình ảnh bà -> mang ý nghĩa tượng trưng : biểu tượng cho tình yêu thương, chăm sóc, dạy dỗ, ân cần của bà đối với đứa cháu nhỏ
Tiết 56 Văn bản
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học thuộc phần giới thiệu về tác giả, tác phẩm và thuộc lòng bài thơ. Hoàn chỉnh bài luyện tập bằng một đoạn văn
Nắm nội dung của tiết học.
Soạn tiếp nội dung còn lại theo câu hỏi SGK.
Trân trọng cảm ơn
quý thầy cô cùng các em học sinh !