Bài 11. Bếp lửa

Ngữ văn - Tiết 56
BẾP LỬA
GV: Đồng Thị Minh Thu
Trường THCS Bảo Lâm
Trong chương trnh Ngữ văn THCS em đã được học bài thơ nào nói về tình bà cháu?

Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tay bà khum soi trứng
Giành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp
BẾP LỬA
( Bằng Việt )
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Bằng Việt (Nguyễn Việt Bằng)
Sinh năm 1941. Quê: Hà Tây (Nay
thuộc Hà Nội )
Là nhà thơ trưởng thành trong thời
kì kháng chiến chống Mĩ.
BẾP LỬA
( Bằng Việt )
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Bằng Việt (Nguyễn Việt Bằng)
Sinh năm 1941. Quê: Hà Tây ( Nay
thuộc Hà Nội )
Là nhà thơ trưởng thành trong thời
kì kháng chiến chống Mĩ.
2. Tác phẩm:
Sáng tác 1963, khi tác giả còn đang
là sinh viên học ngành luật ở nước ngoài
Trích từ tập: “Hương cây - bếp lửa” -
1968
" Tôi viết bài thơ Bếp lửa nam 1963, lúc đang học nam thứ 2 dại học tổng hợp Quốc gia Kiev
( Ukrai na). Mùa đông nước Nga rất lạnh, phải đốt lò để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tôi bỗng nhớ đến " Bếp lửa" quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia dỡnh khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm nh?ng giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết "Bếp lửa, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mỡnh"
“Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh.”
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
3. Đọc- giải nghĩa từ :
4. Thể thơ:
Thể thơ 8 chữ
5. Bố cục:
4 phần.
- P1: Khổ thơ đầu.
- P2: 4 khổ tiếp.
- P3: Khổ 6.
- P4: Khổ cuối.
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa:
- Bếp lửa:
....chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
... ấp iu nồng đượm
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa:
- Bếp lửa:
-> ngọn lửa quanh quẩn, không rời
-> ôm ấp, nâng niu
Cháu thương bà...
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
-> Điệp ngữ, từ láy.
Lời thơ giàu hình ảnh.
Kết hợp phương thức biểu cảm.
Hình ảnh quen thuộc, bình dị,
gần gũi. Gợi cảm giác ấm áp, thân
thuộc. Gợi tình bà cháu gắn bó sâu nặng.
....chờn vờn sương sớm
... ấp iu nồng đượm
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
Lên 4 tuổi... quen mùi khói.
...đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe khô rạc ...
...khói hun nhèm mắt ...
...sống mũi còn cay..
Khổ thơ 2, 3, 4, 5
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
Lên 4 tuổi... quen mùi khói.
...đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe khô rạc ...
...khói hun nhèm mắt ...
...sống mũi còn cay..
-> Hình ảnh thơ vừa chân thực,
cụ thể,
Kỉ niệm tuổi thơ với những gian
khổ, thiếu thốn, nhọc nhằn.
vừa gợi sự liên tưởng.
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
b. Tình bà cháu:
* Âm thanh:
Tu hú kêu...
- Gợi nhớ:
Mẹ cùng cha công tác bận ...
Cháu ở cùng bà...
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu
học..
-> Phương thức tự sự kết hợp
miêu tả, biểu cảm.
-> Bà dành cho cháu sự chăm
chút, cưu mang, đùm bọc ấm áp.
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
b. Tình bà cháu:
Tác giả bày tỏ nỗi nhớ quê, nhớ
bà, muốn nhắn gửi lời yêu thương
đến bà.
.....
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
* Năm giặc đốt làng..
Hàng xóm ...
Đỡ đần bà ...
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên
- Giặc đốt làng, đốt nhà..
Vẫn vững lòng... đinh ninh
.. Cứ bảo nhà vẫn được bình yên.
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
b. Tình bà cháu:
* Năm giặc đốt làng..
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên
-> Kết hợp phương thức tự sự,
miêu tả, biểu cảm.
-> Bà luôn vững vàng trước mọi
khó khăn.
Bà trở thành điểm tựa
tinh thần vững chắc.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng...
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
2. Kỉ niệm bên bà:
a. Kỉ niệm thời thơ ấu:
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng...
Rồi sớm .... bếp lửa bà nhen.
Một ngọn lửa ... luôn ủ sẵn.
Một ngọn lửa.. niềm tin dai dẳng
-> Ngọn lửa: Hình ảnh trừu tượng
Tấm lòng, tình yêu thương yêu
của bà dành cho cháu, ngọn lửa
của niềm tin chiến thắng.
1. Hình ảnh bếp lửa.
b. Tình bà cháu:
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
2. Kỉ niệm bên bà.
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới thổi chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
3. Những suy ngẫm về bà, về
bếp lửa:
.. thói quen dậy sớm..
Nhóm niềm yêu thương
...nồi xôi gạo mới ...
...tâm tình tuổi nhỏ
Lận đận đời bà ...
- Ôi kì lạ và thiêng liêng...
BẾP LỬA
I. Đọc – tìm hiểu chung
II. Đọc –hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bếp lửa.
2. Kỉ niệm bên bà:
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới thổi chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
3. Những suy ngẫm về bà, về
bếp lửa:
-> Điệp từ, điệp ngữ, giọng thơ
tha thiết, giàu sức biểu cảm,
Bếp lửa: kỳ lạ, thiêng liêng.
Bởi đó chính là hình ảnh bình dị nhưng cao đẹp, bà nhóm lên trong cháu niềm vui, niềm tin yêu và sự sống.
kết hợp nghị luận, bình luận.
Củng cố
- Hình ảnh bếp lửa.
Kỉ niệm bên bà
Những suy ngẫm về bà, về bếp lửa.
Cảm xúc khi xa quê
Hướng dẫn tự học
- Khái quát đặc sắc nghệ thuật và nội
dung - ý nghĩa của bài thơ ?
- Học thuộc bài thơ.
Phân tích sự kết hợp các yếu tố:
Miêu tả, TS, NL và biểu cảm trong bài thơ.
- Soạn văn bản: “Khúc hát ru ....”