Bài 11. Bếp lửa

Năm học 2008-2009
Nhiệt liệt Chào mừng các thầy cô giáo
về dự giờ Ngữ văn
(...) như quả ngọt chín rồi
Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng
Bà
Trong chương trình Ngữ văn THCS,
em đã học bài thơ nào về bà ?
Tìm từ còn thiếu điền vào dấu
(.) trong câu thơ sau:
Bà như quả ngọt chín rồi
Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng
Bếp lửa
BẰNG VIỆT
TIẾT 56
I. Đọc – Tìm hiểu chung
1. Tác giả :
Sinh năm 1941 – Thạch Thất - Hà Tây
- Thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ
Phong cách thơ :trầm lắng suy tư, mượt mà trong sáng.
+ Tác phẩm chính:
Hương cây - Bếp lửa .
Bếp lửa khoảng trời.
Phía nửa mặt trăng chìm.
2. Tác phẩm :
a, Hoàn cảnh ra đời
- Sáng tác năm 1963, khi đó tác giả đang là sinh viên học Luật ở nước ngoài.
- Bµi th¬ trÝch trong tËp “ H­¬ng c©y – BÕp löa”, in chung víi L­u Quang Vò ( 1968 ).
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
. “Những năm đầu theo học Luật tại đây tôi nhớ nhà kinh khủng.Tháng 9 ở bên đó trời se se lạnh, buổi sáng sương khói thường bay mờ mờ mặt đất, ngoài cửa sổ, trên các vòm cây, gợi nhớ cảnh mùa đông ở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớm đi học, tôi hay nhớ đến khung cảnh một bếp lửa thân quen, nhớ lại hình ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi, luộc củ khoai củ sắn cho cả nhà”.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
2. Tác phẩm:
.
a, Hoàn cảnh ra đời: 1963
" Tôi viết bài thơ Bếp lửa năm 1963, lúc đang học năm thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev( Ukrai na). Mùa đông nước Nga rất lạnh, phải đốt lò để sưởi. Ngồi sưởi lửa, tôi bỗng nhớ đến " Bếp lửa" quê nhà, nhớ bà tôi, nhớ người nhóm bếp. Xa bà, xa gia đình khi đã trưởng thành tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những giá trị tinh thần nên bài thơ viết rất nhanh. Viết "Bếp lửa, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình"
"Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất, bình dị. Với tôi, bà là hiện thân của sự cần cù, nhẫn nại và đức hy sinh."
Tiết 56:
Đọc- hiểu văn bản:
Bếp lửa
I/ D?c - Tỡm hi?u chung
1. Tác giả:

( Bằng Việt)
2.Tác phẩm:

Đọc - Tìm hiểu chú thích
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa.
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?


Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
Giờ cháu đã đi xa, có ngọn khói trăm tàu,
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,
Nhưng vẫn chẳng bao giờ quên nhắc nhở:
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I. Đọc - TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
a, Hoàn cảnh ra đời:
Mạch cảm xúc của bài thơ được thể hiện như thế nào?
d, Bố cục:
- Khổ thơ đầu:Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho
dòng hồi tưởng
- 4 khổ tiếp: Hồi tưởng những kỉ niệm sống tuổi
thơ sống bên bà
- Khổ thứ 6: Suy ngẫm về cuộc đời bà .
- Khổ cuối: Nỗi nhớ của người cháu khi đi xa
nhớ về bà.
b, Thể thơ:
- Thơ 8 chữ, thể tự do
c, Mạch cảm xúc:
Mạch thơ đi từ hồi tưởng đến hiện tại, từ kỷ
niệm đến suy ngẫm.

Tiết 56:
Đọc- hiểu văn bản:
Bếp lửa
I. D?c - Tỡm hi?u chung
II.Tỡm hi?u van b?n
1. Nh?ng h?i tu?ng v? b� v� tỡnh b� chỏu
( Bằng Việt)


Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)

I. Đọc - TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. Tìm hiểu văn bản
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm,
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

? Sự hồi tưởng về bà được bắt đầu bằng hình ảnh nào?
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
II. Tìm hiểu văn bản :
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
+ Bếp lửa
-Từ láy “chờn vờn” miêu tả hình ảnh ngọn lửa mới nhóm như mờ ảo trong màn sương sớm -> mang màu sắc cổ tích.
- “ấp iu” gợi nhớ đến bàn tay kiên nhẫn, khéo léo và tấm lòng chi chút của bà.
Cháu thương bà vất vả qua bao mưa nắng
=>Bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc về bà.
+ 4 tuổi
Lời thơ giản dị , vừa kể, tả, biểu cảm
Tuổi thơ có nhiều nhọc nhằn thiếu thốn, đói khổ, có mùi khói và bàn tay bà chăm sóc.
Mùi khói bếp, khói hun nhèm mắt cháu-> khói cay khét vì củi ướt vì sương lạnh -> Nạn đói năm 45
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói,
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy.
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay !
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế,
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế !
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi !chẳng đến ở cùng bà,
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi,
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh.
Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:
“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !”.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
=> vừa kể, vừa tả với giọng thủ thỉ tâm tình như một câu chuyện cổ tích, có thời gian, không gian, có sự việc và các nhân vật cụ thể
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
T¸m n¨m rßng
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
Kỷ niệm tuổi thơ ở bên bà
- 4 tuổi:
- 8 năm ròng cùng bà nhóm lửa
+ Tiếng chim tu hú
-> như giục giã, khắc khoải và gợi ra tình cảnh vắngvẻ, nhớ mong
của hai bà cháu.
+ Bà dạy cháu, chăm cháu hoc, bà làm thay công việc của người
bố, mẹ và người thầy.
- Giặc đốt làng:Bà cùng cháu dựng lại túp lều tranh nhắc nhở cháu, bình
tĩnh vượt qua mọi thử thách khốc liệt của chiến tranh.
? Hình ảnh bà hiện lên với phẩm chất gì?
=> Hình ảnh bà tần tảo, thương con cháu,bình tĩnh vượt qua mọi thử thách khốc liệt của chiến tranh. Bà là biểu tượng cho những người phụ nữ Việt Nam chịu thương chịu khó, giàu đức hi sinh.
? Em cảm nhận cuộc sống của hai bà cháu như thế nào?
=>Cuộc sống của hai bà cháu khó khăn, thiếu thốn, nhọc nhằn, vất vả.
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
II. Tìm hiểu văn bản :
1.Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
+ Bếp lửa
+ 4 tuổi
+8 năm ròng
+ Giặc đốt làng :
- Từ bếp lửa đến ngọn lửa với ý nghĩa trừu tượng và khái quát .
=> Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa, mà còn là người truyền lửa – ngọn lửa của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ nối tiếp.
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn,
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng…






( Bằng Việt)
Tiết 56:
Đọc-hiểuvăn bản:

Bếp lửa
Tình bà cháu đẹp như một dòng sông trong truyện cổ tích, mặt sông chở đầy kỉ niệm. Người cháu được sống hạnh phúc trong tình yêu thương chở che và ấp ủ của bà. Bếp lửa và tình bà hiện lên ấm áp đậm đà, sưởi ấm cho cháu suốt một thời thơ dại.
1.Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
2.Suy ngÉm về bà và bếp lửa


Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
2. Suy ngẫm về bà và bếp lửa.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
I. Đọc – Tìm hiểu chung
II.Tìm hiểu văn bản
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
?Điệp từ “ nhóm” mang ý
nghĩa biểu tượng gi?
Tiết 55 : Bếp lửa ( Bằng Việt )
II. Tìm hiểu văn bản :
1.Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
2.Suy ngẫm về bà và bếp lửa
Điệp từ “ nhóm” mang ý nghĩa biểu tượng
Bà nhóm dậy trong cháu những tâm tình, ước mơ ngay từ tuổi ấu thơ.
Cháu yêu bà, nhờ hiểu bà mà hiểu thêm dân tộc mình, nhân dân mình.
? Vì sao tác giả lại viết “Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa !”
=>Bếp lửa là tình bà ấm áp, là hình ảnh luôn gắn bó với bà. Hình ảnh bếp lửa bình dị mà thân thuộc có sự kỳ diệu và thiêng liêng.
Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ,
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
“Bãi cỏ lau già. Bà đứng, dáng liêu xiêu
Cành xoan mảnh trên tay làm gậy chống
Gió xa tắp, đồng tháng Năm lồng lộng
Tóc phơ phơ, hắt đỏ ráng chiều”

3. Tình cảm của người cháu




Gìơ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...
- Dù ở nơi xa cháu vẫn nhớ về ngọn
lửa của bà và tấm lòng của bà.
=>Ngọn lửa trở thành kỷ niệm ấm lòng, niềm tin kỳ diệu nâng bước người cháu.
Tiết 56: Bếp lửa (Bằng Việt)
I. Đọc – Tìm hiểu chung
II.Tìm hiểu văn bản
1. Những hồi tưởng về bà và tình bà cháu
2. Suy ngẫm về bà và bếp lửa
3. T×nh c¶m cña ng­êi ch¸u
III. TỔNG KẾT
1.Nghệ thuật :
- Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn với hình ảnh người bà.
- Kết hợp các yếu tố biểu cảm- miêu tả- tự sự - bình luận
2.Nội dung:
Bài thơ gợi lại những kỷ niệm về bà và tình bà cháu. Thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Ghi nhớ:
* Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành,bài thơ "Bếp lửa" gợi lại những kỉ niệm đầy xúc độngvề người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
* Bài thơ kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả,tự sự và bình luận. Thành công của bài thơ còn ở sự sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỉ niệm, cảm xúc và suy nghĩ về bà và tình bà cháu.
Luyện tập
Em có cảm nghĩ gì về nhan đề bài thơ “ Bếp lửa”
Có người cho rằng : hình ảnh bà trong bài thơ là hình ảnh của người nhóm lửa và giữ lửa ? Em có suy nghĩ gì về nhận xét ấy?
THẢO LUẬN NHÓM
Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc bài thơ và hoàn thành bài tập phần luyện tập.
-Chuẩn bị bài "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ"
Tiết học kết thúc
Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô giáo cùng các em học sinh